در حالی که دست اندرکاران ودوستداران میراث فرهنگی بر وجود نخستین و کهن ترین سند دریانوردی جهان در دزفول تاکید دارند کارشناسان میراث فرهنگی در تلاش برای تایید این موضوع هستند.

یکی از فعالان میراث فرهنگی در این باره می گوید: قدیمی ترین سند حاضر از دریانوردی ایرانیان سندی است از گل پخته که در حفاری های ناحیه چغامیش شهرستان دزفول به دست آمده و نشان می دهد این گویچه مربوط به دوران پیش از پیدایش خط است.

محمد آذرکیش افزود: تپه های باستانی چغامیش بازمانده شهری باستانی است که در شرق جاده دزفول - شوشتر واقع است و به شماره 487 در سال 1344 به ثبت در فهرست آثار ملی رسیده است.

وی اظهارکرد:این گوی گلی از اکتشافات دو استاد معتبر باستان شناسی پروفسور ˈدولوگارزˈ از دانشگاه شرقی دانشگاه شیکاگو و پروفسور ˈهلن کانتورˈ استاد بخش زبان های خاور نزدیک دانشگاه کالیفرنیا است.

وی گفت: این دانشمندان چهار بار و به تناوب در تپه های چغامیش شمال خوزستان که در دامنه کوه زاگرس و در میان رودخانه های دز و کارون به کاوش های باستان شناسی پرداخته که در میان اشیای مکشوفه، قدیمی ترین و جالب ترین سند دریانوردی را که به نوشته آنها ریشه فرهنگی آن به شش هزار سال پیش از میلاد، برمی گردد کشف، و به جهانیان عرضه کردند.

آذرکیش اظهارکرد:علاوه بر این این اسناد معتبر، خط نوشته های میخی لوح های مصور، سکه های تاریخی و اشیای متنوع دیگر در دست است که نشان می دهد ایرانیان از زمان های بسیار دور با دریا و کشتی رانی الفتی دیرینه داشته اند.

وی گفت: در کتاب دریانوردی در ایران تالیف ˈحسین نوربخشˈ آمده است : پروفسور ˈدولوگازˈ، در آخرین روزهای زندگی خود که در محل کار خود واقع در چغامیش درگذشت اظهار می دارد که باستان شناسان بیشتر اطلاعات خود را از روی بقایای ظروف گلی به دست می آورند و ما خوشبختانه به مقادیر زیادی قطعه ظروف گلی دسترسی پیدا کردیم.

این فعال میراث فرهنگی افزود: بقایای بناهای حفاری شده، اثر مهره ای استوانه ای شکل، وسایل خانه و قطعات کوچک هنری که از زیر ویرانه ها و آوارهای قرون گذشته در چغامیش دزفول به دست آمده نیز نقش مهمی در افزایش سطح دانش و اطلاعات باستان شناسی داشته است.

وی گفت:کاوش های باستان شناسی در اطراف حوزه چغامیش در سال های 1324شمسی و یا 1945 میلادی انجام شد که پرفسور دولوگاز به نام موسسه ˈاورینالˈ امتیاز حفاری در خوزستان را از ایران درخواست کرد اما درسال 1961 میلادی حفاری جدی در چغامیش شروع شد که این کاوش سه ماه به طول انجامید.

آذرکیش مهره های استوانه ای کشف شده در چغامیش را از گویا ترین سند دریایی ایرانیان نام برد وگفت: این مهره ها قطعات سنگی بودند که روی آنها تصاویری حک شده بود که با این وسیله روی ظروف و غیره علامت گذاری می کردند، یکی از این مهره ها پادشاهی را نشان می دهد که از جنگ برمی گردد که در قایقی نشسته و عده ای اسیر دست بسته در جلوی پاهای او افتاده در حالی که در یک دست فرمانده گرز و در دست دیگرش ریسمانی است که با آن اسیران را نگاه داشته است.

در این کشتی تصویر دریانوردی به چشم می خورد که یکی از آنها روی دماغه کشتی نشسته و شیی شبیه علامت با پرچمی را در دست دارد.

وی اظهارکرد:به اعتقاد پروفسور دولوگاز این تصویر نمایشگر یک جنگ دریایی است که به احتمال در رودخانه های داخلی روی داده ، چند لوح گلی نیز با اشکالی از نقطه و خط فشرده کشف شده و عقیده بر این است که اینها تنها سیستم اعداد بود که به احتمال قوی برای حسابداری به کار می رفته است.

وی گفت: مشاهده گاو بر روی این نقش گلی که یکی از جاشوها به مراقبت از آن می پردازد حاکی از آن است که فرمانده کشتی از راه دوری برمی گردد و نیز رسم همراه بردن حیوانات زنده در کشتی ها از زمان های گذشته بین دریانوردان ایرانی خلیج فارس معمول بوده است.

وی با اشاره به خروج بسیاری از اشیای باستانی با ارزش از ایران توسط باستانشناسان خارجی افزود: بسیاری از لوح های گلی از جمله مهر دریانوردی در آمریکا نگهداری می شود که بازگرداندن آنها به ایران یک وظیفه ملی است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید در این راستا تلاش کند.

رییس اداره میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری شهرستان دزفول نیز گفت:دکتر عباس علیزاده استادیار دانشگاه شیکاگو در سال 45 یا 46 در کشفیاتی که در چغامیش و چغابنوت دزفول انجام داد ادعای کشف قدیمی ترین سند موسیقی جهان و قدیمی ترین سند دریانوردی جهان را داشت ولی تاکنون هیچ گونه اسنادی از این کشفیات به اداره میراث فرهنگی دزفول ارایه نشده است.

غلامعلی باغبان کوچک افزود:با توجه به اینکه هیچ گونه سندی در این خصوص مشاهده نشده نمی توان وجود این اسناد را تایید و یا تکذیب کرد.

شهرستان دزفول با وجود آثار ارزشمند تاریخی با قدمتی چند هزار ساله از جمله شهر ˈجندی شاپورˈ بازمانده از دوران ساسانی به عنوان نخستین مرکز علمی و پزشکی جهان ، پل باستانی(قدیم) با 2600 سال قدمت ، آسیاب های آبی و بافت قدیم از جایگاه برجسته ای در ایران باستان و میراث فرهنگی برخوردار است.

همچنین تپه های باستانی چغامیش دزفول در جنوب شرقی شهر دزفول که بر اساس شواهد باستان شناسی، قدمت این منطقه به پیش از اختراع خط می رسد، گواهی بر اهمیت این شهر قدیمی است.

این تپه ها تمدن چند هزار سال پیش از میلاد مسیح را تا دوره اسلامی در دل خود جای داده اند.

باستان شناسان دانشگاه شیکاگو در کاوش هایی که در این منطقه انجام دادند، آثار با ارزشی کشف کردند.

نخستین و قدیمی ترین خشت پخته در عصر پیدایش خط در منطقه چغامیش دزفول به عنوان نخستین مرکز خط در ایران زمین ،کشف شده است.

با وجود چنین آثار ارزشمند باستانی، ادعای وجود قدیمی ترین و مهم ترین سند دریانوردی جهان در آثار باستانی بر جای مانده از دوران کهن در این شهرستان دور از انتظار نیست.