تاریخ انتشار: ۱۵ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۷:۰۰
کد خبر: ۶۹۲۰
نسخه چاپی ارسال به دوستان ذخیره
رمضان در خوزستان
گرگیعان؛ نشانه ای از دوستداری اهل بیت در میان اعراب خوزستان
با حلول ماه رمضان شاهد برگزاری آئین و مراسمی هستیم که در کنار دعا و نیایش مخصوص این ماه باعث می شود این رسوم رنگ و بوی دیگری به ماه رمضان بدهد و خوزستانیها نیز در این ماه آداب و رسوم مختلفی دارند که ازجمله آن می توان به "گرگیعان" اشاره کرد.

به گزارش مهر، این رسوم در گوشه و کنار کشور متفاوت بوده و ازتنوع بالایی برخوردار است ولی در این میان آئینهای مردم عرب خوزستان با سایر نقاط کشور تفاوت فراوانی دارد.

 یک رسم زیبا در میان مردم خوزستان وجود دارد که معمولا مردم سعی می کنند به علت ثواب بالای افطار دادن به روزه داران همواره میهمانی بر سر سفره خود داشته باشند یا اینکه آنها به دعوت یکی از اقوام سر سفره ای دیگر حضور یابند.

به همین دلیل صله رحم و دید و بازدید در این ماه در استان خوزستان به اوج خود می رسد و مردم بعد از افطار اغلب در کنار آشنایان و بستگان حضور دارند ضمن اینکه در این ماه اغلب خانه ها و حسینیه ها مراسم روضه خوانی دارند و به خصوص مردان ساعاتی را در این مراسم حضور پیدا می کنند و از اجرا معنوی آن بهره مند می شوند.

برگزاری مراسم 30 روزه روضه خوانی در خانه ها و اغلب حسینیه ها بیشتر در میان مردم عرب خوزستان رایج است که در این روضه خوانی ها، پذیرایی غالب قهوه مخصوص اعراب با آن مراسم خاص خود است. در واقع اعراب برای خوردن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می دهند.

برای تهیه آن  ابتدا قهوه را با وسیله ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه مقاش است در ظرفی ریخته و تفت می دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام "گم گم" که چیزی شبیه گلاب پاشهای قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است، آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش طعم شدن آن استفاده می کنند.

هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام  "دله" که شبیه همان "گم گم" است ریخته و سپس این مراسم آئینی با زیرکی و دانایی فرد توزیع کننده آن ادامه می یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری (که فنجانی بدون دسته است و فنیان خوانده می شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می شود و در غیر این صورت این مراسم از شیخ یا ریش سفید مجلس آغاز می شود.

همچنین در نخستین روز از ماه مبارک رمضان، کوچکترهای خانواده به دیدن بزرگترها می روند و حلول ماه مبارک را به آنها تبریک می گویند. زنان و دختران خانواده هم با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات، شعریه، رنگینک (که با خرما و آرد درست می شود)، حلوای مسقطی و معسل به علاوه فرنی، حلیم و آش سفره افطار را آماده می کنند و به همراه آن آبداغ با نبات و چای به روزه داران تعارف می شود.
 
گرگیعان (قرقیعان)

شیرینی، خرما و فرنی در این خطه معمولا در هر سفره افطاری باید باشد و کمتر خانواده ای یافت می شود که افطار خود را با خرما یا فرنی نگشاید. در این ماه دید و بازدیدها به خصوص بعد از افطار دوچندان می شود. اعضای فامیل خود را ملزم به صله رحم می دانند و شبها با مهمانی رفتن، از احوال یکدیگر باخبر می شوند.

مفتح یکی از غذاهای پرچرب مردم عرب خوزستان است که پخت و پز آن در ماه رمضان بیشتر می شود. این غذا در واقع راسته گوسفند است به این شکل که مفتح با تکه های بزرگ گوسفند و ادویه جات خاصی پخته می شود و اغلب بر سفره های شیوخ عرب زبان خوزستانی به ویژه مناطق جنوبی استان دیده می شود.

البته در میان مردم عرب خوزستان رسمی ماندگار وجود دارد که بعد از گذشت سالها هنوز هم در اغلب مناطق عرب نشین خوزستان انجام می شود هر چند این مراسم هم همانند سایر آداب و سنن مردم کشور در حال از بین رفتن است. این مراسم گرگیعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن(ع) انجام می شود.

قاسم منصور آل کثیر یکی از جامعه شناسان خوزستانی در خصوص این مراسم می گوید: شب 15 ماه رمضان بچه های کوچک عرب خوزستان بعد از افطار به کوچه و پس کوچه های اهواز، ویس، آبادان، خرمشهر، شادگان و سوسنگرد و دیگر شهرهای خوزستان و روستاهای توابع آنها می روند تا آئین سنتی را که اجدادشان در کودکی به جا می آوردند را برپا کنند، بچه ها با شور و شعف به کوچه ها روانه می شوند، دختر و پسر با بر گردن انداختن کیسه هایی از پیش تهیه شده برای جمع آوری عیدی و شیرینی و پوشیدن لباسهای محلی خود که پسران با پوشیدن دشداشه و دختران با پوشش عبا (چادر عربی) بر سر به درب خانه ها برای دریافت شیرینی و عیدی ماه مبارک می روند.

وی افزود: اجرای مراسم گرگیعان با شعارهای مختلفی همچون نام آن در بین مردم عرب همراه است. در این میان بچه های عرب خوزستانی پشت در خانه ها شعر می خوانند: «ماجینه یا ما جینه؛ حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم؛ در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) اگر اهالی خانه مثلا در پشت بام باشند خطاب به آنها می گویند: «یا اهل سطوح  تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای  پشت بام ایستاده اید به ما عیدی می دهید یا برویم؟) همچنین ممکن است بچه هایی که دست جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه ها می روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: « الله یعطیکم الرضعان»  (خدا به شما بچه دهد) یا اینکه " گرگیعان و گرگیعان -  الله ایخلی اولیدکم ( خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد) این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود. در این مراسم، اهالی خانه ها به بچه ها که هر یک سبدی را در دست دارد ، باسورک (بادام)، شیرینی و عیدی می دهند این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه می یابد.

آل کثیر تصریح کرد: از آنجایی که مراسم گرگیعان مصادف می شود با تولد امام حسن مجتبی (ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه اش، می گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) «قرة عین قرة عین» گویان به درب منزلشان می رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت و ادامه یافتن این مراسم تا همین سالها نشان از محبت اهل بیت در بین مردم عرب خوزستان دارد.

همچنین از قدیم در این ماه یک بازی به نام محبس(انگشتر کوچک به زبان عربی) در بین مردم عرب خوزستان رواج یافت که مردان و پیران دورهم جمع می شدند و آن را بازی می کنند. این بازی که همان پر یا پوچ است به صورت گروهی در بین مردم عرب انجام می شد و مثلا در بین دو گروه پنج تا 20 نفره انجام می شد.

قدیمی ها در این بازی آنقدر مهارت داشتند که می توانستند انگشتر را که بین 10 تا 40 دست قرار داشت را به راحتی از رنگ فرد نگهدارنده یا با فشار دادن دستهای آن مشخص کنند. البته این بازی در استان خوزستان در سال های اخیر به دست فراموشی سپرده شده هر چند هنوز در برخی روستاها قدیمی های بازی را انجام می دهند.

:
:
:
آخرین اخبار