آلودگی هوا در حالی فریاد خوزستان را درآورده است و رنجش می‌دهد که برخی استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد در کارخانه‌ها را به این مسئله ربط داده‌اند و برخی نیز در این زمینه صنایع بزرگ مانند نفت و توسعه نیشکر را محکوم کرده‌اند.

در ماه‌ها و هفته‌های گذشته مطالب بسیار زیادی برای دلایل آلودگی شهر اهواز در رسانه‌ها درج شده است، در این زمینه مسئولان و متولیان امر نیز اظهار نظرهای متفاوتی داشته‌اند، برخی استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد در کارخانه‌های استان را به این مسئله ربط داده‌اند و برخی نیز در این زمینه صنایع بزرگ مانند نفت و توسعه نیشکر را محکوم کرده‌اند.

در این بین انگشت اتهام بیش از همیشه به سوی سه قطب بزرگ در خوزستان دراز شده است، نفت، توسعه نیشکر و صنایع فولاد که این سه نقش بسیار مهمی در آلایندگی شهر اهواز ایفا کرده‌اند، از سویی دیگر مسئولان در این سه قطب بزرگ تولیدی و اشتغال خوزستان نیز توجیهات متفاوتی در این زمینه داشته که در این گزارش تنها به مشکلات پیرامون کشت و صنعت‌های تحت نظر توسعه نیشکر خوزستان خواهیم پرداخت.

* یک سوی داستان محیط زیست است

یکی از متولیان اصلی در حفظ شرایط محیط زیست در جامعه سازمان حفاظت محیط زیست است که در زمینه آلایندگی هوا مسئولیت مستقیم دارد، این سازمان باید بر اساس پروتکل‌های جهانی و دستورالعمل‌های زیست محیطی به حفاظت از محیط زیست انسانی و حیوانی بپردازد.

رفع مشکلات زیست محیطی و نظارت بر عوامل آلاینده در محیط انسانی از جمله وظایفی است که در قانون برای این سازمان حساس در نظر گرفته شده است.

سوزاندن بخشی از مزارع نیشکر در واحدهای شمالی و جنوبی توسعه نیشکر این روزها ابعاد بسیار فراتر از آنچه باید پیدا کرده است، اتفاقی که یا بزرگ‌نمایی شده است و یا از حد اعتدال در پرداخت به موضوع خارج شده است.

توجه به مشکل زیست محیطی توسعه نیشکر بسیار پسندیده است و به این دلیل مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان در این زمینه گفت: به دلیل آلایندگی موجود در طرح توسعه نیشکر خوزستان از این سازمان در مجامع قضایی شکایت شده است.

احمد لاهیجان‌زاده افزود: برداشت‌های شرکت توسعه نیشکر در خوزستان به دو صورت است یا به صورت سبز و یا به صورت سوخته، در برداشت به صورت سبز کاهکلش برجای مانده از برداشت نیشکر سوزانده می‌شود و در برداشت سوخته نیز مزارع به طور کامل آتش زده می‌شوند تا نی سوخته را برداشت کنند و در هر دو روش آلایندگی بسیار زیادی وارد فضا می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در هفته‌های گذشته نخستین نوبت برداشت نیشکر در خوزستان آغاز شده است و در آبان ماه نیز نوبت دوم برداشتن نیشکر انجام می‌شود، در تلاش هستیم تا روش‌های نوین و با آلایندگی کمتر را در این شرکت‌ها در نوبت دوم برداشت به کارگیری کنیم.

وی تصریح کرد: باید منشا آلایندگی را برطرف کرد و منشا آلایندگی در این زمینه سوزاندن باقیمانده نیشکر و کاهکلش موجود در مزارع است که باید برای رفع مشکلات در این حوزه دست به کار شد و از روش‌های نوین موجود در جهان برای رفع مشکلات استفاده کرد.

لاهیجان‌زاده عنوان کرد: روش‌های جدیدی به شرکت توسعه نیشکر پیشنهاد شده است و امیدواریم در نوبت دوم برداشت نیشکر در سال‌جاری شاهد به کارگیری این روش‌ها باشیم.

سطح وسیع مزارع نیشکر در سطح خوزستان به بیش از 70 هزار هکتار می‌رسد و باید روش‌های پیشنهاد شده به نحوی باشد که هم قابل اجرا باشد و زمان برداشت محصول نیشکر را طولانی نکند زیرا با برداشت طولانی مدت محصول نیشکر دچار افت شده و کیفیت مطلوب خود را در فرآوری شکر از دست می‌دهد.

*توسعه نیشکر آماده هرگونه تعامل سازنده

بیشتر متولیان و بوجود آوردندگان آلودگی در خوزستان حاضر نیستند درباره وضعیت آلایندگی دستگاه خود اظهار نظر کنند و از پاسخگویی در این زمینه بسیار طفره می‌شوند ولی حداقل پیگیری در این زمینه معاون بخش کشاورزی توسعه نیشکر خوزستان در این زمینه پاسخگوی سئوالاتمان شد و در همه جهات نکاه مبهم موجود را شفاف‌سازی کرد.

حسین آمیلی در این زمینه می‌گوید: توسعه نیشکر بخش بسیار جزئی از مزارع خود را به صورت سوخته برداشت می‌کند که این بخش در واحدهای توسعه نیشکر شمال خوزستان تا20 درصد و در جنوب خوزستان نیز 15 تا20 درصد است و این نوع برداشت آلایندگی بسیار کمی و در مدت زمان محدودی ایجاد می‌کند.

وی می‌افزاید: شرکت توسعه نیشکر مجبور به سوزاندن محصول خود است، زیرا محصول به دلیل کیفیت بسیار خوب و رشد مناسب بسیار سنگین می‌شود و امکان ندارد دستگاه‌های مکانیزه هاردستر محصول را از زمین کشاورزی برداشت کند و به این دلیل مجبور هستیم ابتدا محصول را بسوزانیم و سپس برداشت را انجام دهیم.

وی تاکید می‌کند: بسیار مشتاق دریافت پیشنهادهای اجرای برداشت محصول نیشکر در مزارع هستیم و برای رفع مشکلات مدنظر محیط زیست هیچ مشکل مالی نداریم، ولی باید طرح‌های ارائه شده قابلیت اجرا داشته باشند.

آمیلی می‌افزاید: نمی‌توان تئوری‌های برداشت آزمایشگاهی را به مزرعه 70 هزار هکتاری تصری داد و به این دلیل باید به نحوی در این زمینه پیشنهاد ارائه شود که بتوان مشکلات موجود را در مزرعه حل کرد، از طرفی توسعه نیشکر خود در سوزاندن محصول زیان می‌کند زیرا تا 20 درصد محصول نیشکر دچار افت می‌شود و این مسئله زیانی انباشه برای شرکت توسعه نیشکر به شمار می‌آید.

وی می‌گوید: باید مشکلات موجود را جامع‌نگر باشیم، مزارع توسعه نیشکر در طول سال بیش از میلیاردها، میلیارد مترمکعب اکسیژن به فضا متصاعد می‌کند و میلیون‌ها مترمکعب دی اکسید کربن از هوا جذب می‌کند و در ساعاتی نیز خود دی اکسید کربن تولید می‌کند، این مسئله در تمام جهان پذیرفته شده است و معادله‌ای ساده و قابل حل است.

وی می‌گوید: اسناد معتبری وجود دارد که در کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا و برزیل که مهد تولید نیشکر هستند و مزارع بسیار وسیعی دارند، هنوز با روش سوزاندن محصول خود را برداشت می‌کنند و در حال برنامه‌ریزی هستند تا در سال‌های آینده تنها 30 درصد محصول خود را سبز برداشت کنند ولی در خوزستان برداشت 80 درصد به صورت سبز انجام می‌شود.

آمیلی تاکید می‌کند: بیش از 168 دستگاه هاردستر برای برداشت نیشکر خریداری کرده‌ایم که این دستگاه‌ها بیش از 2 هزار میلیارد ریال هزینه برای توسعه نیشکر در بر داشته است، ولی به دلیل اینکه محیط زیست مجاور برای توسعه نیشکر بسیار اهمیت دارد در این زمینه گام برداشته‌ایم.

وی خاطر نشان می‌کند: امسال نیز در کشورهای پیشرفته کشاورزی و نیشکری به دنبال خرید بروزترین تکنولوژی برداشت محصول نیشکر بودیم ولی هنوز در این زمینه دانش جدیدی تولید نشده است و شرکت توسعه نیشکر در این زمینه در حال پژوهش است.

شاید بسیاری در این زمینه گمان کنند که آلایندگی توسعه نیشکر در خوزستان وارد شهرهای استان می‌شود و آلایندگی زیادی برای مردم بوجود می‌آورد ولی از نظر علمی بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها بخشی از واحدهای جنوبی توسعه نیشکر به دلیل قرار گرفتن در حاشیه‌ شهرها و استقرار در مسیر بادهای خوزستان میزان محدود خاکسترهای برداشت نیشکر به شهرها وارد می‌شود و این مسئله نیز تنها ساعاتی محدود است و در مقایسه با شرکت‌های آلاینده دائمی مانند نفت و فولاد میزان آلودگی رهاسازی شده در فضایش بسیار ناچیز و غیرقابل مقایسه است.

گزارش از: مجتبی نارنج‌پور