خرمشهر در تاریخ کشور به واقع نماد مقاومت مردمی است که همواره مردم این دیار در طول تاریخ ثابت کرده اند که زیر بار دهن کجی های دشمن به خاک و وطن خود نمی روند و امروز در همه جای دنیا وقتی نام خرمشهر برده می شود بی شک اولین موضوعی که در ذهن تداعی می شود مقاومت دلیرانه مردان و شیرزنانی است که با ابتدایی ترین سلاح آن روزگار، 34 روز دشمن تا بن دندان مسلح بعثی را از تصرف کامل خرمشهر ناکم کردند. این امر بی شک در عرصه نظامی کاری نشدنی است ولی این کار محال در خرمشهر از سوی بچه های خرمشهر و آبادان انجام شد.

روز 31 شهریور 1359، کشور عراق با اتکا به تجهیزات لجستیکی و پیشرفته جنگی خود به مرزهای جنوبی ایران یورش برد و در فاصله ای کم بسیاری از تاسیسات شهرهای آبادان و خرمشهر و سایر شهرهای مرزی را ویران و مردم بسیاری را به خاک و خون کشید. مقاومت خودجوش و مردمی مردم خرمشهر و حتی آبادان، پیشروی دشمن را مهار کرد تا اینکه امام خمینی (ره) به جوانان متعهد ایران فرمان جهاد داد و آنان با ساده ترین سلاحهای جنگی به مقابله با دشمن تا بن دندان مسلح رفتند.

480 شهید غیر نظامی تا روز سوم جنگ

طبق آمار موجود در روز سوم هجوم دشمن به کشور تعداد شهدای غیرنظامی به 480 نفر اعم از زن و مرد و کودک رسید در حالیکه بسیاری دیگر دچار جراحت بسیاری شدند و ساختمانهای شهرهای جنوبی خوزستان به کلی تخریب شد. بسیاری از انبارها و تاسیسات طعمه حریق شده بودند و اغلب ادارات بدون تخلیه امکانات و اسناد تعطیل شده بود و هر از چند گاهی یکی از آنها دستخوش حمله دشمن می شد.

خرمشهر که پس از ۳۴ روز مقاومت مردمی در برابر دشمن در تاریخ چهارم آبان ۵۹ سقوط کرده بود، پس از ۵۷۵ روز اشغال، در کمتر از ۴۸ ساعت آزاد و به طور کامل از وجود نیروهای ارتش عراق پاکسازی شد. در عملیات آزاد سازی خرمشهر، ضمن آزادسازی خرمشهر، هویزه، پادگان حمید و شلمچه و جاده اهواز-خرمشهر-کرخه نور و جاده سوسنگرد -هویزه، ده ها هواپیما، دو بالگرد، ۲۸۵ تانک و نفربر و ۵۰۰ خودرو منهدم و ۱۰۵ تانک و نفربر و ۹۵ هزار مین و صدها خودرو و سلاح به غنیمت گرفته شد و بیش از ۱۶ هزار نفر از مزدوران بعثی کشته و زخمی و ۱۹ هزار نفر نیز به اسارت نیروهای رزمنده ایرانی در آمدند.

وقتی شهر از دست دشمن آزاد شد ویرانه ای بیش نبود و همه زیرساختها و تاسیسات شهری رویایی ترین بندرگاه خلیج فارس بر اثر حملات بی امان عراق از بین رفته بودند. با این وجود مردم این شهر خوشحال بودند که دوباره می توانستند در سایه نظام جمهوری اسلامی ایران در شهر آبا و اجدادی خود نفس بکشند و امیدوار باشند که این شهر روز به روز به جایگاه سابق خود بازگردد.

بعد از خاتمه رسمی جنگ و پذیرش قطعنامه از سوی دو کشور ایران و عراق، بازسازی شهرهای آسیب دیده از جنگ از جمله خرمشهر در دستور کار قرار گرفت. مردم خرمشهر بعد از بازگشت به شهر، از کمترین امکانات رفاهی چون آب، برق و... بی بهره بودند به طوری که بیمارستان آنها یک مدرسه بود و آب با تانکر میانشان توزیع می شد اما با توجه به تمامی کمبودها، مردم به شهر بازگشتند تا ثابت کنند، اگر هزاران بار دیگر شهرشان اشغال و تخریب شود آنها برای‌ نشان دادن توانمندی و ایمانشان به شهرشان برمی‌گردند و آن را می سازند.

بازسازی خرمشهر پروژه ای شکست خورده

بازسازی بی حساب و کتاب این شهر نیز مزیت بر علت شده که با وجود هزینه شدن مبالغ فراوانی از زمان پایان جنگ تاکنون، این شهر هنوز رنگ و بوی زیبایی به خود نگرفته و در بسیاری از زیرساختها و امکانات اولیه زندگی با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کند. اینجاست که اغلب مردم و مدیران استان و شهرستان پروژه بازسازی خرمشهر را یک طرح شکست خورده معرفی می کنند.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی در این خصوص می گوید: بازسازی طرحی شکست خورده در خرمشهر بود که نه تنها خرمشهر را به آبادی نرساند که به علت اجرای نامناسب آن، شهر متحمل ضربات جبران ناپذیری شد که هنوز نتوانسته از آنها برخیزد.

عبدالله سامری تصریح می کند: متاسفانه اعتبارات بازسازی برای شهر خرمشهر از سال 1386 قطع شد در حالیکه خرمشهر هنوز به اینگونه اعتبارات برای رسیدن به توسعه مناسب نیاز دارد. متاسفانه بازسازی مناطق جنگ زده یک پروسه کاملا ناموفق بوده و هیچیک از دولتهای بعد از جنگ در رسیدن به اهداف اصلی خود در بازسازی موفق عمل نکردند.

سامری ادامه می دهد: باید قبول کرد که در این مدت روند توسعه خرمشهر بسیار کنده بوده و اکثر ساکنان خرمشهر و سرمایه گذارانی که زمانی باعث رونق شهر شده بودند به این دلیل تمایلی برای بازگشت ندارند و به طور مثال 20 هزار هکتار از مساحت شهرهای بسیار مهم و اقتصادی قبل از جنگ یعنی آبادان و خرمشهر در جنگ به طور کلی تخریب شده ولی هیچگاه به طور کامل بازسازی نشد و هنوز این شهرها از تبعات جنگ آسیب های جدی می بینند.

وی با بیان اینکه بازسازی در چند بخش مختلف برنامه ریزی شد، عنوان می کند: طرح بازسازی در بخشهایی همانند نوسازی منازل شهری و روستایی، بازسازی صنایع، ایجاد زیرساختها، احیا و بازسازی نخیلات و زمینهای کشاورزی، لایروبی رودخانه های کارون و اروند و خارج کردن شناورهای مغروقه انجام گرفت که درصد پیشرفت کار در کل این بخشهای به صورت 100 درصد انجام نشده است.

  یکی از مواردی که در شهر خرمشهر به شدت چشم هر تازه واردی را به خود معطوف می کند وجود ساختمان های مخروبه و زمین های رها شده در سراسر شهر

ستان خرمشهر است که وجود آنها نشان می دهد شهر هنوز درگیر تبعات ناشی از هشت سال جنگ تحمیلی است و به نظر می رسد تاکنون اراده ای برای احیای این ساختمانها و فشار به مالکان برای ساختن این گونه اماکن وارد نشده است.

سامری در خصوص وجود ساختمانهای مخروبه در سطح شهر خرمشهر نیز می گوید: به دلیل عدم تمایل به بازگشت از سوی مالکان و همچنین در قید حیات نبودن برخی از آنها و اختلافات ارثی در خصوص مالکیت این ساختمانها، این خانه ها به همان شکل بعد از بمباران رها شده و باعث تحریب چهره شهر شده اند و در این خصوص راهکارهایی اندیشیده شده تا بتوان حداقل این مشکل را در خرمشهر حل کرد.

آمار دقیقی از میزان خانه های مخروبه در سطح شهر وجود ندارد ولی با شواهد موجود حداقل دو هزار خانه رها و مخروبه در سطح شهر وجود دارد که علاوه بر تخریب چهره شهر، در مواردی باعث ایجاد ناامنی مثل تجمع حیوانات و افراد ولگرد و معتاد در این خانه ها شده است.

به اعتراف اغلب راهیان نور که ایام نوروز در شهرهای جنگی از جمله خرمشهر قدم می زنند، وضع شهر مناسبت نیست و تصور آنها از خرمشهر که همراه با پسوند «قهرمان» از آن یاد می شود با وضع کنونی این شهر و خرابی و محرومیتهای موجود در آن، زمین تا آسمان متفاوت است و این امر نشان می دهد برای بازسازی خونین شهر از خرابی های ارتش بعث کارهای اصولی صورت نگرفته است.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه زیرساختهای خرمشهر بعد از ۲۵ سال از پایان جنگ تحمیلی هنوز بازسازی نشده است، می افزاید: زمانی که وضعیت یک شهر که به‌قول مسئولان پایتخت ایثار است، بحرانی باشد، توقع زنده نگه داشتن آرمانهای دفاع مقدس در آن دور از انصاف است.

وی با تاکید بر اینکه فعالان فرهنگی به دنبال ترویج فرهنگ و ارزشهای شهدا خرمشهر هستند، تصریح می کند: این کار بدون هیچ امکانات و حمایتی با مشکل روبرو است، عملکرد نامناسب مسئولان موجب شده که جوانان امروز و به طور حتم نسلهای آینده هیچ شناختی از فرهنگ شهادت و ارزشهای جنگ در خرمشهر نداشته باشند.

این نماینده مردم در مجلس نهم، با اعلام اینکه متاسفانه شعارهای مسئولان برای بازسازی و توسعه خرمشهر با اقدامات و اعمالشان متضاد است، می گوید: هم اکنون حدود هشت سال از اجرای طرح پل روز گذر راه آهن خرمشهر می گذرد، اما شاهد هستیم که بعد از این مدت هنوز این طرح به بهره برداری نرسیده است.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس، با تاکید بر لزوم توجه مسئولان به شهرهای جنوبی کشور، یادآور می شود:‌ الگوهای ارزشی معنوی هشت سال دفاع مقدس با بی توجهی مسئولان محقق نمی شود.

این نماینده مجلس تاکید می کند: هر کس با هر مسئولیتی بگوید که در خرمشهر کارهای بزرگی صورت گرفته و باید از فلان کس و فلان مسئول تشکر کرد قطعا به مردم این شهر خیانت کرده است زیرا این شهر هم اکنون به شدت با بحران بیکاری، زیست محیطی، نبود زیرساختها و کمبود اعتبار مواجه است و اگر افرادی در این خصوص اطلاعات غلط به مردم، رسانه ها و مسئولان پایتخت ارائه کنند گناهی نابخشودنی مرتکب شده اند.

سامری می افزاید: باید واقعیت ها در مورد خرمشهر به مسئولان گزارش شود که این شهر امروز به هیچ وجه از شرایط مناسبی برخوردار نیست و مسئولان دولتی باید از این موضوع اطلاع داشته باشند و برای حل مشکلات مردم جدی تر و ثابت قدم وارد عرصه خدمت به این مردم زجر کشیده شوند.