رمضان رسيد و حال و هواي خودش را با خود آورد. مسلمانان جهان در هر کشوری با آداب و رسومی به استقبال اين ماه پر برکت مي روند. مردم در سر تا سر جهان با آداب و رسوم زیبا به پیشواز رمضان می روند.

همزمان با حلول ماه مبارک نماد هلال ماه و فانوس که نشاني است از حلول ماه مبارک را در تمام شبکه‌های تلویزیونی کشورهای مسلمان می‌توان دید.

در خوزستان نيز همچون کشورهاي مسلمان همسايه، با حلول ماه مبارک بسیاری با خانه تکانی و نظافت از ماه رمضان استقبال می کنند و برخی اقدام به ارسال پیام‌های کوتاه تبریک ماه مبارک همچون "رمضان کریم" به استقبال این ماه می‌روند. در کشورهای عربی و مخصوصا کشورهای حوزه خلیج فارس و هم‌چنین هموطنان خوزستانی به رغم داشتن مراسم مختلف همچون سنت افطاری دادن که در بین عرب‌ها بسیار فراوانی دارد مراسمي همچون تعارف آب و خرما و مراسم قرائت قرآن و نیایش هاي شبانه را نيز به همراه دارند.

ماه رمضان همواره در استان خوزستان با آیین‌ها و رسومات مختلفی همراه بوده است. بازی هاي محلي همچون «محیبس» یا همان پر یا پوچ و آیین طبل زدن در سحر و همچنین پختن غذاهای مخصوص این ایام همچون "شعث"، "مهلبیه" (فرنی)، سمبوسه، هریس و ... از جمله این رسوم‌های رایج در بین شهروندان عرب خوزستاني است.

خوراک يک ماهه روح، سي شب سي جزء
 
حضور افراد در نمازهای جماعت یومیه در ماه مبارک رمضان بیشتر مورد توجه است. مردان و زنان پس از خواندن نماز جماعت ظهر و عصر و در برخی شهرها پس از ختم کامل قرآن، هر کس به فراخور وسع مالی خود مقداری نبات، نقل، برنج یا گلاب به جلسه آورده و به نیت برکت بین حاضران پخش می کند.

همچنین در محلاتي که همبستگي شکل عميق تر و يکپارچه تري به خود گرفته است چنين نشست هايي بيشتر ديده مي شود. محله هایی نظير محلات سپيدار، آسيه آباد، صخيريه، فرهنگيان، ملاشیه، خشایار و پاداد از جمله محلات با همبستگي و ارتباط بسيار خوب هستند.اهالي اين محله ها هر شب به صورت خودجوش در مساجد، حسينيه ها و برخي در منازل خود برنامه هاي قرائت قرآن را دارند. اين جلسات تا آخرین روز از ماه مبارک و به نيت ختم قرآن ادامه می یابد.
 
هر شب به مهماني

دعوت از دوستان، اقوام و آشنایان برای صرف افطار از دیگر رسومی است که در این ایام بر گزار می شود.

حاج ملا عزيز يکي از ريش سفيدان روستاي سيد محمد تفاخ " الهدامه" است. او درباره روستاي الهدامه مي گويد: روستاي سيد محمد تفاخ يکي از روستاهايي است که رسومات زيبايي همچنان در آن پا برجاست. مردم اين روستا هر شب، يکي از خانواده ها تمام مردم روستا را براي افطار دعوت مي کنند. «بيت حوير چناني» يکي از خانواده هايي است که حدود 70 سال است مردم روستا را در شب هاي احياء؛ هم براي سحري اهالي را دعوت مي کند و هم براي افطار که براي ما تبديل به يک سنت و فرهنگ شده است.
 
حاج عزيز همچنين گفت: در سحر نيز صداي بلندگوي مسجد همه را از خواب بيدار مي کند و اهالي بعد از خوردن سحري به سمت مسجد روستا که در بالادست روستا واقع شده مي روند. در هنگام سحر، روستا جان تازه اي مي گيرد و گويي اواسط روز است.
 
اين ريش سفيد افزود: در روزهاي احيا و ضربت امام علي (ع) هم  آداب خاصي در اين روستا جاری می شود. مردم صبح روز 21 رمضان پیکری را بر سر مي گيرند و به سمت قبرستان مي روند. بعد از پايان سينه زني نیز براي تمامي اهل قبور فاتحه مي خوانيم.

 ای به خواب رفتگان پاشيد، سحر شده

از گذشته تا به حال مردم برخي از مناطق استان شيوه هايي براي بيدار کردن همديگر براي سحري داشتند. روستاي ابوعرابيد در شمال شادگان هنوز در نيمه هاي شب پيش از اذان صبح مردي چراغ به دست کوچه هاي تاريک روستا را مي چرخد و براي بيدار کردن روزه داران مي خواند "يا نايمين اگعدو تسحرو " اي به خواب رفتگان بيدار شويد سحري بخوريد".
 
مردم شوشتر نيز در گذشته همسايه ها به در خانه يکديگر مي رفتند و همديگر را از خواب بيدار مي کردند. يکي از زنان قديمي شوشتر مي گويد: در گذشته اهالي شوشتر با صداي توپ متوجه مي شدند که وقت اذان است و نبايد چيزي بخورند. همينطور در زمان افطار نيز با صداي توپ متوجه مي شديم که وقت اذان مغرب است.

اهالي شوشتر در ماه مبارک رمضان غذايي با نام نيز چباب مي پزند. زنان گوشت چرخ کرده را به صورت گلوله هايي کوچک در رب انار مي پزند. غلغل نيز يکي ديگر از غذاهايي است که مردم شوشتر و دزفول در ماه مبارک بر سر سفره هاي افطارشان مي گذارند.
 
مردم بختياري نيز با آداب خاصي به پيشواز ماه مبارک مي روند. فرني، نشا و رنگينک همواره بر سفره هاي افطار اين مردم ديده مي شود.
 
باز شدن سفره دل ها

همچنین در نخستین روز از ماه مبارک رمضان، کوچکترهای خانواده به دیدن بزرگترها می روند و حلول ماه مبارک را به آنها تبریک می گویند. زنان و دختران خانواده هم با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات، شعریه، رنگینک که با خرما و آرد درست می شود، حلوای مسقطی و معسل به علاوه فرنی، حلیم و آش سفره افطار را آماده می کنند و به همراه آن آب داغ با نبات و چای به روزه داران تعارف می شود.

شیرینی، خرما و فرنی در این خطه معمولا در هر سفره افطاری باید باشد و کمتر خانواده ای یافت می شود که افطار خود را با خرما یا فرنی نگشاید. در این ماه دید و بازدیدها به خصوص بعد از افطار دو چندان می شود. اعضای فامیل خود را ملزم به صله رحم می دانند و شبها با مهمانی رفتن، از احوال یکدیگر باخبر می شوند.

مفطح یکی از غذاهای پرچرب مردم عرب خوزستان است که پخت و پز آن در ماه رمضان بیشتر می شود. این غذا در واقع راسته گوسفند است به این شکل که مفطح با تکه های بزرگ گوسفند و ادویه جات خاصی پخته می شود و اغلب بر سفره های ریش سفیدان و بزرگان قبایل عربی به ویژه مناطق جنوبی استان دیده می شود.

افطار در خيابان
 
در شهر اهواز هم مائده هاي آسماني برپا می شود. این ایستگاه‌ها در میدان جواد الائمه، خیابان سلمان فارسی جنب ایستگاه کوت عبدالله، بلوار شهید فهمیده، میدان شهدا، خیابان طالقانی، میدان زیتون کارمندی و دیگر میادین برپا می‌شوند و همزمان با اذان مغرب، از شهروندان روزه‌دار با خرما و آش پذیرایی می‌کنند.
 
محافل قرآنی با نام "شهر قرآنی" و با هدف آشنایی و انس بیشتر شهروندان با قرآن و مفاهیم قرآنی در اين ماه برگزار می‌شود. این مراسم شامل بخش‌های مختلفی مانند حضور قاریان و حافظان بین‌المللی و خوزستانی، اجرای تواشیح، ابتهال و سخنرانی است.
 
‌این محافل قرآنی طی هشت شب در هشت مسجد شهر اهواز شامل مسجد فاطمه الزهرا (س) واقع در کوی یوسفی، مسجد امام خمینی واقع در کیان آباد، مسجد قبا واقع در کوی ملت، مسجد جامع واقع در لشکر آباد، مسجد ابوالفضل العباس واقع در منطقه عین‌ دو، مسجد خدادادی واقع در کوت عبدالله، مسجد بلال واقع در سپیدار و مسجد النبی واقع در کوی باهنر برگزار می‌شود.
 
همچنين شهرداری اهواز محافل انس با قرآن و عترت ویژه بانوان را نیز برگزار مي کند، این محافل قرآنی با حضور بانوان قاری و حافظ قرآن در دو مکان حسینیه عاشقان ثارالله واقع در خیابان طالقانی و حسینیه قشقائی‌ ها واقع در کوی باهنر برگزار می‌شوند.
 
با نگاهي گذرا به همه آئين ها و مراسم ماه روزه مي توان به سادگي ديد که هر چه اين مراسم توسط خود مردم و به صورت خودجوش و در گذر ايام اجرا شده ناب تر و با فضائي روحاني تر است. به نظر مي رسد اين گزارش نا تمام است. اميدوارم در روزهاي آينده بتوانم آداب رسوم و عادت هاي رمضاني ديگر خوزستاني ها را به تصوير بکشانم.

گزارش: قاسم منصور آل کثير