رئیس مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در خصوص راهکارهای معدوم کردن داروهای غیرقابل استفاده توضیح داد.

در بسیاری از موارد پس از مراجعه به پزشک و دریافت دارو، داروهای تجویز شده تا انتها مصرف نمی‌شوند.

گرچه تصور اشتباه نگهداری این داروها در منزل برای روز مبادا بسیار خطرناک و نادرست است، اما شاهد هستیم که جمع‌آوری و انبار داروها در خیلی از منازل در محلی به عنوان قفسه دارویی و یا جعبه‌های دارویی، در آشپزخانه و یا یخچال صورت می‌گیرد.

با این مقدمه یک سوال در ذهنمان تداعی می شود که چگونه می‌شود داروهای غیرقابل استفاده را معدوم کنیم؟ برای یافتن پاسخ با رئیس مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت‌وگو کردیم.

فریده یونسی با بیان اینکه از آنجا که داروخانه‌ها به هیچ عنوان مجاز به تحویل گرفتن داروی مصرف نشده از بیماران نیستند، تاکید کرد: گاهی اوقات مراکز هلال احمر وظیفه جمع‌آوری این داروهای بدون استفاده را برعهده می‌گیرند.

وی با بیان اینکه اگرچه داروها نقش موثری در درمان بسیاری از بیماری ها دارند، اما زمانیکه دیگر نیازی به استفاده از آنها نیست، ضروری است برای جلوگیری از ضرررسانی آنها به دیگران، داروها را به شکل مناسبی معدوم کرد، افزود: برای معدوم کردن داروهای تاریخ گذشته و یا مصرف نشده روش‌های گوناگونی وجود دارد.

رئیس مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: در برخی کشورها روند مشخصی برای بازگرداندن دارو وجود دارد، اما از آنجاییکه در کشور ما این سیستم وجود ندارد، ما می‌توانیم از روش‌های ساده برای دور ریختن دارو از طریق زباله منزل استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه داروها را باید بدون خرد کردن قرص‌ها و کپسول‌ها، از بسته‌بندی اصلی خارج و با مواد ناخوشایندی همچون تفاله چای یا قهوه مخلوط کرد، افزود: پس از مخلوط کردن این داروها با مواد ذکر شده مخلوط را در کیسه پلاستیکی دربسته قرار داده و سپس داخل سطل زباله می‌ریزیم.

یونسی همچنین در ادامه گفت: مخلوط حاصل را می‌توانیم در قوطی حلبی خالی یا دیگر ظروف مشابه ریخته تا از نشت دارو یا ریختن آن به بیرون از سطل زباله جلوگیری کنیم.

وی با اشاره به اینکه باید شربت‌ها و سوسپانسیون‌ها را در فاضلاب ریخته و بطری آنرا در زباله‌دان بیندازیم، اظهار کرد: حتما باید قبل از دور انداختن بطری خالی دارو، دستور مصرف روی آن را برای جلوگیری از مصرف نابه‌جا مخدوش کرد.

رئیس مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز، در ادامه با بیان اینکه تعداد کمی از داروها هستند که ممکن است ذاتاً خطرناک باشند و یا با مصرف تنها یک دوز در فردی که دارو به او تعلق ندارد، کشنده باشند، تصریح کرد: برای جلوگیری از مصرف این مواد توسط کودکان، حیوانات خانگی یا دیگر افراد، به محض اینکه دیگر مورد نیاز نباشند، باید سریعاً از طریق فاضلاب دور ریخته شوند.

وی گفت: برای نمونه چسب پوستی فنتانیل که برای تسکین درد مصرف می‌شود باید به محض پایان مدت مصرف، آنرا داخل فاضلاب توالت انداخت تا از مصرف اتفاقی آن جلوگیری شود.

یونسی خاطرنشان کرد: همچنین از داروهای این دسته می‌توان به مسکن‌های مخدر مانند فنتانیل، مورفین، بوپره نورفین، متیل فنیدیت، مپریدین، دیازپام، متادون، هیدرومورفون، اکسی مورفون، اکسی کودون اشاره کرد.

وی در ادامه افزود: چنانچه شرکت سازنده دارو، روشی را برای معدوم سازی دارو روی بسته‌بندی آن ذکر کرده است، باید بر اساس آن عمل کرد.

این داروساز با بیان اینکه نباید داروها را برای دوستان خود پیشنهاد کنید زیرا پزشک بر اساس سابقه بیماری شما دارو را برای خود شما تجویز کرده است، تاکید کرد: دارویی که برای شما موثر بوده است چه بسا برای دیگری خطرناک باشد.

یونسی با اشاره به اینکه اگر راه صحیح دور ریختن دارو را نمی‌دانید از یک داروساز سوال کنید، افزود: بر اساس ملاحظات زیست محیطی محققان، از آنجا که تاکنون عارضه‌ای ناشی از باقیمانده دارو در محیط زیست انسان و خصوصاً آب ملاحظه نشده است، ریختن داروها در فاضلاب بلامانع است.

رئیس مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: در داخل اسپری داروهای استنشاقی که برای درمان بیماری‌هایی همچون آسم و بیماری انسدادی ریوی موجودند، موادی به نام پروپلانت وجود دارد و این مواد گازهای بی‌اثری مانند کلرو فلوروکربن هستند که به عنوان حامل دارو محسوب می‌شوند و آزادسازی آنها منجر به صدمه لایه اوزون خواهد شد، همچنین پوکه این اسپری‌ها در صورتیکه سوراخ شوند و یا داخل آتش و یا کوره زباله سوز قرار گیرند، می‌تواند خطرناک باشد که نحوه صحیح انهدام این پوکه‌ها را باید از سیستم بازیافت زباله جویا شد.