کمتر از یک ماه تا برگزاری بزرگترین رویداد سیاسی کشور یعنی انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. نامزدهای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در حوزه‌های مختلف سیاست، اقتصاد، جامعه و فرهنگ و هنر اظهارنظر کرده‌اند به همین دلیل ضرورتی مبنی بر آگاهی و شناخت بیشتر از کارنامه فرهنگی این افراد احساس می‌شود.

این بهانه‌ای شد تا سراغ سابقه فرهنگی نامزدهای فعلی انتخابات ریاست‌جمهوری برویم و فعالیت‌های آنها را در حوزه‌های علمی - فرهنگی مثل انتشار کتاب، مقاله و ... جویا شویم. البته آنچه که در این گزارش آورده شده با جستجو در صفحات وب بدست آمده است. همچنین نبود این سابقه فرهنگی و بالعکس داشتن سوابق فرهنگی درخور را نمی‌توان دلیلی بر توانمندی یا ناتوانی یک کاندیدا در حوزه فرهنگ و هنر دانست. در کشوری که در حال توسعه و رو به گذار است نمی توان فرهنگ را به صورت امری یک وجهی و منفک از سایر حوزه ها در نظر گرفت. در این گزارش از میان کاندیداها کسانی انتخاب شدند که با جدیت بیشتری به عرصه انتخابات وارد شدند.

اکبر هاشمی رفسنجانی

وی از آغاز جوانی در حوزه علمیه به تحصیل علوم دینی پرداخت و به درجه اجتهاد نائل شد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به جز سمت‌های مختلف در حوزه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز عهده‌دار بوده است.

کتاب "تفسیر راهنما"، "امیرکبیر یا قهرمان مبارزه با استعمار"، "خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی" سال 60 تا 63، "بازسازی و سازندگی" و "صراحت نامه" از جمله کتاب های هاشمی رفسنجانی است که این آخری در نمایشگاه کتاب امسال عرضه و سپس جمع شد.

"دوران مبارزه" عنوان کتاب خاطرات پیش از پیروزی انقلاب اوست. برخی مطالب این کتاب، برای آشنایی با دیدگاه‌های او بسیار مفید بوده و گاهی تعجب‌آور است. برای نمونه ازخودگذشتگی او نسبت به امام خمینی (ره) و افکار او، شیفتگی او نسبت به ملی شدن صنعت نفت به رهبری محمد مصدق و حتی به نهضت آزادی از این موارد است.

هاشمی مدرک دکترای افتخاری علوم سیاسی را از طرف دانشگاه تهران کسب کرده است. وی اگرچه بیشتر بر مسند مناصب سیاسی تکیه زده اما نگاهی به کارنامه دولت سازندگی می تواند چشم اندازی از رویکردهای فرهنگی وی را نشان دهد اگرچه بعضی معتقدند هاشمی بیشتر به سازندگی و توسعه اقتصادی و امور زیر بنایی توجه داشته است شاید به این دلیل که کشور دچار یک ویرانی و رکود اقتصادی پس از یک جنگ هشت ساله شده بود. در این دوران هاشمی بیشتر از مسایل فرهنگی به بازسازی و عمران و آبادانی کشور توجه کرد چیزی که باعث شد تا او را سردار سازندگی بنامند.

فضای فرهنگی و هنری دوران هاشمی از یک طرف مخالفان سرسخت و از طرف دیگر مدافعان سرسخت تری دارد. عده ای بر این باورند که در دوران وی فضای فرهنگی بسته و با منتقدان برخورد می شد و عده ای دیگر از باز شدن درهای جامعه به غرب و تهاجم فرهنگی سخن می گویند. از مهمترین کتاب هایی که در نقد این فضا نوشته شد "عالی جناب سرخ پوش" است. با این حال بسیاری از منتقدان دیروز آیت الله رفسنجانی معتقدند که تنها خود اوست که می تواند فضای باز فرهنگ و هنر را در زمان کنونی ایجاد کند.

محمدباقر قالیباف

محمدباقر قالیباف مدرک دکتری در رشتهٔ جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرده است. وی هم اکنون افزون بر شهرداری تهران به عنوان عضو هیات علمی و دانشیار گروه جغرافیای انسانی دانشکدهٔ جغرافیا دانشگاه تهران به تدریس مشغول است. "کتاب حکومت محلی یا استراتژی توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران" و "ایران و دولت توسعه‌گرا"، از تالیفات این کاندیدای یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری است وی بیشتر با عنوان فرماندهی نیروهای نظامی و انتظامی شناخته می شد اما بدست گرفتن مقام شهرداری تهران باعث ورودش به مسایل شهری و زندگی اجتماعی و شهروندی شد.

شاید شهروندان تهرانی آشنایی بیشتری با مدیریت شهری قالیباف و نقاط ضعف و قوت ریاست وی در این جایگاه از سال 84 تا کنون داشته باشند. مسایلی که در حوزه کلان شهری همچون تهران همواره گریبانگیر جامعه شهری بوده است و همچنین دستاوردهایی که در این دوران رخ داده است.

توسعه مکان های فرهنگی هنری مثل خانه هنرمندان و فرهنگسراها و ساخت پردیس‌های سینمایی از رویکردهای دوران وی بود که بیشتر در شهر تهران انجام گرفت. در جشن سیزدهم خانه سینما، جایزه "سیف الله داد" که به شخصیت های خدمتگزار به سینمای ایران اهدا می‌شد، به محمد باقر قالیباف شهردار تهران تعلق گرفت. با این همه کارنامه شهردار تهران بیشتر از فرهنگ و هنر در حوزه شهری  خود را نشان داده است تا جایی که در سال ۱۳۸۷ برابر با سال ۲۰۰۸ میلادی از طرف سایت شهرداری‌های جهان به عنوان هشتمین شهردار برتر دنیا معرفی شد.

همچنین تبدیل برج میلاد به کاخ جشنواره‌ها به ویژه جشنواره فیلم فجر و برگزاری کنسرت‌ها در آنجا از دیگر فعالیت‌های این دوران شهرداری تهران است.

علی اکبر ولایتی

ولایتی دوره تخصص اطفال را در مرکز طبى کودکان دانشگاه تهران و فوق تخصص بیمارى‌هاى عفونى را در دانشگاه "جان هاپکینز" آمریکا گذراند. دکتر ولایتى در چند رشته دانشگاهى مثل تاریخ روابط خارجی و دانشگاه علوم پزشکی به تدریس مشغول و در بعضى از شوراهاى مهم کشورى همچون شوراى عالى انقلاب فرهنگى عضو است.

وی دبیر کل مجمع جهانی اهل‌بیت، عضو شورای عالی سیاست‌گذاری دایره ‌المعارف دفاع مقدس و همچنین ریاست شورای عالی نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران و هیأت تحریریه مجله پزشکی جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشته است.

کتاب‌های "دانشنامه جوانمردي"، "نقش شيعه در فرهنگ و تمدن اسلام و ايران"  و مجموعه 110 جلدی "آفرینندگان فرهنگ و تمدن اسلام و بوم ایران" از جمله تالیفات ولایتی است. ولایتی سابقه‌ای دیرینه در مسایل علمی، پزشکی ، تاریخی و حتی بین المللی دارد. او اگرچه سالها وزیر امور خارجه بوده است اما به عرصه سیاست داخلی کمتر ورود پیدا کرده است. ولایتی کارنامه تالیفات سنگینی دارد و پایان‌نامه‌های زیادی هم با نظارت وی نوشته شده است.

ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل نیز هست.

حسن روحانی

حسن روحانی با ادامه تحصیل در بریتانیا، مدرک کارشناسی ارشد در رشته حقوق عمومی و دانشنامه دکتری در رشته حقوق اساسی را از دانشگاه "کلدونیان گلاسکو" دریافت کرد. وی دارای مرتبه علمی استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک است و کتب و مقالاتی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی دارد.

سه فصلنامه علمی- پژوهشی به زبان‌های فارسی و انگلیسی (فصلنامه راهبرد، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی و فصلنامه Iranian Review of Foreign Affairs) با مدیر مسئولی روحانی منتشر می‌شود. کتاب "خاطرات دکتر حسن روحانی"، "امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران"، "امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای" و "اندیشه‌های سیاسی اسلام" از کتاب های اوست.

پس‌ از رحلت‌ حاج‌ سیدمصطفی‌ خمینی‌، روحانی‌ در مجلسی برای‌ نخستین‌ بار پیشنهاد استفاده از لقب "امام‌" را برای‌ آیت‌الله العظمی‌ خمینی‌ (ره) داد و خود نیز در همان‌ مجلس‌، عنوان‌ امام‌خمینی‌ (ره) را به کار برد. در سوابق فرهنگی وی ریاست شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما نیز دیده می شود. روحانی به دلیل تحصیلات و مشاغلی که داشته نگاهش بیشتر حقوقی است.

محمد شریعتمداری

کارشناسی ارشد مدیریت را در سال 1382 کسب کرده است و هم اکنون در مرحله دفاع از پایان‌نامه دکترا قرار دارد. شریعتمداری وزیر بازرگانی در دولت اول و دوم محمد خاتمی بوده است و جز فعالیت در حوزه‌های اقتصادی، تجاری و بازرگانی در حوزه های دیگر کمتر فعالیتی از وی در امور فرهنگی دیده می شود. شاید یکی از این فعالیت های فرهنگی که در کارنامه وی دیده می شود تأسیس "موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی علامه امینی" در منطقه بهنمیر بابلسر باشد.

غلامعلی حداد عادل

سال ۱۳۵۳ دروس دکترای خود را در رشته فلسفه به پایان برد. وی تدریس در دانشگاه شیراز، صنعتی شریف و دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی) را در کارنامه خود دارد و از سال ۱۳۶۴ تاکنون به تدریس فلسفه غرب در دانشگاه تهران مشغول است. وی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران، چهره ماندگار سال ‏۱۳۸۷‏ در رشته فلسفه‌، عضو هیات‌ امنای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و مدیر عامل بنیاد دانشنامه جهان اسلام، معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش، عضو شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما، عضو هیئت‌ علمی گروه فلسفهٔ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در دورهٔ هشتم بوده است.

حداد عادل عناوین مختلفی همچون نشان درجه دوم تعلیم و تربیت کشور، درجه دکترای افتخاری از دانشگاه اسلامی علیگر هند و جایزه دانشمند برجسته جهان اسلام را از موسسه فرهنگی هنری سازمان کنفرانس دریافت کرده است. وی کتاب های  فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی‌، آشنایی با جامعه‌شناسی آموزش و پرورش‌، تعلیمات اجتماعی (سال سوم دورۀ راهنمایی‌)، درس‌هایی از قرآن (سال اول تا چهارم دبیرستان‌)، دانشنامۀ جهان اسلام‌، ج 2 تا ج 6 (زیرنظر)، حج‌ نماز بزرگ‌ و کتاب های دیگری را تالیف کرده و کتاب تمهیدات وی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی را برایش به ارمغان آورد.

"یک روز دگر" ، "چه شب ها"، "عقل سرخ"، "جوانه ها"، "انتظار" و "عذر تقصیر" از شعرهایی است که این کاندیدا سروده است. حداد عادل در دوره ای ریاست مجلس شورای اسلامی ایران را به عهده داشته است. بعضی اقتدار عمل وی در این دوران را زیر سوال می برند. بنابراین حداد عادل علی رغم داشتن یک چهره فرهنگی در شعر و ادبیات و فلسفه از مشاغل سیاسی نیز استقبال کرده است و خود را در این عرصه ها آزموده مشاغلی که شاید کفه فرهنگی آن به دلیل همین پیشینه سنگین‌تر بوده است.

محمدرضا عارف

عارف مدرک کارشناسی ارشد و دکترای برق مخابرات را از دانشگاه استنفورد دریافت کرده است. طی سال‌های 73 تا 76 در سمت ریاست دانشگاه تهران فعالیت داشت و فعالیت های علمی او در حیطه مخابرات باعث شد به‌عنوان یکی از نظریه‌پردازان سطح جهان در نظریه اطلاعات موفق به معرفی شبکه مخابراتی معروف Aref Network شود. وی اقدام به راه‌اندازی دکترای برق-مخابرات در دانشگاه‌های تربیت‌ مدرس، صنعتی‌ اصفهان، یزد و چند دانشگاه دیگر کرد و در دانشگاه صنعتی‌اصفهان و صنعتی‌شریف و دیگر دانشگاه‌ها به تدریس نیز مشغول بوده است.

از عارف بیشتر با عنوان سیاستمدار یاد می شود وی چهار سال به عنوان معاون اول دولت سید محمد خاتمی فعالیت داشته است. عارف همچنین معاون دانشجویی، معاون آموزش و قائم مقام وزارت فرهنگ و آموزش عالی بوده است. عارف شخصیت چندان حاشیه سازی در سال های فعالیتش نداشته است.

اسفندیار رحیم مشایی

بر اساس یافته ها اسفندیار مشایی در مقطع کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل دانشگاه پیام نور تحصیل کرده است. او در زمان شهرداری محمود احمدی‌نژاد رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بود و در دولت اول احمدی‌نژاد مشایی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران را بر عهده داشت. رحیم مشایی تا اسفندماه سال ۱۳۸۸ به مدت ۲۰ سال، مدیر مسئول ماهنامه "سروه" بود. این نشریه با گستره ‏توزیع بین‌المللی در ایران و جهان منتشر می‌شود.

وی به مناصب متعددی در دولت احمدی نژاد منصوب شد که رییس مرکز مطالعات جهانی شدن، جانشین رییس جمهور در شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، ‏دبیر کمیسیون فرهنگی دولت، رییس کارگروه زیارت و فرهنگ رضوی، عضو شورای نظارت بر صداوسیما، عضو شورای فرهنگی دولت، نماینده رییس جمهور در شورای نظارت بر ‏سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از جمله سمت های فرهنگی مشایی در دولت احمدی نژاد است.

وی همچنین مدیر شبکه رادیو پیام و رادیو تهران بوده است. مشایی در مراسم ملی استقبال نوروز در سال 91 نشان فرهنگ را از محمود احمدی نژاد دریافت کرد. این نشان را مشایی از کسی دریافت کرد که به نوعی نسبت فامیلی با او دارد. مشایی در دوران هشت ساله دولت احمدی نژاد اگرچه کمتر سخن به زبان آورده است اما سخنان او هر بار جنجال زیادی را در بر داشت. وی در روز ثبت نام برای یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری به همراه عزت الله انتظامی به وزارت کشور آمد و انتظامی بعدا در گفتگویی دلیل این همراهی را انگیزه ای دیگر و عدم آگاهی از ثبت نام مشایی برای انتخابات عنوان کرده بود. با این حال کارنامه این نامزد یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از حضور در مجامع فرهنگی خالی نیست.

مصطفی کواکبیان

کواکبیان در سال 1376 با راهنمایی و مشارکت اساتیدی چون آیت الله عمید زنجانی مدرک دکتری علوم سیاسی را دریافت کرد. کواکبیان مدیر مسئول روزنامه مردم‌سالاری و صاحب امتیاز و مدیرمسئول روزنامه محلی پیام استان سمنان است. او همچنین پیش از این سردبیری هفته‌نامه همبستگی (ارگان حزب همبستگی ایران) و مدیر مسئولی نشریه نماد (ارگان دانشگاه شاهد) را برعهده داشته است . "مبانی دموکراسی در نظام ولایت فقیه"، "مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه"، "گفتمان آزادی و مردم‌سالاری در قوانین انتخاباتی از آغاز تاکنون" و همچنین "موانع مردم‌ سالاری در ایران" از کتاب هایی است که منتشر کرده است.

وی هم‌اکنون استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی است. از پیشینه عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس هشتم بر می آید که در حوزه فرهنگ بیشتر به مطبوعات پرداخته است. وی بعد از مجلس هشتم نتوانست آرای لازم را برای ورود به مجلس نهم کسب کند.

کامران باقری لنکرانی

کامران باقری لنکرانی در سال 1371 به عنوان استادیار بخش داخلی دانشگاه علوم پزشکی شیراز کار خود را آغاز نمود. وی در سال 1385 به درجه استاد تمامی ارتقا یافت. بر اساس پایگاه اطلاعاتی Scopus لنکرانی دارای بیش از 100 مقاله در مجلات بین المللی بوده و h-index وی 13 می‌باشد. لنکرانی هم اکنون مدیر مسئول، سردبیر و عضو هیئت تحریریه تعدادی از مجلات داخلی و بین المللی است. به طور مثال مدیر مسئولی مجله HEPATITIS MONTHLY یکی از آنهاست.

وی کتاب های "درآمدی بر عدالت در نظام سلامت"، "تحلیلی بر شاخص توسعه انسانی در ایران" و "مرور ساختار یافته و متاآنالیز" را نوشته است. این کاندیدا همچنین ریاست هیات موسسان کانون فرهنگی بصیرت را نیز بر عهده داشته است. آنچه از فعالیت های وزیر بهداشت دولت نهم یافت می شود حکایت از نگاه علمی و دانشگاهی این کاندیدا دارد. با این حال وی هم اکنون از طرف جبهه پایداری انقلاب اسلامی حمایت می‌شود.

لنکرانی در دوره‌ای وزیر بهداشت دولت احمدی نژاد هم بوده است.

محسن رضایی

دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد. کتابچه "فدرالیسم اقتصادی" ، "ایران آینده در افق چشم‌انداز"، "ایران منطقه ای" و "تشکیل سپاه بدر" از تالیفات رضایی در این سالهاست. آنچه به عنوان فعالیت های فرهنگی رضایی یافت شد تاسیس دو دانشگاه امام حسین (ع) و بقیه الله (عج) است. رضایی در دوره پیشین انتخابات ریاست جمهوری در میان چهار نفر جایگاه سوم را بدست آورد.

سایت تابناک از رسانه های نزدیک به این فرمانده پیشین سپاه ایران است و تا کنون چند شماره از روزنامه تابناک هم منتشر شده است. با این حال خود وی بیشتر در راس فعالیت های سیاسی و اقتصادی دیده شده است.

سعید جلیلی

جلیلی مدرک دکترای علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق را دریافت کرده است. عنوان پایان‌نامهٔ او "سیاست خارجی پیامبر" بود و در دانشگاه امام صادق به تدریس "دیپلماسی پیامبر" می‌پردازد. بیشترین فعالیت سعید جلیلی در کارنامه فعالیتش در حوزه سیاست و آن هم در سیاست خارجه بوده است. سعید جلیلی در حال حاضر دبیر شورای عالی امنیت ملی و سرپرست مذاکرات هسته‌ای ایران است.

حسن سبحانی

سبحانی دکترای علوم اقتصادی از دانشگاه تهران دارد. وی هم اکنون مدیر گروه اقتصاد اسلامی ، پولی و مالی دانشگاه تهران است. سبحانی همچنین مدیر کل امور پژوهشی و قائم مقام معاون پژوهشی دانشگاه تهران، مدیر گروه اقتصاد اسلامی موسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی، دبیر و عضو شورای فرهنگ عمومی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاون آموزشی و پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. کتاب "گستره اقتصاد اسلامی"، "دعوت ابراهیم" و  "اقتصاد عدالت محور" از جمله کتاب های این کاندیدا محسوب می شود.

محمد سعیدی‌کیا

مدرک کارشناسی ارشد در رشتهٔ راه و ساختمان از دانشگاه امیر کبیر دارد. ریاست هیات اسناد پژوهشکده سوانح طبیعی از سمت های سعیدی کیاست. وی پیش از این وزیر مسکن و شهرسازی در دولت محمود احمدی‌نژاد بوده است.

علیرضا زاکانی

تحصیلات دانشگاهی وی، در دانشگاه تهران و در رشته تحصیلی پزشکی هسته‌ای بوده‌است. این نماینده مجلس عضو هیئت منصفه مطبوعات و مدیر مسئول هفته‌نامه پنجره است. هفته نامه پنجره یک نشریه خبری- تحلیلی و همسو با جریان اصولگرایی است. وی هم اکنون نماینده مجلس است.

علی فلاحیان

وی استاد حوزه علمیه قم است و در دانشگاه های شهید بهشتی و امام محمد باقر تدریس داشته است. از فعالیت‌های فرهنگی این وزیر پیشین اطلاعات، اطلاعات چندانی یافت نشد.

منوچهر متکی

متکی مدرک کارشناسی علوم اجتماعی خود را از دانشگاه ال امین بنگلور هندوستان دریافت کرد و دوره کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل را در دانشگاه تهران گذراند. او به زبان انگلیسی مسلط بوده و با زبان‌های اردو و ترکی استانبولی نیز آشنایی دارد. در سابقه مسئولیت های فرهنگی وی معاونت ارتباطات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آمده است. متکی کتاب "سیمای ژاپن و چالش‌های قرن ۲۱" ‬نوشته‌ٔ ریوتارو هاشیموتو نخست وزیر پیشین ژاپن را نیز ترجمه کرده است.