محمدحسین حكمت‌فر از زبان عباس امام

عضو هيات علمی دانشگاه شهيد چمران اهواز گفت: از دیدگاه حوزه مطالعاتي ايران‌شناسي نمی‌توانیم تاريخ، فرهنگ و تمدن ديرينه ايران زمين را به درستي بشناسيم و بشناسانيم مگر با شناخت و شناسايي گوشه گوشه اين سرزمين پهناور.

دكتر عباس امام اظهار كرد: تنها با شناخت استان‌ها، شهرها، بخش‌ها، روستاها، طوايف و عشاير مستقر در اين سرزمين مي‌توانيم به شناخت بهتري از ايران برسيم.

به گفته وی: خوزستان‌شناسی يكي از زيرمجموعه‌هاي پربار ايران‌شناسي است و در چارچوب خوزستان‌شناسي يكي از زير مجموعه‌ها مي‌تواند شناخت و شناساندن شهرهاي مختلف استان و پيشينه آن‌ها باشد از جمله دزفول‌شناسي.

امام، با بيان اين نكته كه در این مصاحبه هدف او معرفي يكي از چهره‌هاي شاخص و برجسته دزفول‌شناسي به نام محمدحسین حكمت‌فر است، تصريح كرد: زمينه تحقيقي دزفول‌شناسي داراي حدود 60 سال پيشينه به صورت مدون است و برجسته‌‌ترين چهره در اين زمينه نيز مرحوم محمدعلي امام‌اهوازي است كه آن شادروان درباره تاريخ عمومي دزفول و مسايل فرهنگي اين شهر و حومه آن كارهاي ارزشمند زيادي را انجام داده است.

امام گفت: از جمله كتاب‌هاي سيدمحمدعلي امام‌اهوازي مي‌توانيم به كتاب "تاريخ خوزستان" وي اشاره كنيم كه انجمن آثار و مفاخر كشور آن را در سال 1379 به چاپ رسانده است.

وي توضيح داد: البته سيد محمدعلي امام‌اهوازي از پيشروان اين زمينه محسوب مي‌شود ولي بعد از ايشان روانشاد خانم نيره‌زمان رشيديان، مرحوم حبيب‌الله نظيري، احمد لطيف‌پور، آقاي سالمي‌نژاد، عظيم محمودزاده، محمدحسن عرب، حجت‌الاسلام علي راجي، غلام‌رضا دركتانيان و تعدادي ديگر در زمينه دزفول‌شناسي كتاب‌هاي زيادي نوشته‌اند اما اگر شروع کارهای دزفول‌شناسی را با مرحوم سيدمحمدعلي امام‌اهوازي در نظر بگيريم در حال حاضر آقاي محمدحسین حكمت‌فر پركارترين فرد در زمينه دزفول‌شناسي در 30 سال گذشته هستند.

وي افزود: آقاي حكمت‌فر الآن 60 سال سن دارند و داراي مدرک ديپلم قديم هستند و تحصيلات آكادميك ندارند و از نظر شغلي كارمند بازنشسته اداره دارايي هستند كه قاعدتاً این شغل به لحاظ شكلي ارتباطي با كارهاي فرهنگي ندارد ولی بيش از چند دهه سال است كه به طور رسمي همراه با نشر آثار خود پيگير مسايل دزفول‌شناسي هستند.

عضو هيات علمی دانشگاه شهيد چمران اهواز خاطرنشان كرد: از جمله نكات در اهميت شخصيت آقاي حكمت‌فر اين است كه ايشان با توجه به هم‌نشيني زيادي كه با مرحوم سيدمحمدعلي امام‌اهوازي در شهر دزفول داشتند آن قدر كارشان مورد توجه مرحوم اهوازي قرار گرفت كه بعداً مرحوم امام اهوازي به عنوان برجسته‌ترين چهره دزفول‌شناسي و خوزستان‌شناسی انتشار باقي مانده آثار را به ايشان واگذار كرد.

وي توضيح داد: اولين كتابي كه آقاي حكمت‌فر چاپ كرده است كتاب "كهن شعراي خوزستان" است. اين كتاب توسط مرحوم سيد محمدعلي اهوازي گردآوري شده كه به اهتمام آقاي حكمت‌فر و آقاي عرب به چاپ رسيد. در واقع، اهميت اين كتاب اين است كه شعراي دوران‌هاي ناشناخته‌اي را از قرن اول تا يازدهم هجري قمري (كه تا به حال درباره آن‌ها كسي صحبت نكرده است) را سيدمحمدعلي امام‌اهوازي جمع‌آوري كرده و بعد از فوت ايشان آقاي حكمت‌فر بر آن يك مقدمه نوشته و آن را چاپ كردند.

امام بيان كرد: از ديگر كتاب‌هاي آقاي حكمت‌فر كتابي است با عنوان "تكرار تاريخ در شمال جلگه خوزستان". اين كتاب كه مؤلفش كسي ديگر است به همت آقاي حكمت‌فر به چاپ رسيده است.

وي بيان كرد: آقاي حكمت‌فر علاوه بر اين كه خودشان مؤلف، مصحح، و گردآورنده هستند بعضي كارها را نيز تجديد چاپ مي‌كنند چراكه  ایشان ناشر نيز هست و  صاحب امتیاز انتشارات دارالمؤمنين دزفول است.

امام توضيح داد: يكي از كتاب‌هاي باارزشی که حکمت‌فر زحمت نشر آن را متقبل شده است "كليات ناهيدي دزفولي" است. مرحوم ناهيدي دزفولي بزرگ‌ترين شاعر محلي‌سراي دزفولي است و كتاب "كليات ناهيدي دزفولي" كه بعضي اشعار آن به زبان دزفولي و بعضي ديگر هم به زبان فارسي سروده شده به اهتمام آقاي محمدحسین حكمت‌فر و اتتشارات دارالمؤمنين به چاپ رسيده است.

وي خاطرنشان كرد: نقش آقاي حكمت‌فر با توجه به جايگاه فرهنگي مرحوم ناهيدي برجسته است چراكه ناهيدي تنها شاعر محلي‌سرايي است كه اشعارش را با دشواري‌هاي زيادي جمع‌آوري كرده‌اند. اين كتاب از نظر زبان‌شناسي و جنبه‌هاي مختلف فرهنگي و بومي براي دزفول‌شناسي داراي اهميت اساسي است و نقش آقاي حكمت‌فر در اين زمينه ستودني است.

او اضافه كرد: يكي ديگر از كارهايي كه آقاي حكمت‌فر منتشر كرده است كتابي به نام "زهراييه" يا ديوان ضيايي دزفولي است كه به اهتمام، تصحيح و مقدمه آقاي حكمت‌فر توسط انتشارات دارالمؤمنين منتشر شده است.

او اظهار كرد: كتاب ديگري كه به اهتمام آقاي حكمت‌فر منتشر شده است كتاب "تذكره مرآت الواعظين" اثر مرحوم ملا محمدجواد تدين‌نژاد از روحانيون شاعر دزفول مي‌باشد كه سروده‌هاي ايشان را آقاي حكمت‌فر ابتدا جمع‌آوري كرده‌اند. سپس آن‌ها را تصحيح كرده و بر آن مقدمه نوشته‌اند.

امام اضافه كرد: "رساله برهان دين حق" از ديگر كارهايي است كه آقاي حكمت‌فر آن را منتشر كرده است كه مؤلف آن آيت‌الله سيدمحمد فاضل‌دزفولي مي‌باشد. اين كتاب همان طور كه از عنوانش پيدا است درباره علم كلام و اثبات حقانيت دين به طور کلی و دین اسلام به طور خاص است.

اين استاد دانشگاه ادامه داد: يكي از كارهاي دیگری كه توسط نشر دار‌المومنين منتشر شده و حكمت‌فر نيز بر آن مقدمه نوشته كتاب "كليات شباب شوشتري" است. اشعار اين كتاب حدودا هزار صفحه‌ای متعلق به ملاعباس قدك‌ساز معروف به شباب شوشتري است.

او يادآوری كرد: در سال 92 نیز آقاي حكمت‌فر يك كار بسيار باارزش انجام داده‌اند و آن انتشار كتاب "دزفول در دوره مشروطيت" است. اين كتاب كه اثر  مرحوم ایت‌الله شيخ عبدالحسين معزی دزفولي است صد سال پيش نوشته شده و در دفاع از مشروطيت است و چون ما در دفاع از مشروطيت كتاب كم داريم اين كتاب جايگاه بسيار بارزي دارد. در مقدمه‌اي نیز كه آقاي حكمت‌فر بر آن نوشته‌ گفته شده كه اين رساله از نخستين رساله‌ها و اولين آثار نوشته شده توسط روحانيون مشروطه‌خواه در دفاع و تبيين اصل مشروطه است. اين كتاب را آقاي حكمت‌فر با همكاري يكي از دیگر محققان دزفولی به نام فرامرز معتمد دزفولي منتشر نموده‌اند.

امام گفت: آخرين كتابي كه حکمت‌فر امسال به چاپ رسانده "كوه‌نامه زاگرس مركزي در شمال دزفول" است كه اين كتاب را غلام‌رضا حسن‌پور نوشته‌ ولي به کوشش، تصحيح و مقدمه آقاي حكمت‌فر چاپ شده است.

عضو هيات علمی دانشگاه شهيد چمران اهواز اظهار كرد: آن چه كه بايد یادآور شد اين است كه محمدحسین حكمت‌‌فر يك محقق است. البته با تمام بار معنايي واژه محقق. در واقع مي‌توان گفت او يك ناشر آثار، گرداورنده، محقق، مقدمه‌نويس و مصحح است و دقت نظري كه آقاي حكمت‌فر در تصحيح متون، چه نظم و چه نثر، و چه از نظر تسلط بر مسايل عرفاني دارند و یا فصاحت و بلاغت و نيز صرف و نحو عربی شخصیت کم‌نظیری است. اين در حالي است كه ما در حال حاضر در استان خوزستان استاد دانشگاهي را نمي‌شناسیم كه به اندازه ايشان كتاب تصحيح كرده و به چاپ رسانده باشد آن هم به ‌رغم اين كه رشته ايشان هيچ ارتباطي با تحصيلات دانشگاهي ندارد.

وي با بيان اين نكته كه اميدوارم شناخت كارهاي آقاي حكمت‌فر نمونه‌اي باشد براي ديگر صاحب‌نظران و علاقه‌مندان به حوزه خوزستان‌شناسي و ايران‌شناسي اظهار كرد: اميدواريم مسؤولان فرهنگ عمومي خوزستان مثل اداره ارشاد و مسؤولان شهرستان دزفول در مورد تقدير و شناسايي ارزش كار آقاي محمدحسین حكمت‌فر اقدامات مثبتي صورت دهند چراكه تقويت و تقدير از كارهاي ايشان كمك به خوزستان‌شناسي و دزفول‌شناسي است.

امام تاكيد كرد: هدف من از معرفي كساني همچون آقاي حكمت‌فر اين‌ است كه چنين شخصیت‌هایی شناسانده شوند. متأسفانه در شهرستان‌‌ها  يكي از مشكلاتي كه ما داريم كم بهاء دادن به كساني است كه در زمينه فرهنگ بومي كار مي‌كنند و تصور عاميانه اين است كه فقط بايد درباره شخصيت‌هاي مطرح ملي كار كرد. در صورتی که كشور ما به همگان شناسانده نمي‌شود مگر اين كه به شهرها، استان‌ها، و حتي روستاهاي كشور نيز توجه شود.

او يادآوری كرد: جالب اين است كه ايران‌‌شناسان غربي بيشتر از خود ما به ارزش اين مسايل پي برده‌اند و به همين دليل است كه تمام اسناد و مدارك نشان مي‌دهد كه بيشترين نقش درباره معرفي عشاير و طوايف ايراني را غربي‌ها داشته‌اند، و اين موضوع دلايل مختلفي دارد اما دليل اصلي آن نيز بي‌توجهي و سهل‌انگاري ما مي‌باشد چراكه ما اين موضوعات را كسر شأن خودمان مي‌دانيم و مي‌توان گفت غيرخودي‌ها بيشتر از ما به ارزش تاريخ و فرهنگ ايراني پي برده‌اند. انگار خود ما به نوعي دچار سردرگمي فرهنگي يا حقارت فرهنگي شده‌ايم كه به اين گونه مسايل توجه نمي‌كنيم. ارزش و اعتبار حكمت‌فر و همتاهاي ايشان در همين نكته است.