شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان نهادی نوپا در اوایل دهه سوم انقلاب در جهت ارتقاء سطح کارامدی نظام و حل مسائل جاری و روزمره مردم به دست خود آنان تاسیس شد.

انتخابات شوراهای اسلامی برخلاف دیگر انتخابات بر عهده قوه مقننه است و براساس ماده 73 قانون اساسی شهر و روستا 5 نفر از نمایندگان خانه ملت به انتخاب صحن علنی مجلس به عنوان ناظر مرکزی انتخاب و در حقیقت هیات مرکزی نظارت شکل می گیرد.

هیات نظارت مرکزی برای هر استان 3 نفر از نماینگان مجلس را به عنوان هیات عالی نظارت بر استان انتخاب و این هیات ها برای هر شهرستان 5 نفر از معتمدان محلی و برای هر بخش 3 نفر را به عنوان هیات نظارت شهرستان و هیات نظارت بخش انتخاب می کنند.

این انتخابات که موازی و همزمان با یازدهمن دوره انتخابات ریاست جمهوری در 24 خرداد ماه برگزار می شود؛ برای در جریان قرار گرفتن چگونگی روند و بررسی مراحل تائید صلاحیت ، رسیدگی به اعتراض داوطلبان رد صلاحیت شده و تیلیغات کاندیداهای شوراها با محمد جواد کولیوند رئیس هیات نظارت مرکزی انتخابات شوراها به گفتگو نشسته ایم.

متن کامل این گفتگو بدین شرح است:

12 خرداد پایان بررسی پرونده داوطلبان انتخابات شوراها

هیات مرکزی نظارت هم اکنون در چه مرحله ای بررسی پرونده داوطلبان انتخابات شوراها قرار دارد، و روند بررسی کادیداهای رد صلاحیت شده چگونه صورت می گیرد؟

- بررسی صلاحیتهای از 18 اردیبهشت که روز پایان بررسی پرونده ها در هیاتهای اجرایی بود ، مطابق با قانون داوطلبان 4 روز  فرصت داشتند آنهایی که رد می شوند بیایند اعتراضشان را به هیات عالی استان ارسال کنند. الته بدلیل آنکه بعضی ازفرمانداریها و بخشداری ها در ابلاغ نتایج تاخیر داشتند و در روزهای 20 و 19 به داوطلبان اعلام کرده اند ، ما 24 اردیبهشت را پایان مهلت 4 روز اعتراض گذاشته ایم.

از 25 اردیبهشت کار هیاتهای نظارت شروع شده و 10 روز مهلت داریم که هیاتهای نظارت ما در شهرستان و استان بررسی های خود را انجام دهند و در 4 خردادماه اسامی تایید صلاحیت شده های نهائی به فرمانداری ها و  بخشداری ها اعلام خواهد شد.

زمانیکه اسامی تائید صلاحیت شدگان نهائی از سوی هیات نظارت شهرستان و استان به فرمانداری در تاریخ 4 خرداد ابلاغ شد، داوطلبان رد صلاحیت شده هنوز  یک گام دیگر دارند و کسانی که از سوی هیات عالی استان رد صلاحیت شدند می توانند به هیات نظارت مرکزی مراجعه و اعتراض خود را تقدیم کنند. طبق قانون جدید در این مدت تایمی وجود ندارد، اما مهلت 2 را روز برای این اعتراض تعیین کرده ایم.

12 خردادماه پایان بررسی بررسی پرونده داوطلبات انتخابات شوراها است و بعد از این تاریخ دیگر به هیچ شکایتی رسیدگی نخواهد شد. چراکه در 16 خرداد تیلبغات رسمی آغاز می شود بنابراین دیگر مهلتی برای بررسی شکایت ها نیست.

آنچه که 28 اردیبهشت اعلام شد تائید صلاحیت های هیات اجرایی بود/ این به منزله تائید صلاحیت نهائی نیست

28 اردیبهشت توسط فرمانداری ها نتایج اعلام شد بطوریکه برخی از جریانات و گروههای سیاسی خبر از تائید کاندیداهای خود در انتخابات شوراها دادند،

آنچه که شنبه 28 اردیبهشت توسط فرمانداری اعلام شد، تائید صلاحیت شدگان هیات های اجرایی هستند؛ اما این به منظور تائید صلاحیت نهائی نیست.

زمانیکه پرونده ها در هیات اجرایی بررسی می شود یک عده ای را تایید و یک عده ایی را رد صلاحیت می کند. و آنهایی که در هیات اجرایی تایید صلاحیت شده اند به معنای تایید صلاحیت نهایی نیست. این تایید صلاحیت شده ها باید بیایند در هیات نظارت شهرستان و بخش که ممکن است بعضی ها در این رسیدگی رد شوند و یا ممکن است همه آنان تایید شوند؛ بنابراین اسامی که اول هفته اعلام شد تایید شده های هیات اجرایی بودند ممکن است هیات نظارت تایید شده هیات اجرایی را رد کند که نتایج آن 4 خرداد ماه  اعلام می شود و این داوطلبان  نیزدر صورت رد صلاحیت  4 روز وقت دارند که بیایند و اعتراض کنند.

هیات اجرایی پروند ها را به صورت شکلی بررسی می کند نه ماهوی/هیات اجرایی کنترل پرونده می کند

به دلیل سابقه و تجربه کم هیاتهای اجرایی و نظارت بر انتخابات شوراها این نگرانی وجود دارد که به درستی تایید صلاحیتها انجام نشود، در روند بررسی صلاحیت پرونده داوطلبان با مشکلی مواجه شدید؟ فکر می کنید پرونده ها به درستی در هیات های اجرایی و سپس در هیات های نظارت بررسی شده است.

هیاتهای اجرایی شکلی پرونده ها را بررسی می کنند و ماهوی نیست. پرونده ها را بررسی می کند که مدارکش کامل هست یا نه؟ به موقع استعفا داده است یا نه؟ برگه 4 گانه استعلامش آمده یا نه؟ آیا برگه های 4 گانه اش  تایید شده است؟ حتی اگر در برگه های 4گانه یک مورد و یک بند هم ایراد داشته باشد رد صلاحیت می شود و در واقع هیات اجرایی کنترل پرونده می کند. اما در هیات نظارت صلاحیت افراد تایید و یا رد می شود. وقتی پرونده در هیات نظارت بیاید دلیل رد شدنش در هیات اجرایی پرسیده می شود و مثلا اگر می گویند به دلیل فلان بند در قانون رد صلاحیت شده است باید مدارکش وجود داشته باشد. که به علت بند ج ماده 29 رد صلاحیت شده و سپس ما باید بدانیم چرا و بر اساس کدام سند و مدرک آن داوطلب بند ج اش علامت زده شده است؟ کدام ارگان علامت زده  وزارت اطلاعات یا قوه قضاییه؟

پرونده تائید صلاحیت شدگان هیات اجرایی به هیات نظارت شهرستان و رد صلاحیت شدگان به هیات نظارت استان می رود

باتوجه به تعدد و تکثر کاندیداها که بیش از 300 هزار نفر هستند و تجربه کم هیات های نظارت انتخابات شوراها آیا یک هیات 5 نفره می تواند تمامی پرونده ها را بررسی کند؟ در این مدت کوتاه می توانید با دقت پرونده ها را بررسی کنید؟

- داوطلبان بخشها از فیلتر 3 نفره هیات نظارت بخش و داوطلبان شهرها از فیتلر 5 نفره هیات نظارت شهرستان عبور می کند؛ مثلا بزرگترین شهر ما تهران است که حدود 1700 پرونده دارد که از این تعداد  210 داوطلب رد صلاحیت شدند شده و حدود 1400 پرونده در هیات اجرایی تائید صلاحیت شده اند. پرونده 210 نفر رد صلاحیت شده به هیات نظارت عالی استان و پرونده تائید صلاحیت شده ها به هیات نظارت بخش و شهرستان می رود. این آمام و حجم پرونده ها برای بزرگترین کلان شهر کشور است و به مراتب این حجم پرونده ها در دیگر استان ها کم تر است و بار حجم پرونده ها در هیات ها مرکزی تقسیم می شود.

پرونده داوطلبان  تائید صلاحیت شده به هیات نظارت مرکزی نمی آید

 این پرونده ها به  هیات نظارت مرکزی نمی آید؟

- لزومی ندارد. اگر پرونده ها در  هیات اجرایی بخش و هیات نظارت بخش تایید شود کار تمام است و دیگر پرونده ها به مرحله بالاتر از جمله هیات عالی استان نمی آید. اگر پرونهایی در هیات اجرایی تایید صلاحیت شود و در هیات نظارت بخش رد صلاحیت شود آن داوطلب می تواند اعتراض کند و پرونده اش در هیات عالی استان بررسی می شود . اگر این داوطلب تایید شد پرونده اش بسته می شود و اگر دوباره رد صلاحیت شد می تواند دوباره شکایت کند به هیات مرکزی و این هیات نظر نهایی را خواهد داد.

ملاک های بررسی صلاحیت باید های ماده 26 و نباید های ماده 29 قانون انتخابات شوراها است

ملاکهای هیات نظارت برای بررسی صلاحیت داوطلبان بر چه اساسی بوده است؟

- ملاک ما ماده 26 و ماده 29 قانون انتخابات شوراها است. ماده 26 بایدها و ماده 29 نبایدها را بررسی می کند. در ماده 26 سن آمده است:داوطلبان شوراها باید 25 سال تمام، ایرانی الاصل بودن، التزام ولایت فقیه التزام عملی به اسلام ،وفاداری به قانون اساسی داشته باشند و  ماده 29 هم می گویند کسی که مخل امنیت کشور بوده، بر علیه نظام کار کرده است، کسانی که عضو گروهک هایی که در کشور فعالیتشان غیر قانونی است و جزو گروه منحله هستند باشد، کسی که قصد اموال عمومی کرده باشد، کسی که با حکم شرعی محکوم شده باشد، کسی که مشهور به فساد باشد و کسی که ازقاچاقچیان مواد مخدر باشد نمی تواند کاندیدای انتخابات شوراها شود.

رد صلاحیت شدگان در هیات اجرایی براساس استعلام مراجع چهارگانه بوده است

در خبرها آمده است خیلی از چهره های شناخته شده برخی از جریانات سیاسی در هیات اجرایی رد صلاحیت شده اند با توجه به اینکه هیات اجرایی به صورت شکلی پرونده ها را بررسی می کند علت رد صلاحیت آنها چه بوده است؟

در استعلامهای 4 گانه حتما این افراد یک بندی داشته اند که توسط مراجع چهارگانه وزرات اطلاعات،قوه قضاییه، نیروی انتظامی و ثبت احوال اعلام می شود.

 ممکن است ای داوطلبان رد صلاحیت شده در هیات نظارت تایید شوند؟

- ممکن است تایید شوند.

تاکنون حدود 90 کاندیدای رد صلاحیت شده در هیات مرکزی تائید صلاحیت شدند

 آماری دادید که از رد صلاحیت شدگان و یا تایید شدگان ارائه دهید؟

-  اگر داشتیم می دادیم.1520 پرونده در تهران از حدود 1700 پرونده تایید صلاحیت  و 210 پرونده نیز رد صلاحیت شده است که این 210 پرونده در حال بررسی است. تا امروز حدود 90 تا از این پرونده ها تایید صلاحیت شده اند.

اعتراض اصلاح طلبان بی مورد است/ بررسی های ما سیاسی نیست

از میان گروهها و طیف های سیاسی بیش از همه اصلاح طلبان به روند بررسی صلاحیت انتخابات شوراها اعتراض هایی داشتند.

-  این اعتراضها بی مورد است و ما نیز جواب آنها را دادیم. ما جواب قانع کننده ایی برای ادعای آنها داریم چراکه به هیچ وجه بررسی های ما سیاسی نیست.

ما در بررسی صلاحیت ها اسناد و مدارک را نگاه می کنیم و توضیحات نماینده های مراجع 4 گانه که صلاحیت این فرد را تایید نکرده اند می شنویم. خیلی ها را داشته ایم که تابعیت دوگانه داشته اند و ثبت احوال آنها را تایید نکرده است.

از همه طیف ها رد صلاحیت شده داریم/اصولگرایانی رد صلاحیت شده اند که نام آنان را بشنوید تعجب می کنید

از جهتی هم فقط اصلاح طلبان نیستند که رد صلاحیت شده اند بلکه از ورزشکاران، اصولگرایان، مستقلین، کارمندان دولت، هنرمندان نیز جزء رد صلاحیت ها شده ها نیز هستند. در رد صلاحیت شده ها از همه طوایف وجود دارند و این طور نیست که اصلاح طلبان بگویند کاندیداهایشان رد صلاحیت شده اند اصولگرایانی رد صلاحیت شده اند که اگر شما نام آنان را بشنوید تعجب می کنید.

پرونده محسن هاشمی در حال بررسی است

مثلا کی از این رد صلاحیت شده هامحسن هاشمی بود. ایشان اعتراض کردند ؟ آیا تائید صلاحیت شدند؟

- بله؛ اعتراض کردند اما هنوز پرونده اش در حال بررسی است.

امکان رد صلاحیت داوطلبان شوراها تا روز انتخابات وجود دارد

نظارت شما بر تبلیغات شوراها چگونه است؟ این موضوع نیز به هیات نظارت مربوط می شود؟

- بازرس هایی توسط هیاتهای نظارت تعیین شده اند که بر تبلیغات زودهنگام داوطلبان شوراها نظارت می کنند. تبلیغات انتخابات شوراها از 16 تا 23 خردادماه است؛ لذا هر جا گزارشی از تبلیغات زود هنگام ارائه شود هیات نظارت حضور پیدا می کند و بازرسانی برای بررسی آن موضوع می فرستد. هیات نظارت می تواند حتی تا روز انتخابات داوطلبی را رد صلاحیت کند و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

ملاک های تائید صلاحیت در استان های مختلف با هم متفاوت است

ممکن است ملاکهای تایید صلاحیت در استان ها و یا ملاک ی صلاحیت در شهرهای بزرگ نسبت به شهر های کوچک متفاوت باشد؟

-   ملاک ما ماده 26 و 29 است. اما این تفاوت ملاک ها وجود دارد . ممکن است در سیستان و بلوچستان با یک سری پرونده ایی مواجه شوید مثلا بندی که برای یک فردی در سیستان و بلوچستان زده شده و رد صلاحیت شده است برای فردی که با همان شرایط در کرمانشاه  زندگی می کند زده نشده باشد و تائید صلاحیت شود ؛ بنابراین بکارگیری قوانین در استان های مختلف شدت و ضعف دارد. ممکن است تفاوت شکلی وجود داشته باشد اما کار یکی است .

مواضع، دیدگاهها و سخنرانی داوطلبان توسط دستگاههای امنیتی کنترل می شود

گفته بودید ملاکهای مانند فتنه و انحراف نیز در بررسی صلاحیت داوطلبان مورد توجه قرار می گیرد در این خصوص توضیح دهید چگونه این ملاک ها را در بررسی صلاحیت ها لحاظ می کنید؟

- بند ج ماده 29 مواضع و دیدگاههای داوطلبان را مورد بررسی قرار می دهد . سخنرانی های آنها را کنترل می کنیم و این موضوع توسط دستگاههای امنیتی چک می شود و مدارک و اسناد آن را برای اعضای هیات نظارت می آورند که بر اساس این مدارک و اسناد ما صلاحیت داوطلبان را مورد بررسی قرار می دهیم.

لرزوم تغییر قانون انتخابات شوراها و برگزاری انتخابات بر اساس تخصص

همانطور که شورای نگهبان برای احراز ریاست جمهوری ارائه برنامه را لازم دانسته است آیا هیات نظارت شوراها نیز تخصص داوطلبان را در بررسی صلاحیت ها مورد توجه قرار داده است؟

 در شوراها شرایط ماده 25 و 26 برای تایید صلاحیت کافی است و دامنه برای حضور همه باز است. اگر ما هم بخواهیم تخصص را مورد توجه قرار دهیم باید قانون اصلاح شود. مثلا بگوییم از 31 کرسی تهران چند کرسی برای حوزه های اجتماعی، ورزشی، عمران یا فرهنگی اختصاص داده شود و داوطلبان هم برای حوزه خودشان با یکدیگر رقابت کنند نه اینکه یک چهره اقتصادی با چهره سیاسی رقابت کند چرا که آن چهره هنری به واسطه حضورش در رسانه ها و صداو سیما ممکن است رای بیشتری جذب کند؛لذا باید قانون اصلاح شود.

باید برای انتخابات شوراها که می خواهیم از دل آن یک پارلمان محلی تشکیل دهیم ببینیم در آن پارلمان به چه تخصص هایی نیاز داریم و برای هر تخصص چه میزان کرسی در شورا در نظر بگیریم و از همان ابتدا داوطلبان برای آن تخصص ها کسب کرسی های در نظر گرفته شده برای همان تخصص ثبت نام و با یکدیگر رقابت کنند.  مثلا اگر 4 کرسی برای بودجه داشته باشیم اگر 100 هزار نفر هم متخصص بودجه بیایند ثبت نام باید برای کسب آن 4 کرسی رقابت کنند. و دیگر کسی نمی رود صندلی دیگری را بگیرد.

با توجه به ضرورت اصلاح قانون انتخابات شوراها، بعد از برگزاری چهارمین دوره انتخابات شوراها، نمایندگان مجلس در اسرع وقت این قانون را به منظور شکل گیری یک پارلمان محلی متشکل از تمامی تخصص ها اصلاح خواهند کرد.