با گذشت سالها هنوز هیچ پژوهشی راجع به تالاب هورالعظیم، گونههای گیاهی و جانوری و حتی عمق آن صورت نگرفته که در قیاس آنها با یکدیگر بتوان به فاجعه زیستمحیطی که در حال رخ دادن است، پی برد.
با وجود آنکه مهر پارسال سازمان محیطزیست ضربالاجلی 15 روزه برای فعالیت شرکت نفت در تالاب هورالعظیم تعیین کرده بود اما بنا به گفته مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان همچنان مجموعه شرکت نفت بهدنبال خشک کردن تالاب هورالعظیم برای انجام پروژههای نفتی است.
محمدرضا شمسایی، مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در آخرین اظهارنظر خود درباره تالاب هورالعظیم گفته شرکت نفت بهدنبال خشکاندن تالاب هورالعظیم برای حفر چاههای خود است اما خشکاندن هورالعظیم باعث نابودی منطقه و تغییر کامل اکوسیستم خواهد شد.
او در این باره توضیح داد: قرار بود منطقهای برای فعالیتهای نفتی در نظر
گرفته و از آب تخلیه و آب به نقطه دیگری منتقل شود اما سازمان محیطزیست
نباید زیر بار تخلیه آب نقاطی از تالاب هورالعظیم برود تا چاه نفت احداث
شود، چراکه این موضوع عواقب بدی برای منطقه خواهد داشت.
تالاب هورالعظیم علاوهبر آنکه نقش حیاتی در اکوسیستم گیاهی و جانوری
استان خوزستان دارد، در صورت خشک شدن یکی از منابع تولید ریزگرد در
استانهای غربی نیز به شمار میرود، همانطور که در حال حاضر نیز یکی از
مهمترین عوامل آلودگی هوا از طریق ریزگرد در کشور به شمار میرود.
با گذشت سالها هنوز هیچ پژوهشی راجع به تالاب هورالعظیم، گونههای گیاهی و
جانوری و حتی عمق آن صورت نگرفته که در قیاس آنها با یکدیگر بتوان به
فاجعه زیستمحیطی که در حال رخ دادن است، پی برد. سیدمحمدرضا فاطمی، متخصص
اکوبیولوژی آب و آبزیان با بیان اینکه حجم آب شیرین رودخانههای استان
خوزستان و همچنین آورد تالاب هورالعظیم کم شده است، میگوید: کارون آب
ندارد، همچنین دجله و فرات در عراق فاضلاب شده و بوی تعفن میدهد.
سهم آب شیرین هورالعظیم کم شده و ماهیان تالاب هورالعظیم در خطر نابودی و
مرگ قرار دارند. استاد دانشکده علوم دریایی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه
میدهد: هرچند با ساخت خاکریزی که توسط ایران در هورالعظیم و مرز ایران و
عراق ساخته شده این تالاب به دو قسمت تقسیم شده اما از آنجا که شیب تالاب
از ایران به سمت عراق است، میتوان گفت بخشی از تالاب که در ایران قرار
دارد، از اکوسیستم سالمتر و بهتری نسبت به باقی تالاب برخوردار است.
هورالعظیم کجاست؟
هورالعظیم یا هورالهویزه بزرگترین تالاب استان خوزستان و یکی از
بزرگترین تالابهای داخلی ایران است که حدود یکسوم این تالاب در ایران و
مابقی آن در کشور عراق است. بخشهای عظیمی از این تالاب طی هشت سال جنگ
ایران و عراق خشک شد و مابقی نیز بهخاطر جادهسازی غیرضروری، عدم رعایت
عرض مورد توافق درباره جادهها، دفع پسماندهای حاصل از حفاری چاهها و
پسابهای تخلیهشده از صنایع نفتی به تالاب در حال نابودی است. همچنین
فعالیتهای صنعت نفت برای حفر چاه و جادهسازی برای اتصال این چاهها به
یکدیگر باعث تکهتکه شدن تالاب و قطع ارتباط بخشهای مختلف آن میشود و
نابودی محیطزیست و تخریب اکوسیستم منطقه را به دنبال خواهد داشت.
از بخش ایرانی تالاب هورالعظیم که مساحتی شامل 64 هزار و 100 هکتار است
هماکنون 29 هزار هکتار باقی مانده یعنی معادل 54 درصد مساحت این تالاب در
ایران از بین رفته است. همچنین مساحت این تالاب در کل مجموع 307 هزار
هکتار است که این مساحت در کل به 102 هزار هکتار کاهش یافته یعنی 67 درصد
آن از بین رفته و تنها 33 درصد کل تالاب هماکنون موجود است. فلامینگو،
طاووسک، آبچلیک، چوب پا، چنگر، باکلان مارگردن، باکلان کوچک، اردک سرسفید،
قو، حواصیل، پلیکان پا خاکستری، اردک سر حنایی، اردک سرمرمری، اردک سرسبز و
گیلار ازجمله پرندگان این تالاب هستند.
این تالاب از پوشش گیاهی و ذخایر آبی مناسبی برخوردار بوده و آب قسمت
شمالی نسبت به جنوبی شیرینتر است، ضمن آنکه پوشش گیاهی در بخش شمالی این
تالاب قابل ملاحظه است. یکچهارم اکسیژن جهان توسط تالابها تولید میشود
که توسط فیتوپلانگتونها ایجاد میشود. همچنین در هر هکتار تالاب 70 تن
محصول گیاهی تولید میشود که نی یکی از آنهاست. نیها مصارف صنعتی،
علوفهای و حتی ساخت صنایعدستی دارند.
گزارش: مرجان حاجیرحیمی، فرهیختگان