طلاق از نظر لغوی به معنی رها شدن است و در اصطلاح عبارت از پایان دادن زندگی زناشویی به وسیله زن و شوهر. طلاق را اغلب راه حل رایج و قانونی عدم سازش زن و شوهر، فروریختن ساختار زندگی خانوادگی، قطع پیوند زناشویی و اختلال ارتباط والدین با فرزندان تعریف کرده‌اند. در حقیقت همانگونه که پیوند بین افراد طبق آئین و قراردادهای رسمی و اجتماعی برقرار می شود چنانچه طرفین نتوانند به دلایل گوناگون شخصیتی، محیطی و اجتماعی و … با یکدیگر زندگی کنند به ناچار طبق مقررات و ضوابطی از هم جدا می شوند.

در گذشته خیلی جسارت می خواست که زن یا مردی از طلاق سخن بگوید و داغ ننگ طلاق چیزی نبود که اطرافیان به سادگی از آن بگذرند اما حال راهروی مجتمع قضایی خانواده این روزها پر از مردان و زنانی است که آمده اند با توافق و یا بدون توافق یکدیگر، اجازه حک شدن مُهر «باطل شد» را روی عقدنامه هایشان بگیرند، زوج ها جز در مواقع ضروری با یکدیگر حرفی نمی زنند گویی دیگر رمقی برای گفتن حرف ها تکراری ندارند.

مهران و شیدا یکی از این زوج ها هستند که آرام در کنار یکدیگر نشسته اند و مانند این است که هیچگاه با یکدیگر بگو مگویی نداشته اند. مهران 32 ساله و شیدا 28 سن دارند و دو سال است که ازدواج کرده اند. وقتی علت طلاق را جویا می شوم شیدا با لبخند زورکی می گوید: «با هم تفاهم نداریم». شوهرش می گوید: «دادخواست طلاق از طرف من بود چیزهایی برای همسرم مهم است که به نظر من اصل زندگی نیست از جر و بحث به خاطر مسائل پیش و پا افتاده که برای ما به معضل تبدیل شده، خسته ام».

معین و شادی زوج 25 و 19 ساله ای هستند که شش ماه از زندگی مشترکشان می گذرد و دادخواست طلاق از سوی زن ارائه شده است. شادی می گوید: «تو را به خدا بنویسید دخترها چشم و گوش بسته ازدواج نکنند. شش ماه است ازدواج کرده ام برایم به اندازه شش سال گذشته است. خسته شدم از بس سختی کشیدم. شوهرم آنقدر خسیس است که برای خرید یک مانتو باید دعوا کنیم». در این هنگام معین به حرف آمد و گفت: «تو که از روز اول می دونستی شغل من چیه. من یک فروشند ‌ام. گوشی موبایل بفروشم پورسانت می گیرم، نفروشم همان ماهی 400 هزار تومان را می گیرم از کجا بیاورم برای خانم ماهیانه مانتو و شلوار و چیزهای دیگر بخرم».

تاریخچه طلاق به تاریخچه ازدواج برمی گردد به ھمان علت که بشر بنا به درخواست طبیعی خود پیوند ازدواج می بندد تا در کانون گرم خانواده و در کنار ھمسر خود به سکون و آرامش برسد به ھمانگونه نیز ممکن است به دلایلی از ادامه زندگی خودداری کرده، طلاق را بپذیرد.

از آنجا که ھدف دین مبین اسلام ایجاد پیوند میان افراد انسانی و تشکیل کانون ھای خانوادگی است طلاق را که مخالف فطرت و طبیعت انسان و برخلاف قانون پیوند زن و مرد است را مورد نکوھش قرار داده و به عنوان منفورترین حلال که عرش الهی را به لرزه درمی آورد معرفی کرده است.

ثبت سالانه 160 هزار طلاق در کشور

محمود گلزاری، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان از ثبت سالانه 160 هزار طلاق در کشور خبر داد و گفت: 20 درصد ازدواجها در ایران به طلاق منجر می شود و این آمار در کلانشهرها به 40 درصد می رسد.

همچنین علی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور از رشد 3.4 درصدی طلاق در سال 92 خبر داد و اظهار کرد: بر اساس آمار به دست آمده ماهانه به طور متوسط 12 هزار و 947 در هر شبانه روز به طور متوسط 426 و در هر ساعت به طور متوسط 18 واقعه طلاق به ثبت رسیده است.

افزایش 17درصدی طلاق در خوزستان

بهنام مریدی، مدیرکل ثبت احوال خوزستان از افزایش طلاق در خوزستان خبر داد و گفت: در سال 92 تعداد 8 هزار و 700 فقره طلاق در استان ثبت شد که از این تعداد 8 هزار و 312 مورد شهری و 388 مورد روستایی بوده است.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد که ثبت واقعه طلاق در استان، در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن به میزان 17 درصد افزایش داشته است. در سال 91 تعداد هفت هزار و 414 فقره طلاق در خوزستان ثبت شده بود.

مریدی در ادامه از کاهش ازدواج نیز خبر داد و اظهار کرد: بر اساس آمار سالانه ثبت احوال، در سال 92، تعداد 52 هزار و 128 فقره ازدواج در استان ثبت شد که از این میزان 47 هزار و 296 مورد شهری و 4 هزار و 832 مورد روستایی بوده است.

وی ادامه داد: ثبت واقعه ازدواج در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن در استان 7.9 درصد کاهش نشان می‌دهد.

افزایش آمار طلاق اگر همراه با کاهش آمار ازدواج باشد، یعنی زنگ خطرها برای گسسته شدن بنیان خانواده در آن به صدا در آمده است بنابراین کاه ازدواج و افزایش طلاق در استان سنتی ما یعنی زنگ خطر به صدا درآمده است.

زمان ما ازدواج حرمت داشت

وقتی که پای صحبت های بزرگترها می نشینیم همگی آنها می گویند زمان ما طلاق عیب بود مثل الان نیست که جوان ها تا دعوا می کنند از هم طلاق می گیرند، احمد و مهین یکی از این زوج ها هستند که مدت 45 سال است در کنار یکدیگر زندگی می کنند.

مهین اینگونه می گوید: « دو تا انسان هیچ گاه به طور کامل با هم تفاهم ندارند، زوج های جوان باید در ابتدای زندگی لجبازی را کنار بگذارند و با هم کنار بیایند. ما هم در ابتدای زندگی با یکدیگر اختلاف نظر داشتیم و دعوا می کردیم اما هیچ گاه به خود اجازه ندادیم که با نیت قهر از خانه خارج شویم».

احمد می گوید: «زمان ما ازدواج حرمت داشت بعد از ازدواج چشم ها را به روی عیب های یکدیگر و تفاوت ها می بستیم و طلاق آخرین راهی بود که به ذهن زوجین می رسید اما الان برعکس شده است»

آموزش مهارت های زندگی طلاق را کاهش می دهد

فریده فرامرزی، مشاور خانواده اظهار کرد: روزگاری نسل های مختلف در کشورمان اعتقاد دینی قوی داشتند که آنها را وادار می کرد پیش از طلاق گرفتن صبر کنند تا شاید نظرشان عوض شود. همچنین براساس عرف طلاق ناپسند بود، اما حالا دیگر همه این پایه ها ضعیف شده است. اگر می خواهیم جلوی افزایش آمار طلاق را بگیریم لازم است بار دیگر این اعتقادات و باورها را زنده کنیم.

وی ادامه داد: بنده با زوج ها بسیاری که طلاق گرفته اند صحبت کرده ام. بسیاری از جوانان نحوه زندگی کردن را نمی دانند بنابراین باید اصول زندگی مشترک را به آنها بیاموزیم. زندگی اخلاقی، عقلانی و اجتماعی باید توسط روحانیون، استادان دانشگاه و رسانه ها به افراد آموزش داده شود.

فرامرزی، علل اصلی طلاق را اینگونه بیان کرد: علت اصلی طلاق عدم آموزش مهارت های زندگی است اگر فرد در خانواده، مدرسه، دانشگاه با مهارت های زندگی آشنا شود می داند که در هنگام مواجهه با مشکلات در زندگی چگونه رفتار کند.

وی با بیان اینکه توجه به آموزش مهارت های زندگی از آمار طلاق می کاهد، تصریح کرد: دو انسان با فرهنگ، منش، خانواده و نگرشهای متفاوت در زیر یک سقف زندگی مشترک خود را آغاز می کنند در حالی که برای آشنایی آنان با مسائل زندگی تلاش و اقدامی نشده است این امر باعث می شود تا امروز با آمار نگران کننده ای در خصوص طلاق مواجه باشیم.

مشاوره پیش از ازدواج از راه‌های حفظ خانواده‌هاست

این مشاور خانواده بر نیاز جدی به مشاوره قبل از ازدواج برای زوج های جوان تاکید کرد و افزود: زوج ها خیلی وقت ها اطلاع کافی از مشاوره هایی که مشاوران در اختیار آنها می گذارند ندارند، یا گاهی احساس می کنند چون به حد مطلوبی از استقلال مالی و خانوادگی رسیده اند، می توانند بدون مشورت با افراد دیگر بهترین انتخاب را داشته باشند.

وی با بیان اینکه مشاوره پیش از ازدواج یکی از راه ها برای حفظ تداوم خانواده هاست، ادامه داد: مشاوره قبل ازدواج این امکان را به افراد می دهد تا آگاهی لازم از  روش های شناخت همسر ایده آل، آشنایی با همسر، ایجاد تعامل و ارتباط موثر با او و همینطور روابط دوران عقد و نامزدی را به دست آورند، این شناخت می تواند باعث نزدیکی و نهایتا ازدواج و یا دوری از فرد مورد نظر باشد.

ازدواج و تشکیل خانواده برای همه انسانها یک نیاز طبیعی است که از فطرت و آفرینش ویژه آنان سرچشمه می‌گیرد و نباید آن را یک قرارداد متعارف اجتماعی تلقی کرد که در صورت عدم تحقق آن آسیبی به نظام اجتماعی وارد نمی شود بلکه برعکس هرگونه آسیبی به این بنیاد مقدس پیامدهایی را در تحول ساختاری کلی جامعه و نظامهای ارزشی و فرهنگی آن به دنبال دارد؛ بنابراین جای آن دارد که برای حفظ کانون مقدس خانواده از هیچ تلاشی فروگذار نشود و با همت مسئولان و کارشناسان امر به آن پرداخته شود تا شاید از این طریق بتوان جوانان را قبل از ازدواج به یک شناخت درست از فلسفه این واقعه رساند و امید است که در سایه آن، شاهد کمتر شدن مراجعات گسترده بعدی به دادگاه های خانواده باشیم و اجازه ندهیم در سال ها آینده خوزستان به عنوان پرطلاق ترین استان معرفی شود.

گزارش: سهیلا باوری