«آلوده ترین شهر جهان» باز هم «خاکستری» شده است. «خاکستر» می بارد از آسمان. اهوازی ها اخیرا مثل خیلی از روزهای آخر هفته، از خواب که بیدار شدند، دیدند حیاط خانه هایشان پر شده از «خاکستر» سیاه رنگ؛ خیابان ها هم چنین وضعی داشتند.

10 سالی می شود که وضع به همین منوال است. اوایل منبع «خاکستر» برای همه جای سئوال بود اما حالا کمتر کسی است که نداند آتش زدن مزارع «نیشکر» است که اهواز و برخی شهرهای خوزستان را به این روز انداخته است.

طی روزهای اخیر نیز شرکت توسعه نیشکر، مزارع را به آتش کشید و روزگار اهوازی ها را «خاکستری» کرد.

تفرجگاه های «خاکستری»

معاون خدمات شهری شهردار اهواز در این باره گفت: آتش زدن مزارع نیشکر اطراف اهواز علاوه بر بوی نامطبوع، زغال و خاکستر سیاه رنگ تولید می کند. این خاکسترها تمام مناطق اهواز را تحت تاثیر قرار داده و همه شهر را پر کرده است. این مشکل نیز مکررا اتفاق می افتد.

علیرضا عالی پور افزود: این مساله علاوه بر آلایندگی هوا، شبکه معابر و منازل شهروندان را نیز آلوده می کند.

وی تاکید کرد: شهروندان اعتراضات خود را نسبت به این آلودگی مکررا به شهرداری اهواز انتقال می دهند.

عالی پور اظهار کرد: معابر شهری و پارک ها در روزهای آخر هفته، پاکسازی و مهیای گردش و تفریح شهروندان می شود این در حالیست که خاکستر نیشکر دوباره همه شهر را آلوده می کند.

معاون شهردار اهواز با اشاره به اینکه برخی افراد شهرداری را مقصر قلمداد و این نهاد را متهم به سوزاندن لاستیک می کردند، گفت: پایش های ماموران نشان داده که این دود و خاکستر ارتباطی به محل های دفن زباله یا محل های غیرمجاز بازیافت ندارد و ناشی از سوزاندن مزارع نیشکر است.

وی پیگیری این مساله را از مسئولان محیط زیست استان خواستار شد و تصریح کرد: یکی از ابهامات، آتش زدن مزارع نیشکر در روزهای تعطیل است. به دلیل تعطیلی ادارات در این روزها پیگیری ها به نتیجه نمی رسد.

120 روز «خاکستری»

طرح توسعه نیشکر در قالب هفت واحد کشت و صنعت با وسعت بیش از 80 هزار هکتار از سال 69 در خوزستان به اجرا درآمد.

کارشناسان و مسئولان محیط زیست بارها نسبت به مشکلات زیست محیطی این شرکت از جمله، تخلیه زهاب و شور کردن رودخانه کارون، تالاب ها و اراضی خوزستان همچنین آتش زدن مزارع نیشکر انتقاد کرده اند. گوش شرکت توسعه نیشکر اما بدهکار نیست. تشکیل پرونده در مراجع قضایی هم مانع این آتش زدن ها نشده است. با گذشت بیش از یک دهه این کشت و صنعت ها هنوز هم برای تسهیل در برداشت و یا برای جمع آوری سرشاخه های نیشکر سال هاست که مزارع را می سوزانند. این در حالیست که برداشت نیشکر 120 روز طول می کشد و در طول شش ماه پراکنده است. به این معنی که از مهر تا فروردین ماه، هر سه چهار روز یکی از مزارع 16 هکتاری سوزانده می شود و وزش باد دود و خاکسترش را به اهواز و برخی دیگر از شهرها منتقل می کند.

تعطیلات «خاکستری»

رئیس اداره حفاظت محیط زیست اهواز نیز در همین رابطه گفت: بر اساس گزارش های دریافتی، شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در روزهای اخیر باز هم تعدادی از مزارع نیشکر را آتش زده است.

علی بنی عگبه درباره علت آتش زدن مزارع نیشکر در روزهای آخر هفته تصریح کرد: با توجه به تعطیلی ادارات در روزهای پنجشبه و جمعه، این شرکت با استفاده از این ترفند قصد دارد که امکان مستند سازی تخلفات خویش را از مسئولان بگیرد. علاوه بر این معمولا مزارع را شب هنگام آتش می زنند تا تاریکی هوا مانع رویت دود حاصل از آتش سوزی شود.

به گفته وی، سوزاندن مزارع اهواز مهر ماه تا فروردین و اردیبهشت ماه و در زمان برداشت محصول انجام می شود و هر چند روز یک بار یکی از مزارع را آتش می زنند.

بنی عگبه تاکید کرد: این مساله به هیچ وجه از نظر محیط زیست قابل قبول نیست، به همین دلیل شرکت توسعه نیشکر به عنوان یکی از صنایع آلاینده به دادگاه معرفی شده است.

وی با بیان اینکه پیگیری های قضایی این تخلف در حال انجام است افزود: پرونده آلایندگی هوا توسط این شرکت همچنان مفتوح و در حال پیگیری است.

این مقام مسئول اظهار کرد: آتش زدن مزارع نیشکر علاوه بر تولید حجم زیادی گاز مونوکسید کربن، خاکستر به هوا متصاعد می کند که آلودگی محیط زیست و هوا را در پی دارد.

برداشت «خاکستری»

آتش زدن مزارع نیشکر در حالی سال ها تداوم داشته که براساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و ماده 2 قانون جلوگیری از آلودگی هوا سوزاندن مزارع و کاه ممنوع است.

سه سال پیش نیز شورای سلامت خوزستان ممنوعیت آتش زدن مزارع را مصوب و شرکت توسعه نیشکر را موظف به «برداشت سبز» کرده است.

کارشناسان بر این باورند که آتش زدن مزارع علاوه بر اینکه هوا را با انتشار گاز مونوکسیدکربن آلوده می کند، تشدید پدیده گازهای گلخانه ای، انهدام بافت خاک، کاهش رطوبت خاک و در نتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط ، فرسایش شدید خاک، کاهش حاصلخیزی زمین و کاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری‌ها و خشکی، همچنین از بین رفتن زیستگاه‌های پرندگان را نیز به دنبال دارد.

از سوی دیگر طرح جامع کاهش آلودگی کلان شهر اهواز نیز آتش زدن مزارع نیشکر و پسماندهای آن را یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای این کلان شهر برشمرده است.

بر اساس این طرح که در سال 90 به تصویب رسیده، مقرر شده وزارت جهاد کشاورزی با همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاه‌های ذیربط از ابتدای سال 91 به گونه‌ای برنامه ریزی کنند تا با بهره گیری از دستاوردهای نوین و فناوری‌های جدید از سوزاندن پسماندهای کشاورزی در مزارع نیشکر ممانعت شود.

گزارش از نادره وائلی زاده