مقدمه چینی «روحانی» در خوزستان نتیجه داد/ «استاندار اصفهان» خبرخوش را اعلام کرد/ نگوییم «بهشت آباد»، بگوییم «طرح‌ تامین آب‌ شرب اصفهان»

پنج ماه پیش که انتخاب استاندار اصفهان هنوز در مرحله گمانه‌زنی بود و گزینه‌های بسیاری برای این سمت معرفی می‌شدند، مردم، کارشناسان و افکار عمومی آرزو می‌کردند فردی انتخاب شود که بتواند دو مشکل اساسی اصفهان را حل کند. نخست بی‌آبی زاینده‌رود و دوم آلودگی فزاینده هوای شهر. یک ماه بعد و در نخستین روز مهرماه که حکم استانداری به نام رسول زرگرپور خورد، نخستین جرقه‌های امید در افکار عمومی اصفهان زده شد. چه‌ آنکه او مدیری بود که 16 سال پیاپی در حوضه منابع آب کشور فعالیت کرده بود و با مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود به خوبی آشنایی داشت. او، یک هفته بعد که به اصفهان آمد، در نخستین اظهار نظر رسمی اعلام کرد که احیای رودخانه زاینده‌رود و کاهش آلودگی هوا را در صدر فعالیت‌های خود قرار خواهد داد. پیگیری‌های زرگرپور ادامه داشت تا اینکه طرح جامع کاهش آلودگی هوا به تصویب رسید و هر یک از دستگاه‌های اجرایی استان مکلف شدند اقدامات ویژه‌ای انجام دهند تا تعداد روزهای با هوای سالم افزایش یابد. همزمان با پیگیری‌های استاندار برای تصویب طرح جامع کاهش آلودگی هوا، طرحی پنج ماده‌ای تدوین شد با عنوان «طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود.» طرحی که مشکلات این حوضه آبریز را به صورت علمی، دقیق و کارشناسانه بررسی می‌کرد و راهکاری منطقی برای برون‌رفت از آن پیش‌بینی کرده بود. این طرح در نهمین روز از آبان‌ماه امسال و درست در سی و نهمین روز از مدیریت رسول زرگرپور برای اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور ارسال شد و سوم دی‌ماه در دهمین جلسه شورای عالی آب کشور مورد بررسی قرار گرفت. در این جلسه که به ریاست اسحاق جهانگیری و با حضور وزرای نیرو و کشاورزی، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، معاونین وزرای کشور، صنعت، معدن و تجارت و استانداران چهار استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و یزد برگزار شد، پس از دو ساعت بحث و بررسی قرار بر آن شد این طرح پنج ماده‌ای به یک طرح 9 ماده‌ای تبدیل شود. پنج ماده نخست این طرح از سوی اصفهان و چهار ماده دیگر از سوی دیگر دستگاه‌های اجرایی و استانداری‌های حاضر در جلسه پیشنهاد شده بود که در نهایت، سبب شد تا «طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود» برای تصویب به همه ارگان‌های مرتبط با این موضوع ابلاغ شود.

-‌ طرحی که استانی نیست

رسول زرگرپور از مدیرانی است که اعتقاد دارد اطلاع‌رسانی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که یک طرح به صورت کامل به سرانجام رسیده باشد. او عصر دیروز در جمع خبرنگاران حاضر شد تا از تصویب «طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود» خبر دهد. آنگونه که استاندار گفت، صبح دیروز آخرین امضای مورد نیاز برای تصویب طرح ثبت شده و آن را لازم‌الاجرا کرده است. او در جلسه دیروز اعلام کرد که موضوع آب، ادبیات خاص خود را دارد و از تقسیمات کشوری، سیاسی و استانی پیروی نمی‌کند. به اعتقاد زرگرپور، طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود شهرستانی و یا استانی نیست بلکه از سرچشمه تا تالاب گاوخونی را پوشش می‌دهد. او می‌گوید به این دلیل موضوع «احیا» درباره زاینده‌رود مطرح شده که این رودخانه دائمی فلات مرکزی از سال 85 به این سو به یک رودخانه فصلی تبدیل شده و آب به صورت مرتب در آن جاری نبوده است. او تاکید دارد که این طرح یک طرح جامع، علمی و کارشناسی شده است چرا که سعی شده ابعاد مختلف در آن دیده شود و با اجرای آن تمامی استان‌های درگیر در موضوع زاینده‌رود، از اثرات مثبت بهره‌مند شوند.

-‌ ماده یک؛ تاسیس واحد مدیریت یکپارچه

«وزارت نیرو مکلف است نسبت به تاسیس واحد مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده‌رود در منطقه اقدام کند.» این جمله، متن خلاصه شده نخستین بند از طرح 9 ماده‌ای جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود است. ماده‌ای که استاندار در توضیح آن می‌گوید: «تا قبل از سال 84 یک مدیریت واحد بر حوضه آبریز زاینده‌رود وجود داشت اما پس از آن با تشکیل شرکت‌های منطقه‌ای، این مدیریت از بین رفت و سبب شد تا زاینده‌رود به یک رود چند پاره تبدیل شود. بنابراین با تاسیس مدیریت یکپارچه این حوضه آبریز، امیدها برای احیای زاینده‌رود افزایش می‌یابد.»

-‌ ماده 2؛ تشکیل شورای هماهنگی

«شورای هماهنگی مدیریت حوضه زاینده‌رود با ریاست وزیر نیرو و عضویت استانداران استان‌های اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری و معاونین وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و نمایندگان اصناف کشاورزان استان‌های مربوطه ظرف سه ماه تشکیل شود.» زرگرپور درباره این ماده نیز می‌گوید: «بر اساس این بند، وزارت نیرو باید از زمان ابلاغ طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود تا سه ماه نسبت به تشکیل نخستین جلسه این شورا اقدام کند که با پیگیری‌های انجام شده، این جلسه حداکثر تا دو هفته دیگر تشکیل می‌شود تا بازنگری در تخصیص منابع آب به قسمت‌های مختلف انجام گیرد.»

-‌ ماده 3؛ تعیین وضعیت حق‌آبه‌ها

«وزارت نیرو موظف است ظرف سه ماه از تصویب این طرح، وضعیت و میزان حق‌آبه‌ها، سهم‌آبه‌ها، صاحبان حق‌ اشتراک و حق‌آبه زیست محیطی رودخانه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را تعیین کند.» استاندار در توضیح این ماده نیز تاکید کرد که تالاب گاوخونی نیازمند اختصاص سالانه 250 میلیون متر مکعب است که اکنون به صفر رسیده و لازم است که تلاش‌های ویژه‌ای برای اختصاص این حق‌آبه از سوی وزارت نیرو انجام شود.

-‌ ماده 4؛ بارگذاری جدید ممنوع!

«هر گونه بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده‌رود تا پیش از تعیین تکلیف تخصیص‌های هر استان ممنوع است.» آنگونه که زرگرپور می‌گوید، مباحثی برای ساخت کارخانه‌های جدید فولاد، پتروشیمی و نیروگاه در استان‌های همجوار مطرح شده که در صورت ساخت این واحدهای صنعتی، منابع آبی حوضه آبریز زاینده‌رود بیش از پیش در معرض خطر قرار می‌گیرند.

-‌ ماده 5؛ برداشت‌های آب ساماندهی شود

«ساماندهی برداشت آب در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری و جلوگیری از هرگونه برداشت‌های غیرمجاز ضروری است.» بر اساس وظایف تعیین شده، مسئولیت اجرای صحیح این ماده بر عهده وزارت نیرو است و این وزارتخانه حق دارد با هر استانی که نسبت به برداشت‌های بی‌رویه، غیرمنطقی و غیرمجاز آب اقدام کند، برخورد کند. این ساماندهی، شامل حفر چاه، به‌کارگیری پمپ‌های انتقال آب و دیگر موارد انتقال دستی آب از سوی بهره‌برداران نیز می‌شود.

-‌ ماده 6؛ تغییر شیوه آبیاری

«ضمن فراهم آوردن تسهیلات لازم، تغییر شیوه‌های آبیاری توسط وزارت جهاد کشاورزی در منطقه‌ اجرایی شود.» این در شرایطی است که به گفته بسیاری از کارشناسان شیوه آبیاری مزارع و باغ‌های استان‌های بهره‌بردار از زاینده‌رود منطقی نیست و هنوز پتانسیل‌های بسیاری برای استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری وجود دارد.

-‌ ماده 7؛ تاسیس صندوق تامین خسارت خشکسالی

«صندوق تامین خسارت خشکسالی در حوضه آبریز زاینده‌رود تاسیس شود تا مصرف‌ کنندگان بخش صنعت که در زمان خشکسالی بدون کاهش سهمیه تصویب شده، آب دریافت می‌کنند، خسارت کمبود آب سایر مصرف کنندگان را پرداخت کنند؛ این مبلغ از محل افزایش قیمت آبی که در زمان خشکسالی در اختیار صنایع قرار می‌گیرد، تامین می‌شود.» بر اساس این ماده، مسئولیت تاسیس صندوق بر عهده استاندار اصفهان است و مسئولیت تعیین قیمت آب در زمان خشکسالی را نیز وزارت نیرو در اختیار دارد.

-‌ ماده 8 و 9؛ نهایی کردن مطالعات بهشت‌آباد و گلاب

«وزارت نیرو در مورد انتقال آب بهشت‌آباد و تونل گلاب که صرفاً به منظور تامین آب شرب طراحی شده است، ظرف مدت دو ماه بررسی‌های دقیق و تکمیلی را انجام داده و ضمن ارزیابی زیست محیطی طرح، گزینه‌ بهینه را جهت اجرا مصوب نماید.» استاندار اصفهان درباره این دو ماده نیز می‌گوید: «همانطور که رییس جمهور نیز در جمع مردم خوزستان مطرح کرد، طرح بهشت‌آباد فقط به منظور تامین آب شرب اصفهان به اجرا درمی‌آید و بنابراین باید از این پس آن را با عنوان «طرح تامین آب شرب اصفهان» نام‌گذاری کرد.»

-‌ قرار نیست از فردا آب در زاینده‌رود جاری شود

استاندار اصفهان پس از تشریح 9 ماده طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود ابراز امیدواری کرد که با همکاری همه دستگاه‌های درگیر در این طرح، زاینده‌رود باز هم روزهای پر آبی را به خود ببیند. آنگونه که او می‌گوید: «نباید انتظار داشته باشیم آب از همین فردا در رودخانه زاینده‌رود جاری شود؛ بلکه شرایطی ایجاد می‌شود که کاهش منابع آب زاینده‌رود جبران شده و به تدریج افزایش یابد.» به گفته زرگرپور، 50 درصد از تامین آب مورد نیاز زاینده‌رود بستگی به بارش‌های فصل‌های پاییز و زمستان در سرشاخه‌های این رود دارد و در صورت مطلوب بودن بارش‌ها می‌توان به احیای زاینده‌رود در سریع‌ترین زمان ممکن امیدوار بود. او تاکید می‌کند: «زمانی که می‌گوییم سالانه 250 میلیون متر مکعب آب به تالاب گاوخونی اختصاص پیدا می‌کند، یعنی آب همیشه در زاینده‌رود جاری خواهد بود؛ اما این جاری بودن در طول یک یا دو سال رخ نمی‌دهد بلکه در چند سال متوالی باید نسبت به اجرای طرح احیا اقدام کرد تا در نهایت آب دوباره در زاینده‌رود جاری شود.

-‌ صرفه‌جویی فراموش نشود

استاندار که اعتقاد دارد کسری منابع آبی در حوضه آبریز زاینده‌رود باید در سه مرحله ویژه جبران شود، صرفه‌جویی را در نخستین اولویت قرار داده است. او می‌گوید: این صرفه‌جویی باید هم در بخش کشاورزی، هم در بخش صنعت و هم در بخش شرب اتفاق بیفتد تا بیش از این شاهد بروز مشکل برای مردم استان‌های اصفهان، یزد، چهارمحال بختیاری و خوزستان نباشیم. زرگرپور ادامه می‌دهد: البته در بلند مدت باید به دنبال منابع آبی جدید باشیم؛ منابع آبی جدیدی که از انتقال تامین می‌شود و می‌توان با انتقال آب خزر به منطقه مرکزی و همچنین آب خلیج فارس به اصفهان، کمبود را جبران کرد.

-‌ از بحران آب شرب خارج شدیم

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مشکلات اساسی موجود در تامین آب شرب هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «نگرانی اصلی مدیریت استان برای تامین آب شرب، در آبان‌ماه امسال بود که سد زاینده‌رود به سمت تخلیه کامل حرکت می‌کرد و ممکن بود آب سهمیه‌بندی شود؛ اما اکنون ما بحران را پشت سر گذاشته‌ایم و وضعیت کنونی سد با پیش‌بینی‌ها هماهنگ است؛ هم‌اکنون روزانه 14 میلیون متر مکعب آب به دریاچه سد زاینده‌رود وارد می‌شود و 5/12 میلیون متر مکعب برداشت می‌شود؛ بنابراین حجم سد، نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه بیشتر هم شده است.» استاندار اصفهان تاکید می‌کند: «در تابستان سال آینده مشکل خاصی برای تامین آب شرب اصفهان متصور نیستیم؛ بنابراین امیدواریم که تا پایان سال آینده در زمینه تامین آب شرب مردم مشکل زیادی نداشته باشیم.»