مالك بنای تاريخی «سرای عجم» با استناد به مجوز‌های قانونی كه در دست دارد اقدام به تخريب اين سرا كرده است و تاكنون ايوان‌های آن به ميزان زيادی تخريب شده‌اند.

اين اتفاق در حالی رخ می‌دهد كه تمام تلاش‌های اداره كل ميراث فرهنگی و نيز انجمن دوستداران ميراث فرهنگی خوزستان برای تعامل با مالك «سرای عجم» (حاج كرمعلی مهديان) كم و بيش به بن بست رسيده و مالك اين سرا توانسته است با دريافت مجوزهای قانونی لازم و نيز جلب رضايت اكثريت كسبه شاغل در اين بنای تاريخی به هدف مورد نظر خود دست پيدا كند.

پيش‌تر افشين حيدری، مدير كل ميراث فرهنگی خوزستان، در گفت‌وگو‌های متعدد با رسانه‌های خبری تصريح كرده بود كه هيچ كس نمی‌تواند ولو با در دست داشتن حكم قانونی اقدام به تخريب بنای تاريخی «سرای عجم» كند.

اما روز گذشته (دوشنبه 26 اسفند 92) با انتشار خبر آغاز تخريب «سرای عجم» مدير كل ميراث فرهنگی خوزستان به تنها بودن اداره ميراث فرهنگی در اين زمينه اذعان و تلويحا به نبود قانون يا قوانينی در حمايت از مواريث فرهنگی اشاره كرد.

اما واقعا ضرورت تخريب بنای تاريخی «سرای عجم» چيست و اين همه اصرار مالك آن مبنی بر حذف فيزيكی اين بنا از كجا نشات می‌گيرد؟ چرا مالك «سرای عجم» حاضر به تعامل با ميراث فرهنگی نبود و حاضر نشد تا با صرف هزينه به صورت مشاركتی با اداره ميراث فرهنگی اين بنای تاريخی را احيا و بازسازی كند؟ بنایی كه در مركز شهر اهواز قرار دارد و به لحاظ موقعيت تجاری می‌تواند سودآوری بسياری برای مالك آن داشته باشد و اداره كل ميراث فرهنگی خوزستان كار مرمت آن را از چندی پيش با تجهيز كارگاه آغاز كرده بود.

در اين ميان صحبت‌های محمود پاداش، وكيل قانوني مالك «سراي عجم» شنيدنی است چراكه وی مدعی است كه اين بنای تاريخی به هيچ وجه سبقه تاريخی و باستانی ندارد و در اين خصوص به حكم خروج اين سرا از فهرست آثار ملی كشور استناد می‌كند. حال اين پرسش پيش می‌آيد كه آيا صرف در دست داشتن اسناد و مدارك اداری و احتمالا غيركارشناسانه مبنی بر تاريخی نبودن يك بنای تاريخی مجوز لازم برای تخريب آن به شمار می‌آيد؟

پاداش با ادعای تاريخی نبودن «سرای عجم» گفت: مالك «سراي عجم» حكم قانوني براي تخريب اين بنا در دست دارد.

او يادآوری کرد: پنج سال پیش شعبه سوم دیوان عدالت اداری رأی قطعی مبنی بر خروج «سراي عجم» از فهرست آثار فرهنگی صادر كرد و این رأی قطعی به آن‌ها ابلاغ شد و قابلیت اجرا داشته است. اما موکل من به لحاظ مسايل قانوني مستأجران اين بنا دست به تخريب نزد در حالي كه موكل من پروانه ساخت و تخریب در دست داشت.

او گفت: سازمان میراث فرهنگی كه فکر می‌کرد ما نمی‌توانیم حکم را اجرا کنيم با ترفندهای مختلف سعي كرد اين حكم را ناديده بگيرد. براي همين کوزه شکسته‌ای آوردند و ادعا کردند که اين كوزه شكسته مربوط به زمان هخامنشی است! مگر در زمان هخامنشی خوزستان چه بوده است؟ عمل آن‌ها فقط در حد ادعا بود و حتي چیزی از زمین این بنا بیرون نیامده چون کف آن سیماني است.

پاداش اضافه کرد: به ‌رغم همه این‌ها، میراث فرهنگی به ما گفت که «سراي عجم» را مرمت می‌کنیم و به شما امتیاز می‌دهیم. ما گفتیم که مالک یعنی آقای مهدیان 700 میلیون تومان به شهرداری ناحیه یک داده و جواز ساخت گرفته و پروانه آن را تمدید کرده است و حقوق قانونی موکل ما این است که این جا تخریب و تبدیل به پاساژ شود.

وی ادامه داد: بعد از این که دیدند ما به توافق نمی‌رسیم سعی كردند چوب لای چرخ موکل ما بگذارند. تا این که من چند وقت پيش با هماهنگی قبلی از شعبه صادر کننده نامه‌ای را به دادستاني اهواز دادم مبنی بر این که موکل بنده اجازه بهره‌برداری از حقوق مالکانه‌اش را دارد. لذا عملیاتی که موکل من روی این بنا انجام داده به هیچ وجه مجرمانه نیست و تماماً قانونی است و ما نیز از آن دفاع می‌کنیم.

پاداش بيان كرد: من نمی‌دانم این بنا را آقای مهدیان از چه کسی خریداري كرده است و فروشنده آن را نمی‌شناسیم. اما اين را می‌دانم كه سازمان میراث فرهنگی هیچ اختیاری از نظر قانونی در رابطه با این بنا ندارد و ما  سازمان ميراث فرهنگي را در اين باره به رسمیت نمی‌شناسیم.

او درباره تاریخی بودن «سرای عجم» خاطرنشان كرد: این بنا از فهرست آثار ملی خارج شده است و تاریخی نیست و قبلاً فقط به دلایل واهی در فهرست آثار ملی بوده است.

پاداش بیان کرد: من می‌گویم این بنا تاریخی نیست. اگر هست سازمان ميراث فرهنگي چه سندی برای آن دارد؟ ما الان رأی قطعی دیوان عدالت اداری را داریم و سازمان میراث فرهنگی پيش از اين بدون هیچ دلیلی قانونی ملک موکل من را در فهرست آثار میراث فرهنگی قرار داده بود.

وكيل مالك «سراي عجم» اظهار كرد: میراث فرهنگی هفته پیش با هدف مرمت بخشی از اين بنا سقف آن را خراب کرد اما اگر قرار بر مرمت است نباید سقف را خراب کنند. علاوه بر این، اصلاً میراث فرهنگی اجازه نداشته است که وارد ملک خصوصی موکل من شود. حتي حضور اداره میراث فرهنگی در «سرای عجم» مجرمانه بود و اگر بیرون نمی‌رفت من برای آن‌ها پرونده درست می‌کردم.

او، با اين ادعا كه «سرای عجم» تاریخی نیست و سازمان میراث فرهنگی کاملاً در اشتباه است، تصريح كرد: وقتی خود شعبه صادر کننده رأی قطعی صادر کرده به اين معنا است كه آقای مهدیان اجازه بهره‌برداری از حقوق مالکانه را دارد و هيچ كسي نمی‌تواند معارض این رأی شود.

پاداش در پاسخ به اين كه پرسش كه چه دلايلي براي تاريخي نبودن اين بنا داريد گفت: وقتی مرجع قانونی حکم خروج این بنا را از فهرست آثار ملی داده است یعنی این که این بنا تاریخی نیست.

وی درباره تعامل با اداره ميراث فرهنگي گفت: آیا می‌شود 700 میلیون تومانی را كه آقای مهدیان به شهرداری داده روی هوا بماند و بعد ما با میراث فرهنگی وارد تعامل شويم؟ آن وقت دیگر کسی جرأت نمی‌کند که حتي زیر سقف آن برود.

او با اشاره به جذابيت توريستی «سراي عجم» گفت: ما کاروانسراهایی تاریخی در بیابان‌ها داریم که سازمان میراث فرهنگی می‌تواند برود و آن‌ها را مرمت کند و از گردشگران هم دعوت کند که به آن جا بروند.

پاداش معتقد است: تنها هدف سازمان میراث فرهنگی اين است كه می‌خواهد روی یک ملک دست بگذارد و کتاب خودش را قطورتر کند اما مطمئن باشيد كه «سراي عجم» هیچ قدمتی ندارد و هیچ جايي نيز اين موضوع ثابت نشده است.