اگرچه قرنهاست که از فضاي بيروني خانه خدا اعم از پرده و ويژگيهاي خاص آن
صحبت مي شود، اما فضاي داخلي آن همچنان از ديده ها مخفي مانده، به طوري که
عکاسي و تصويربرداري از درون خانه خدا عاملي براي لطمه زدن به قداست و ارزش
آن قلمداد و غير مجاز اعلام شده است.
اگرچه قرنهاست که از فضاي
بيروني خانه خدا اعم از پرده و ويژگيهاي خاص آن صحبت مي شود، اما فضاي
داخلي آن همچنان از ديده ها مخفي مانده،به طوري که عکاسي و تصويربرداري از
درون خانه خدا عاملي براي لطمه زدن به قداست و ارزش آن قلمداد و غير مجاز
اعلام شده است.
کعبه با نامهاي خانه خدا، بيت الله الحرام، بيت
العتيق و بيت الحرم در مکه قرار دارد که براي همگان به ويژه مسلمانان از
اهميت خاصي برخوردار است. بنا بر آياتي از قرآن و روايات در آغاز آفرينش که
سراسر زمين را آب فرا گرفته بود، نخستين خشکي که آفريده شد زمين زير کعبه
بود که خشکيهاي ديگر از آن گسترده شد. بر اساس روايات اسلامي، کعبه را
ابتدا حضرت آدم ساخت و سپس حضرت ابراهيم به کمک پسرش اسماعيل آن را تعمير و
بازسازي کرد.
کعبه در زمان رسول خدا و قبل از بعثت، توسط قريش و
با همکاري رسول خدا، بر اساس بناي اوليه ابراهيم دوباره بازسازي شد.
ساختمان کعبه به شکل مربع مستطيل و داراي چهار ضلع است که هر ضلع آن را رکن
مي نامند. به مجموع چهار ضلع ارکان کعبه مي گويند که سه رکن آن رکن
يماني، رکن شامي و رکن عراقي نام دارند. ساختمان کعبه 85 / 14 متر ارتفاع،
58 / 11 متر طول و 22 / 10 متر عرض دارد.
بناي کعبه از سنگهاي
سياه و سختي ساخته شده که پرده سياهي بر روي آن قرار دارد. مي گويند نخستين
بار حضرت اسماعيل پرده اي بر کعبه کشيد و بعدها قريش نيز چنين کردند و
پرده داري، منصبي ويژه براي آنان محسوب شد. اکنون نيز آن پرده به صورتي
خاص بافته و بر روي کعبه نهاده ميشود. گفتني است توليت و مناصب کعبه هنوز
باقي است.
اين سنگها از زمان بناي کعبه از سال 1040 هجري قمري تا
به امروز بر جا مانده، به طوري که بزرگترين آنها با طول و عرض و ارتفاع
190، 50 و 28 سانتيمتر و کوچکترين آنها با طول و عرض 50 و 40 سانتيمتر است.
پايههاي آن از سرب مذاب ساخته شده و بنايي مستحکم و استوار است. براي
اولين بار در چوبي توسط قريش، براي کعبه، در محل فعلي که بالاتر از زمين
قرار دارد نصب شد. پيش از بناي قريش،کعبه دو در داشت: يکي در ناحيه شرقي (
محل در فعلي) و ديگري در ناحيه غربي، که از يکي وارد و از ديگري خارج مي
شدند.اما قريش تنها در ناحيه شرقي آن دري نصب کرد.
بعدها عبدالله
ابن زبير در ديگر را گشود که به وسيله حجاج بن يوسف بسته شد و اکنون همان
يک در باقي مانده است. ساختمان کعبه نيز از سال 1040 تا قرن اخير تعمير
نشده بود، ولي در سال 1377 قمري و سپس 1417 قمري در آن تعميراتي صورت گرفت.
سقف کعبه به صورت دو سقفي است که با سه پايه چوبي که در ميانه آن در يک
رديف قرار گرفته، نگهداري ميشود، اطراف آن سنگهاي مرمر نصب شده و در کنار
آن پلکاني قرار دارد که براي رسيدن به سقف بالايي تعبيه شده است. آخرين در
کعبه که از چوب ساج و نقره خالص است و با طلا و جواهرات مزين شده، در
دوران سعودي تعويض شده است.
کعبه از جمله اماکني است که به علت
قداستي که دارد، امکان تصويربرداري از داخل آن وجود ندارد، در واقع عدم
تصويربرداري و عکس انداختن از داخل کعبه به قداست و احترام به خانه خدا باز
مي گردد که از ورود دستگاههاي تصويربرداري ممانعت به عمل مي آورند.
خانه
خدا تنها در دو مناسبت در سال چون ماه شعبان و پيش از موسم حج باز مي شود
تا طي يک مراسم رسمي با آب زمزم و گلاب ناب کاشان شستشو داده شود يا در
برخي از مناسبتهاي رسمي ديگر که پادشاهان، سفيران، وزيران و رؤساي کشورهاي
مختلف مي آيند، اين در براي آنها باز مي شود. طي اين مراسم رسمي و يا زمان
ترميم و بازسازي خانه خدا تعدادي عکس از داخل آن گرفته شده است.
آنچه
از اين تصاوير بر مي آيد اين است که کعبه از داخل چندان چراغاني نيست و
برق کشي نشده است. در ديوارهاي داخلي آن 15 فانوس قديمي آويزان است. فضاي
داخل کعبه تنها گنجايش نماز خواندن 50 تا 60 نفر را دارد. همچنين کتابهايي
در اين راستا نوشته شده و به عکس برداري و تصويربرداري از خانه خدا اشاره
کرده اند، اما به طور کلي همه اينها به قداست و ممانعت از کشف جلالت و عظمت
خانه خدا باز مي گردد تا همچنان اسرار کعبه پوشيده بماند. چرا که برخي
معتقدند که اين عکسها احترام به خانه خدا را از بين مي برد.
البته
رياست خانه خدا نيز اجازه تصويربرداري و عکس گرفتن از خانه خدا را نمي
دهد. اين موضوع اگر چه نه از نظر شرعي و نه ديني مانعي ندارد، اما اعتقاد
به حفظ ارزش و قداست خانه خدا هر گونه تصويربرداري از آن را غير مجاز اعلام
کرده است. با اين حال وزارت حج عربستان هرساله با صدور قانوني ممنوعيت
تصويربرداري از داخل حرمين شريفين و صحن آنها را اعلام مي کند و از شرکتهاي
داراي مجوز اين وزارتخانه مي خواهد تا زائران خانه خدا را نسبت به ممنوعيت
فيلمبرداري، تصويربرداري و عکاسي با هر وسيله اي آگاه کنند.
طي
قانون اين وزارتخانه آمده است: ممانعت از فيلمبرداري، تصويربرداري و عکاسي
از حرمين شريفين و صحن آنها با وسايل مختلف به منظور حفظ قداست اين اماکن
مقدس است و با اين کار سعي مي شود جو عبادي و بندگي پروردگار براي کساني که
به زيارت خانه خدا و مسجدالنبي آمده اند، فراهم شود. تصويربرداري از داخل
حرم شريف منجر به تشويق، ازدحام و نگراني مي شود. در ادامه اين قانون آمده
است: روزنامه ها، خبرگزاريها و رسانه هاي گروهي وظيفه دارند تا حجاج را
آگاه کنند و با نصب پوستر و توزيع بروشورهايي در اماکن اسکان زائران، آنها
را نسبت به اين امر اقدام کنند.