در شرایطی که طی دو روز اخیر، بار دیگر
گزارشهایی مبنی بر احتمال برگزاری دور جدید مذاکرات ایران و آژانس در
آیندهای نزدیک منتشر شده است، جدیدترین اخبار حاکی از استعفای یکی از
مسئولین مذاکره کننده آژانس با ایران و تغییر ترکیب تیم این نهاد در مقابل
ایران است. در همین حال، گمانههایی مبنی بر تأثیر این موضوع بر مذاکرات
هستهای ایران مطرح شده است.
دو تن از مقامات ارشد آژانس بینالمللی انرژی اتمی که
وظیفه هدایت مذاکرات با ایران را بر عهده داشتند، در سال جاری میلادی از
سمت خود کنار میروند؛ امری که منابع غربی بر این باورند آژانس را از تجربه
و تخصص این افراد در موضوع ایران محروم میکند.
اخبار مربوط به
این تغییر در شرایطی منتشر میشود که تلاشها برای ازسرگیری گفتوگوها
میان ایران و آژانس همچنان ادامه دارد. در آخرین مورد، دو روز پیش خبری
مبنی بر برگزاری دور جدید مذاکرات در ماه می منتشر شد که البته از سوی
مقامات ایرانی تکذیب شد.
از گزارشی که خبرگزاری «رویترز» درباره
تغییرات آژانس منتشر کرده، چنین برمیآید که این امر با روند مذاکرات و
دیدگاه و ادعاهای این نهاد نسبت به ایران بیتأثیر نبوده است. در این
رابطه، یک دیپلمات غربی به رویترز گفته: «به نظر من، ما به هر حال به یک
شروع دوباره نزدیک میشویم. آشکار است که ایران توانسته روند گفتوگوها
را متوقف کند».
اما در راستای این تغییرات جدید، قرار بود «رافائل
گروسی»، معاون مدیرکل آژانس، از سمت خود کنار رفته و از اول تابستان، به
عنوان نماینده آرژانتین در آژانس فعالیت کند. با این حال، شب گذشته
دیپلماتهای آژانس اعلام کردند، گروسی به طور غیرمنتظرهای از سمت خود
استعفا داده است. به نوشته «آسوشیتدپرس»، این امر به سبب اختلافات وی با
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بوده است.
این در حالی است که پیشتر نیز
اعلام شده بود با پایان یافتن دوره مأموریت «هرمان ناکارتس»، دیگر معاون
آژانس، «ترو وارجورانتا»، مقام بلندپایه فنلاندی جای وی را خواهد گرفت و به
عنوان رئیس بازرسان ناظر بر فعالیتهای هستهای ایران منصوب خواهد شد.
ناکارتس
بلژیکی و گروسی آرژانتینی، مسئولیت تیم کارشناسان آژانس را بر عهده
داشتند که از اوایل سال ۲۰۱۲ تاکنون، نه بار با مقامات ایرانی مذاکره کرده
است.
«مارک فیتزپاتریک»، از اعضای مؤسسه بینالمللی مطالعات
راهبردی در این رابطه به رویترز گفته: «کنار رفتن این دو تن، آژانس را از
دو مقامی که بیشتر وقت خود طی دو سال اخیر را به مذاکرات با ایرانیها در
بالاترین سطح پرداخته بودند، محروم میکند».
بر این اساس، به نظر
میرسد این احتمال هست که در آیندهای نزدیک، در رویکرد یا دستکم شیوه عمل
آژانس در مقابل ایران تغییراتی پدید آید؛ هرچند، این ترکیب تیم بعدی خواهد
بود که مشخص خواهد کرد این تغییر در جهت مثبت است یا منفی.
اما از
سوی دیگر، برخی تحلیلگران بر این باورند که رویکرد آژانس نسبت به ایران،
از طرف آمانو تدوین میشود و تغییر در سطوح پایینتر از وی، تأثیر چندانی
بر اصل مواضع نخواهد داشت. از سوی دیگر، این گروه با اشاره به در هم تنیدگی
مذاکرات ایران با آژانس و گروه ۱+۵، هر گونه تحول چشمگیر در گفتوگو با
آژانس را به حصول توافق در مذاکرات با ۱+۵ ارزیابی میکنند.