چرا تک فرزندی؟

مقام معظم رهبري: "يكي از مشكلات ما اين است كه برجسته ترين زوج هاي ما كه نخبگان هستند كمترين فرزند را دارند كه اين يك ضرر بزرگ است چون كشور را از ژن انسانهاي برتر محروم مي كنيم."
زندگی ماشینی باعث شده تا زوج‌ها به داشتن تنها یك فرزند در زندگی خود بسنده كنند.در  تک فرزندی دو باور وجود دارد. باور نخست اینکه چند فرزندی بسیار دشوارتر از تک فرزندی است. حال آنکه تک فرزندی مشکل‌تر است چون والدین فقط یک فرصت تکرار نشدنی برای تربیت فرزند خود دارند و باور دوم اینکه تک فرزندی بسیار ساده تر از چندفرزندی است.) به دلیل کمتر بودن هزینه‌ها، نبود اختلاف بین خواهر و برادرها و...  (حال آن که تک فرزندی مشکلات روانی خاص خود را پدید می‌آورد. به هر حال تک فرزندی شمشیری دو لبه است که نقاط ضعف و قوت گوناگون دارد و مزایا و معایبی برای والدین بچه دارد.

مزایا ی تک فرزندی برای والدین :

هزينه كمتر براي خانواده، كنترل راحت تر والدین ، صميميت عميق والدين با فرزند، آرامش خانه (فرزند ديگري نيست تا با ناسازگاري آنان آرامش خانه از بين برود)، احساس امنيت و اعتماد به نفس بيشتر با تك فرزند به جهت رسيدگي بيشتر به او.

 معایب تک فرزندی برای والدین:

 وابستگي شديد والدين به تك فرزند (اين وابستگي سبب اضطراب تك فرزند مي‌شود وهميشه نگران است كه اگر صدمه‌اي به او برسد، والدين دچار لطمة روحي شديد خواهند شد)، حساسيت فراوان والدين دربارة‌ رفتار وگفتار تك فرزند كه او را به رفتار و گفتاري نامطلوب مي‌كشد ، مراقبت بيش از حد والدين كه استقلال تك فرزند را به خطر مي‌اندازد، وابستگي شديد تك فرزند به والدين كه مانع دوست يابي او در ارتباط با همسالان مي‌شود، تأثير منفي بر رشد او  به جهت نبودن رقابت بازي يا درگيري با برادر يا خواهر، تسليم‌پذيري والدين و عدم مخالفت با تك فرزند كه سبب شكنندگي و آسيب پذيري در آينده مي‌شود و نمي‌تواند نااميدي‌ها و فشارهاي روحي را تحمل كند، برخورد بزرگانه با كودك (اين كار سبب مي‌شود جلوي بچگي كردن او گرفته شود)، ارتباط كمتر با همسالان، به جهت نبودن برادر و خواهري در منزل از ايجاد ارتباط با همسالان خجالت مي‌كشد.

معایب و مزایایی تک فرزندی :

تنهایی برای یك كودك هم خوب است و هم بد. خوب از این جهت كه والدین مجبور نیستند محبت و توجه خود را میان فرزندانشان تقسیم كنند و بد به این دلیل كه كودك در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشكل می‌شود و ممكن است حسود شود. اما برخی دیگر از این   کودکان  از آنجایی که  کسی را ندارند تا با او رقابت یا بازی و دعوا کنند و یا دوست و همدمی در منزل ندارند بنابراین برخی از احساسات را تجربه نمی کنندو فرصتی برای کنترل و مدیریت احساساتشان نخواهند داشت.مهدکودک و آمادگی مکانی است که در آن کودک می تواند احساسات نابهنجار را در بازی با کودکان هم سن و سال خود تجربه کند. کودکان در سنین مهدکودک دوست دارند بیشتر اوقات را با والدین خود سپری کنند به همین دلیل گاه مهدکودک برای آنان ناراحت کننده است اما آنها نیاز دارند در برخورد و صمیمیت با کودکان هم سن و سال خود تجربه کسب کنند و احساسات خود را کنترل  نمایند.

هنگامی که کودکان مشغول بازی با دوستان هم سن خود هستند ممکن است به رفتارهایی چون مشارکت و  ناتوانی در صحبت یا بحث کردن با دیگران برای دفاع از حقوق خود و.. تمایل داشته باشند، پس والدین باید در این باره با فرزند خود صحبت کنند. تک فرزند بودن، تاثیری بس فراوان  بر مراحل رشد کودک دارد. برخی از کودکان تك فرزند، به دلیل زندگی در یك محیط بزرگسال از لحاظ روحی و روانی بسیار سریعتر رشد می‌كنند و دنیا را از دید بزرگسالان می‌بینند. توصیه می شود، والدین  كمتر به فرزندشان به عنوان تنها همدم خود وابستگی داشته باشند. والدین باید همیشه والدین فرزندشان بمانند نه همدم او.با وجود اینكه تجمیع امكانات برای یك بچه احتمال موفقیت وی را بسیار بالا می‌برد اما به موازات آن ممكن است توقعات والدین از فرزند خود را نیز افزایش بدهد. همین موضوع باعث خواهد شد تا فرزند برای موفق شدن و انجام كارهای بزرگ زیر فشارهای روحی و روانی له شود.

متأسفانه برخى از والدينى كه{ به هر علت }تنها يك فرزند دارند، گاهى به دلايل خاصى مثل دلسوز ى هاى بى جا ، داشتن انتظارات وتوقعات بيش از حد توان فرزند، وابسته نمودن خود به فرزند و يا بالعكس، روش هاى تربيتى نادرستى را در پيش مى گيرند كه در نهايت باعث به وجود آمدن مشكلاتى در زندگى تنها فرزندشان مى شود .  

اگر والدين با روش هاى صحيح فرزندپرورى آشنا نباشند، ممكن است كه بيش از حد به فرزند شان محبت و توجه كنند . اين افراط در محبت و توجه كردن مثل افراط در هر كار ديگر نتايج خوبى دربر نداشته و روند رشد شخصيتى درستى نخواهد داشت .

نکته جالب توجه این که گاهى والدين از طرف ديگرقضیه  زياد ه روى مى كنند و نظم، سختگيرى، اجبار و تربيت هاى بسيار سخت ونظام دار را به شكلى تعديل نشده و افراطى بر فرزندان شان اعمال مى كنند. اين روش تربيتى هم آثار مخرب ونامطلوبى دارد.   هر يك از اين رفتارها، يعنى محبت و رسيدگى بيش از اندازه يا سختگيرى و انتظارات بيش از حد، مى تواند به فرزندشان آسيب برساند.

منابع :

شیرازی ، الهام . ((تک فرزندی )) . 1،قطره . تهران : 1392.

دستور العمل های ارسالی از دفتر سلامت خانواده ، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت.