چهارمین همایش ملی شبکه های آبیاری و زهکشی، با صدور قطعنامه ای بر انجام مطالعات اجتماعی، جلب مشارکت کشاورزان و تشکیل نظام های بهره برداری نوین در شبکه های آبیاری و زهکشی تأکید کردند.

چهارمین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی در پایان دومین روز برگزاری چهارشنبه شب، قطعنامه ای شامل 20 ماده صادر کرد.

در این قطعنامه آمده است: اقدامات گسترده دولت جمهوری اسلامی طی دهه های بعد از انقلاب اسلامی برای استفاده از منابع آبهای سطحی کشور منجر به احداث سدهای مخزنی و نیز سرمایه گذاری عظیم در اجرای سازه های تنظیم آب و همچنین احداث شبکه های اصلی آبیاری و زهکشی شد، ولی همواره نگرانی بهره برداران، مدیران و جوامع تخصصی و دانشگاهی این بود که عدم توسعه و اجرای شبکه های فرعی و تجهیز و نوسازی مزارع به عنوان اقدامات تکمیلی مانع از نیل به اهداف این اقدام بزرگ و رسیدن به تولید عظیم محصولات کشاورزی، خودکفایی و تولید درآمد از طریق صادرات محصولات کشاورزی خواهد شد. در همین راستا با پیگیری دولت محترم جناب آقای دکتر روحانی و تأئید و حمایت مقام معظم رهبری دام ظله اجرای طرح 550 هزار هکتاری مقام معظم رهبری در اجرای شبکه های فرعی و تکمیلی، شتاب فزاینده ای به خود گرفته و نوید تحولی عظیم در عرصه خودکفائی تولید مواد غذایی و حتی صادرات محصولات کشاورزی به خارج از کشور را می دهد و شرکت کنندگان در همایش مراتب تشکر و قدردانی خود را از حمایت مقام معظم رهبری و اقدام دولت تدبیر و امید اعلام میدارد.

بر اساس این قعطنامه شرکت کنندگان مواردی را نیز مورد تأکید قرار دادند. همان طور که در راستای تأکیدات دوره های قبلی این همایش بر مطالعه و اجرای توأم شبکه های اصلی و فرعی و تجهیز و نوسازی اراضی اکنون امکان تأمین اعتبارات ویژه ای برای اجرای شبکه های فرعی فراهم شده است، در توسعه شبکه های اصلی نیز اقدام مشابهی صورت پذیرد تا اجرای شبکه های تأمین آب و اصلی از اجرای شبکه های فرعی عقب نماند.

همچنین در این سرمایه گذاری عظیم در اجرای شبکه های آبیاری و زهکشی موضوع آبزی پروری بایستی در مطالعه و اجرای طرحها مدنظر قرار گیرد.

بر اساس این قطعنامه، با توجه به اجرای شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی در سطح 550 هزار هکتار در استانهای خوزستان و ایلام، موضوع اجرای مزارع آزمایشی و احداث مراکز تحقیقاتی مورد تأکید قرار گرفت.

 مطالعات مهندسی ارزش، علیرغم سابقه کم در کشورمان در مقایسه با جهان، اثرات شگرفی در اجرای طرحها داشته است، استمرار انجام مهندسی ارزش در طرحهای آبیاری و زهکشی مورد تأکید همایش است.

موضوع توسعه و اعتبارسنجی مدلها در زمینه آبیاری و زهکشی و تلفیق آنها با مطالعات میدانی، به نحوی که در طراحی و بهره برداری شبکه های آبیاری و زهکشی مورد استفاده قرار گیرند، مورد تأکید همایش است.

همچنین در این قطعنامه تقویت سطح علمی و انتقال تجربیات جهان به مشاوران داخلی از طریق ارتباط با مشاورین بین المللی جهت بهینه سازی اجرای طرحهای آبیاری و زهکشی و روشهای نوین طراحی شبکه­ها مورد تأکید قرار گرفت.

ایجاد ساختارهای پژوهشی و تحقیقاتی و ساز و کار تبدیل نتایج پژوهشها به راهکارهای اجرایی با جدیت بیشتری پیگیری شود.

مطالعه و بررسی ایجاد بازار آب، خرید و فروش آب توسط بخش خصوصی، در جهت حفاظت ارزش واقعی آب به عنوان یک کالای اقتصادی مورد تأکید همایش قرار گرفت.

شرکت کنندگان این همایش همچنین بر انجام مطالعات اجتماعی و به کارگیری نتایج آن در همراه نمودن کشاورزان و جلب مشارکت آنان و همچنین یکپارچه سازی اراضی و تشکیل نظام های بهره برداری نوین در شبکه های آبیاری و زهکشی تأکید می نمایند.

در بخش دیگری از این قعطنامه موضوع افزایش توانمندی بهره برداران و کشاورزان از نظر علمی، تخصصی و تجربی بسیار مهم عنوان شده و این اقدامات ترویجی را ضروری دانسته است:        بهره برداری و نگهداری مناسب از تأسیسات آبیاری و زهکشی؛ صرفه جویی در مصرف آب و عدم رهاسازی آب آبیاری در زهکشهای روباز (کاهش پساب)؛ آبشویی به موقع در جهت جلوگیری از شور شدن اراضی پس از زهکشی زیرزمینی؛ رعایت الگوی کشت و تناوب زراعی؛ اقدامات لازم جهت حفظ شرایط تهویه خاک از جمله عملیات خاک ورزی در فصل آیش.

در ادامه این قعطنامه آمده است: استفاده از خدمات کارشناسی و مهندسی در پایش، بهره برداری و نگهداری شبکه های آبیاری و زهکشی.  با توجه به مسئله ضرورت صرفه جویی در آب، مسئله تحویل حجمی، که سالها است مورد توجه متخصصین و دستگاه های دولتی مرتبط می باشد، بایستی با اصلاح قانون توزیع عادلانه آب، در این قانون گنجانده شود تا محمل قانونی صرفه جویی فراهم گردد.

این قطعنامه می افزاید: در اجرای طرح های شبکه های آبیاری و زهکشی استفاده از امکانات هر منطقه مانند پیمانکاران و مشاوران مورد تأکید قرار گرفت.

تعیین تکلیف شرکت های بهره برداری فعلی وزارت نیرو و فروش این شرکت­ها به بخش خصوصی یا ایجاد تعاونی های تولید فعال در امر بهره­برداری و نگهداری شبکه های اصلی و فرعی آبیاری، توزیع و فروش آب، تأمین نهاده های کشاورزی، مواد اولیه، بازاریابی و صنایع تبدیلی و جانبی محصولات کشاورزی مورد تأکید قرار گرفت.

استفاده از سیستم های مدرن آبیاری تحت فشار و کم فشار و سایر روشهای مناسب در اجرای شبکه های آبیاری و زهکشی اراضی مستعد به منظور صرفه جویی در مصرف آب، بهره برداری مناسب، کاهش حجم عملیات اجرایی، و اولویت دادن به عملیات اجرایی این اراضی مورد تأکید قرار گرفت.

تأکید بر اهمیت زهاب ها هم از نظر عوارض زیست محیطی و هم از نظر اینکه زهابها قابلیت تبدیل به یک منبع آبی برای محصولات کشاورزی سازگار با آبهای شور و لب شور نکته مهم دیگری است. فلذا در برنامه ریزی اجرا و مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی باید مورد توجه قرار گیرد.

بر اساس قطعنامه همایش، بررسی جامع اثرات همه جانبه طرح های بزرگی نظیر طرح 550 هزار هکتاری در استانهای خوزستان و ایلام بر منطقه از ضروریات اجرای این طرحها است، اگرچه تأثیرات مثبت آن بر اقتصاد منطقه و کشور قطعی و مسلم است ولی سایر تأثیرات احتمالی اجرای طرح نیز بایستی بررسی و راهکارهای مدیریتی ارائه گردد. از طرفی ایجاد زیربناهای لازم از نظر حمل و نقل، تأمین مصالح، تولید مصالح جدید و جایگزین، ماشین آلات، نیروی کار مجرب و امثال آن نیز ضروری است.

مسئله بازاریابی جهت محصولات کشاورزی و تسهیلات ویژه جهت صادرات محصولات به خارج از کشور با توجه به برنامه ریزی گسترده جهت تولید میلیونها تن محصولات کشاورزی جزء لاینفک اجرای طرحهای آبیاری و زهکشی است. چرا که در صورت عدم بازاریابی مناسب، تولید، اقتصادی نخواهد بود.

این قعطنامه می افزاید: جهت هماهنگی در بخش آب کشور پیشنهاد می نماید مدیریت یکپارچه منابع آب و طرحهای آبی در سازمانی واحد سازمان دهی شود.

مسئله تعیین تکلیف اراضی ملی واقع در محدوده شبکه های آبیاری و زهکشی موضوع مهمی است که از نظر حقوقی و مالکیت بایستی توجه ویژه ای به آن شود و با هماهنگی سازمان منابع طبیعی و امور اراضی به شرط عمران و اجرای طرحها، در اختیار کشاورزان فاقد زمین، فارغ التحصیلان و شرکتهای کشاورزی خصوصی قرار گیرند.

بر اساس این گزارش، «چهارمین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی» با حضور 600 نفر از متخصصان و کارشناسان صنعت آب کشور در تاریخ 6 تا 8 اسفند 1392 در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد. این همایش طی دو روز 145 مقاله پذیرفته شده و 110مقاله به صورت شفاهی و 135مقاله پوستری در 6 محور با تأکید بر کیفیت آب و مدیریت زهاب برگزار شد.