خوزنیوز/ زینب جعفرزاده: قانون انتزاع یا قانون "تمرکز وظایف کشاورزی" قانونی است که پیش از این آیین‌نامه اجرای آن در هیات دولت تصویب شده بود و پس از سه سال وقفه در مهرماه سال 90 در کمیسیون کشاورزی مجلس به تصویب رسید. این قانون از آغاز فعالیت دولت یازدهم پیگیری و اجرای آن در دستور کار قرار گرفت. دلیل مطرح شدن و تصویب فانون انتزاع، جلوگیری از تناقض‌ تصمیم‌گیری بین وزارتخانه‌ها و تمرکز یافتن وظایف کشاورزی پراکنده در سایر دستگاه‌ها در وزارت جهاد کشاورزی بود. در نهایت در اسفند ماه سال گذشته این قانون به وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت ابلاغ گردید.

به گزارش خوزنیوز، بر اساس قانون انتزاع، تمام سیاست‌های واردات و صادرات، توزیع و بازار محصولات کشاورزی باید توسط وزارت جهاد انجام شود؛ تنظیم بازار محصولات کشاورزی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به بخش خصوصی واگذار می شود و شرکت پشتیبانی امور دام نیز مجددا به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده. همچنین بر اساس بند «الف» قانون تمرکز وظایف بخش کشاورزی تجارت اعم از صادرات، واردات و تنظیم بازار داخلی محصولات و کالاهای اساسی زراعی، باغی و گیاهان دارویی و همچنین محصولات دامی، طیور و آبزیان به وزارت جهاد کشاورزی واگذار می‌شود. طبق بند سوم این قانون مدیریت صنایع تکمیلی و تبدیلی به وزارت جهاد کشاورزی واگذار می‌شود. از دیگر مفاد قانون انتزاع، واگذاری خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله گندم به وزارت جهاد کشاورزی است.

آن چه مسئولان را وادار به طرح و تصویب قانون انتزاع نمود، نابسامانی اوضاع کشاورزان در کشور و مشخص نبودن متولی بسیاری از امور مربوط به کشاورزان بود؛ از سوی دیگر واگذار شدن بسیاری از صنایع و خدمات زیرمجموعه بخش کشاورزی به بخش خصوصی، می¬تواند در نتیجه اجرا شدن قانون انتزاع محقق شود؛ قانونی که می تواند راهگشای مشکلات عدیده کشاورزان خوزستان باشد.
 
خشکسالی و کمبود آب، گرفتار شدن در دام تار عنکبوت، باقی ماندن محصولات به صورت مازاد روی دست کشاورزان و عدم وجود الگوی کشت در کشاورزی استان از مشکلاتی است که همواره صنف کشاورزان را در معرض خطر قرار می دهد. از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی و انبارهای نگهداری محصولات، فراهم کردن تسهیلات برای سرمایه گذاری در صنایع جانبی کشاورزی و فرهنگ سازی در زمینه کشت از جمله کارهایی است که به منظور بهبود کشاورزی استان می توان انجام داد.

در این زمینه ابتدا با معاون برنامه ریزی استاندار خوزستان صحبت کردیم که درباره مشکلات ساختاری کشاورزی در خوزستان و راهکارهای مورد نیاز برای برطرف نمودن مشکلات نظراتی داشت.

حل مشکلات کار یک شبه نیست

امید حاجتی در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری خوزنیوز دررابطه با محصولات مازاد کشاورزان گفت: این موضوع را در دستور کار کارگروه اقتصادی قرار دادیم و قرار بر این شد که جهاد کشاورزی با همکاری بخش کشاورزی برای حل این مشکل دو اقدام را دنبال کند؛ البته حل این مشکلات، کار یک شبه نیست و زمان زیادی را می طلبد.

وی افزود: به منظور جلوگیری از تولید مازاد کشاورزان، نخست جهاد کشاورزی باید بتواند الگوی تولید و تناوب کشت مناسبی را به کشاورزان معرفی و آن را ترویج کند؛ این الگوها باید به گونه ای باشد که برای کشاورزان جذابیت داشته باشد تا کشاورزان ضمن آگاهی از نوع و زمان کاشت محصول، بتوانند محصول خود را به فروش برسانند و در دام نمودار تار عنکبوتی گرفتار نشوند.

معاون برنامه ریزی استاندار خوزستان یادآور شد: گرفتار شدن در دام تار عنکبوتی به معنای آن است که در سالی که قیمت محصولی خوب است بیشتر کشاورزان اقدام به کشت آن محصول می‌نمایند اما در سال بعد قیمت این محصول پایین می آید و فروش مناسبی نخواهد داشت. ایجاد الگوی مناسب کشت که با توجه به شناخت از میزان تقاضای بازار در کشور برای هر محصول و بر مبنای مناطق مختلف استان تهیه می شود باعث می شود که کشاورزان پس از یک سال تلاش متضرر نشوند.

او ادامه داد: اقدام دومی که در راستای پیشگیری از مازاد بودن تولید کشاورزان باید انجام شود آن است که در صورت امکان بخشی از محصولات در انبار نگهداری شود و در فصل مناسب به بازار کشور عرضه شود. با انجام این کار از سویی کشاورز به سود مناسب دست پیدا می کند و از سوی دیگر بازار آن محصول تنظیم خواهد شد.

معاون برنامه ریزی استاندار خوزستان اظهار داشت: انجام این دست اقدامات مستلزم برنامه ریزی گسترده است که اجرای آن را در کنار ایجاد صنایع تبدیلی، به کارگروه اقتصادی سپرده ایم؛ صنایع تبدیلی به این معناست که محصولات کشاورزی هم‌چون گوجه فرنگی، به محصولی مثل رب گوجه فرنگی تبدیل شود که قابلیت نگه داری بیشتری دارد.

حاجتی عنوان کرد: در سال جاری با هماهنگی شرکت شهرک های صنعتی، پروژه راه اندازی شهرک صنعتی شوش را اجرایی کردیم که همین موضوع می تواند به دلیل فراهم کردن مشوق ها، مزیت ها و معافیت های همراه با آن، ایجاد صنایع تبدیلی و پوشش دادن محصولات کشاورزی این منطقه را موجب شود.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار خوزنیوزدر رابطه با مشکلاتی که در اعطای این تسهیلات وجود دارد گفت: متاسفانه نظام بانکی کشور به گونه ای عمل می کند که چندان در امر توسعه موثر نیست، اما گاهی نیز با وجود فراهم بودن تسهیلات متقاضی سرمایه گذاری پیدا نشده است؛ به هرحال ما تسهیلات ارزان قیمت و زیرساخت ها را فراهم می کنیم تا سرمایه گذاران بتوانند در کوتاه مدت به نتیجه برسند.

معاون برنامه ریزی استاندار خوزستان گفت: اگر کشاورزان متوجه باشند که سود و ضررشان مطابق با الگوی کشت است، از این الگو پیروی خواهند کرد.

قانون انتزاع گام به گام دارد اجرا می شود

اما روند اجرای قانون انتزاع در دستگاهای متولی اجرای این قانون در استان خوزستان به کجا رسیده است؟ برای اطلاع از این موضوع با سیدعلی جلالی، معاون برنامه ریزی امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی صحبت کردیم که قانون انتزاع را درجهت واگذاری تمام امور بازرگانی مرتبط با کشاورزی برعهده این سازمان دانست و گفت: درزمینه اجرای قانون تمرکز، ما نیز همزمان با وزارتخانه جلو می رویم و امسال می بینید که قیمت محصولاتی مانند گندم به موقع اعلام می شود.

جلالی یادآور شد: در گذشته تولیدات کشاورزی در حوزه ما، و برنامه ریزی پس از تولید بر عهده دستگاه دیگری بود که این روند مشکلاتی داشت؛ از جمله این که کشاورز ازسوی ما به تولید زیاد تشویق می شود اما دستگاهی دیگر اقدام به واردات بی رویه همان محصول می کند و با این کار کشاورز دچار ضرر می شود. ازسوی دیگر کسی نیز به حرف ما گوش نمی دهد.

وی ادامه داد: از این رو مقرر گردید تمام امور بازرگانی مرتبط با فصل کشاورزی از سازمان های دیگر جدا شده و به جهادکشاورزی بپیوندد و به این دلیل که قانون مذکور سال نخست آن است، اجرای آن به صورت گام به گام انجام می شود.

جلالی عنوان کرد: در نتیجه قانون انتزاع، ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی اجرا می شود که براساس این قانون، تولیدکنندگان محصولات‌ کشاورزی می‌توانند محصولات خود را در بورس تخصصی کالای کشاورزی عرضه کنند و در این بین در صورت کاهش قیمت بورس نسبت به قیمت تضمینی اعلام ‌شده از سوی دولت، مابه‌التفاوت آن توسط دولت به تولیدکنندگان پرداخت می‌شود. برمبنای این ماده قانونی، وزارت جهادکشاورزی مکلف است هر‌ساله متناسب با شرایط تولید و بازار، محصولات تحت سیاست خرید و قیمت تضمینی را انتخاب و اعلام کند.

معاون برنامه ریزی امور اقتصادی سازمان جهادکشاورزی تاکید کرد: امسال کارها به خوبی درحال انجام است و امیدواریم با اجرای قانون انتزاع، تمام این موارد سروسامان بگیرد. الان قانون تمرکز درحال اجراست و برای آن که شکل جدی تری به خود بگیرد، ازنظر سازمانی قراراست در استان ها دارای تشکیلات خاصی شود. این تشکیلات احتمالا در سازمان جهادکشاورزی استان در معاونت مستقلی تحت عنوان بازرگانی کشاورزی یا تنظیم بازار ایجاد خوادشد؛ ما منتظر بخشنامه دولت هستیم تا این تشکیلات را اعلام کنیم.

به گفته جلالی، برحسب قانون تمرکز امسال اداره تعاون روستایی، با نظارت جهادکشاورزی ساماندهی محصول ذرت را برعهده گرفته و با وجود بدون متولی ماندن ذرت در پارسال، امسال تامین ذرت و خرید ذرت از کشاورزان هیچ مشکلی ندارد.

یکی از محصولاتی که داستان پرماجرایی دارد برنج خوزستان است؛ خوزستان ازلحاظ تولید برنج، سومین استان در کشور است اما نوع پُرکشت و محلی آن یعنی عنبربو با وجود عطر و طعم عالی، ظاهر مهمان پسندی ندارد و در بازار چندان طرفدار ندارد؛ یکی از راههای رفع این مشکل، ایجاد شالیکوبی های مدرن در خوزستان است زیرا درصد زیادی از دانه های برنج در شالیکوب های سنتی شکسته می شود؛ ازسوی دیگر جلوگيري از نابه‌سامانی در بازار برنج و تنظیم بازار آن درحال حاضر برعهده مجموعه صنعت، معدن و تجارت است که آن چه می بینیم نشان دهنده عملکرد رضایت بخشی نیست.

 تلاش های مکرر خبرنگار خوزنیوز برای اطلاع از روند اجرای قانون انتزاع پس از ماه ها، به نتیجه حاضر رسید و اصل مطلب آن است که اجرای قانون انتزاع روند بسیار کندی دارد؛ حرف مدیران استان این است که باید ضوابط ازسوی وزارتخانه ارسال شود و مسئولان کشوری مدت هاست مشغول تدوین ضوابط هستند. کشاورزی در خوزستان اگر حرف اول را نزند، لااقل نقش مهمی در تامین معاش کشاورزان در مناطق غیرصنعتی را برعهده دارد. اتفاقاتی مانند دورریختن گوجه ای که روی دست کشاورز مانده و روانه شدن برنج خوش عطر خوزستان به شمال برای آمیخته شدن و فروش به اسم برنج شمال، اتفاقات بسیار تلخی است که ریشه آن باید هرچه زودتر ازبین برود. ایجاد صنایع تبدیلی و ایجاد مقتضیات عرضه و بسته بندی باکیفیت محصولات کشاورزی در خوزستان از جمله راه حل های مهمی است که می تواند انواع کنسرو و رب و آب میوه و برنج و ذرت و حبوبات بسته بندی را در خوزستان به دست خوزستانی برساند، بدون آن که نامش عوض شود یا کیفیت آن تغییر کند.

امیدواریم اجرای تمام و کمال قانون تمرکز وظایف جهادکشاورزی همانند تصویب آن دچار وقفه طولانی نشود که این موضوع، رنج کشاورزِ خوزستانی که به انواع مصیبت ها مثل انتقال آب به استان های دیگر، خشکسالی، محروم شدن از کشت، ماندن محصولات روی دستش و از بین رفتن محصولات به دلیل شوری آب گرفتار شده، افزون تر می کند.