پیشرفت و تحول بنیادین بخش کشاورزی به جهت گستردگی و ارتباط وسیعی که با حدود 30درصد خانوارهای ایرانی به صورت مستقیم و همچنین عموم مردم به عنوان مصرف‌کننده نهایی برقرار می‌کند، حماسه و جهاد اقتصادی را می‌طلبد.

کشوری که روزگاری فرهنگ، تمدن و اقتدار سیاسی اش‌ را مرهون تولید کشاورزی به معنای عام بوده است، امروز برای رهایی از وابستگی‌های دشمن‌ساخته و استقلال سیاسی نیازمند پیشرفت چشمگیر در بخش‌های به عقب رانده شده خود است.

تسخیر بازارهای غذایی منطقه برای کشوری که روزگاری تولیدات مراکز کشاورزی آن بدون هیچ‌گونه حمایت دولتی به ثروتمندترین شهرهای جهان صادر می‌شد، هدفی دست یافتنی است،گرچه امروز همان مراکز تولید که روستاهای ایران  هستند بازاری برای مصرف کالاهای خارجی شده اند.

با توجه به رشد تولید کشاورزی از 25 میلیون تن به 118 میلیون تن پس از گذشت سه دهه از استقرار نظام جمهوری اسلامی و رشد بیش از  4 برابری آن، به اعتقاد اغلب کارشناسان و سیاست پژوهان فرصت‌های فراوان این بخش اقتصادی نظاره‌گر همت و کار مضاعف مردم این مرز و بوم است.

معطل ماندن بیش از نیمی از زمین‌های حاصلخیز کشور که حدود 31 میلیون هکتار گزارش می‌شود، از دست دادن فرصت‌های عظیم صید آبزیان دریایی، قناعت به حداقل‌ها در تولید آبزیان پرورشی، خام فروشی و بی‌توجهی به تکمیل زنجیر تولید محصولات غذایی و بهره‌وری پائین تولید کشاورزی به جهت اصلاح نکردن موانع اقتصادی بخش کشاورزی گوشه‌ای از فرصت‌های پیشرفت بخش کشاورزی ایران به حساب می‌آید.

*تولید شیلات ژاپن 6 برابر ایران

کشور ژاپن با مرز آبی 387 هزار کیلومتری خود که 23 درصد ایران است، 5.3 میلیون تن تولیدات آبزی پروری دارد که ارزشی حدود  دو میلیارد دلار داشته و در این بخش بیش از 6 برابر شیلات ایران به اقتصاد کشورش کمک می‌کند.

*عملکرد گندم ایران یک پنجم کشورهای پیشرو

پرفروغ ترین محصول کشاورزی کشور ما که بیشترین تحقیقات روی آن انجام شده و بخش اعظم تسهیلات دولتی به آن تعلق می‌گیرد گندم است. متوسط عملکرد در واحد سطح گندم در ایران 1.8 تن بر هکتار و حدود 21 درصد کشورهای پیشرو در تولید این محصول است.

*پول زعفرانکار ایرانی در جیب خارجی‌ها

زعفران ایران علی رغم تولید 94 درصدی جهان، با برند شرکت های خارجی در بازارهای جهانی عرضه می شود و به جهت ضعف در بازاریابی و برندسازی سود سرشاری از فروش این محصول پرمنفعت را نصیب کشورهایی می‌کند که دانش بازرگانی و بازاریابی را به عمل مبدل ساخته‌اند. در بازارهای جهانی زعفران کیلویی 3 تا 4 میلیون تومان به مصرف کننده نهایی عرضه می‌شود در حالیکه زعفران از کشاورز ایرانی کیلویی 2 تا 3 میلیون تومان خریداری می شود و حدود کیلویی 1100 دلار  صادر می‌شود.

علی رغم گرانتر بودن محصول فراوری شده، اما نسبت ارزش صادرات محصولات خام کشاورزی ایران به ارزش 5/5 میلیارد دلار در سال زراعی 91-90 به محصولات فرآوری شده کشاورزی بیش از 5 برابر است، در حالی که اگر محصول نهایی زنجیره تولید به بازارهای داخلی و خارجی صادر شود، علاوه بر اشتغالزایی پایدار و ارز آوری بیشتر، نوسانات بازار محصولات غذایی کاهش یافته و تثبیت قیمت‌های کالاهای معیشتی امکان پذیرتر می شود.

*124 هزار فارغ‌التحصیل کشاورزی جویای کار/ سالانه26 هزار نفر سالانه

از سویی در حال حاضر کشور با انبوهی از دانش آموختگان و تحصیل کرده‌های بخش کشاورزی روبروست. بیش از 26 هزار نفر از فارغ التحصیلان کشاورزی هر ساله پس از پایان دوران تحصیلی، آماده ورود به عرصه کار هستند. بیش از 124 هزار نفر از فارغ التحصیلان کشاورزی به عضویت سازمان نظام مهندسی کشاورزی در آمده‌اند و با اینکه آموزش‌های کارآفرینی و تکمیلی جهت ورود به بازار کار را گذرانده اند، هنوز بی‌کار هستند. گفته می‌شود مجموع مهندسین کشاورزی کشور که فارغ التحصیل شده اند حدود 890 هزار نفر است.

*12 اقلیم از 14 اقلیم دنیا در ایران

یکی دیگر از زمینه های فرصت ساز پیشرفت اقتصادی کشور در بخش کشاورزی تنوع اقلیمی پهنه وسیع کشور ایران است. 12 اقلیم از 14 اقلیم موجود در جهان فرصت بی‌نظیری را فراهم آورده که هر اقلیم امکان تولید مجموعه‌ای از محصولات خاص را فراهم می سازد. به اذعان کارشناسان خارجی برخی محصولات پرطرفدار بین المللی همچون پسته و دیگر خشکبار، آبزیان سواحل جنوبی کشور و گیاهان دارویی متنوع ایرانی در کشورهای توسعه یافته غربی نتوانسته با کیفیت ایرانی به عمل آید که این مهم به برکت ترکیب ویژه خاک، آب و هوا، رطوبت و درجه حرارت اقلیم های متنوع کشور بزرگ ایران است.

*چالش‌های خود ساخته مانع توسعه بخش کشاورزی

علی رغم فرصت‌های طبیعی موجود در بخش کشاورزی، چالش های خود ساخته و اقتصادی مانع پیشرفت و اعتلای این بخش هستند. محوری ترین موانع پیشرفت بخش کشاورزی را می‌توان کم توجهی مسئولان ارشد نظام به افق‌های اقتصادی این بخش، تصدیگری دولتی و انحصار در بخش بازرگانی خارجی، بی قاعدگی بازرگانی داخلی و نظام توزیع، خرده مالکی و زمین‌های کوچک بهره‌برداران، پائین بودن بهره‌وری و سطح فناوری مزارع کشاورز اشاره کرد. چالش هایی که دولت آینده در صورت اصلاح علمی و کارشناسی آنها می تواند به تحقق حماسه اقتصادی در دهه پیشرفت و عدالت امیدوار باشد.

گزارش ازکارشناسان سازمان بسیج دانشجویی