بررسیهای میدانی نشان میدهد که هر هفته شاهد رشد تازهای در نرخها هستیم؛ بهگونهای که خانوادهها برای خرید اقلامی ساده مانند پیاز، سیب زمینی، خیار و گوجه باید هزینهای چند برابر نسبت به ماههای گذشته بپردازند. بازار به شکلی است که فروشنده هم قیمت کالاها را نمیداند و هر بار باید به برچسب آن نگاه کند. این روند افزایشی تنها محدود به یک یا دو نوع میوه نیست، بلکه تقریباً تمامی اقلام از محصولات داخل استان گرفته تا میوهای مثل موز که از چابهار و یا پاکستان وارد استان میشود را شامل میشود.
یکی از نکات قابل توجه در بازار میوه تفاوت قیمتها در مغازههای یک محله است. به طوری که در ابتدای یک کوچه ممکن است سیب با قیمت مشخصی عرضه شود، اما در انتهای همان کوچه همان محصول با نرخ بالاتری فروخته میشود. این اختلافها نه تنها در سطح محله بلکه در مناطق مختلف شهر نیز مشاهده میشود؛ بهگونهای که ساکنان محلات مرکزی و پر رفت و آمد، بیش از دیگران با گرانی مواجه هستند که این وضعیت نشانهای از نبود نظارت کافی بر بازار و رواج پدیده گرانفروشی است.
یارانه نقدی با تورم موجود، عملاً قدرت خرید خانوار را حفظ نمیکند
اجرای کالابرگ با نرخ اقلام ثابت میتواند از تورم کالا جلوگیری و تلاطم در افزایش قیمت این کالاها را مهار کند. با تورم موجود، یارانه نقدی هم عملاً قدرت خرید خانوار را حفظ نمیکند؛ بنابراین لازم است دولت با استفاده از ظرفیت قانون بودجه، کالابرگ الکترونیکی را با نرخ ثابت برای کالاهای اساسی در اختیار مردم قرار دهد تا امنیت غذایی خانوار تضمین شود.اگر کالابرگ بر مبنای قیمت ثابت و کالاهای مشخص ارائه شود، هم عدالت در توزیع یارانهها رعایت میشود و هم از رشد بیضابطه قیمتها جلوگیری خواهد شد. دولت باید سازوکار مشخصی برای تأمین منابع و کنترل بازار در این زمینه طراحی کند تا کالابرگ واقعاً به نفع مردم عمل کند، نه واسطهها.
تعیین نرخ ثابت برای کالاهای اساسی در قالب کالابرگ، قطعاً می تواند از تورم کالا جلوگیری و تلاطم در افزایش قیمت این کالاها را مهار کند. از این رو مجلس در چارچوب قانون بودجه، از اجرای کامل و شفاف این سیاست حمایت میکند. دولت باید به تکالیف قانونی خود در این حوزه عمل کند و پایگاه رفاه ایرانیان را بهروزرسانی نماید تا هرگونه تصمیمگیری درباره حذف یارانهها بر اساس اطلاعات دقیق و مستند انجام شود. از سویی دیگر مجلس شورای اسلامی هیچگاه اعلام نکرده است که تعداد یارانهبگیران ثروتمند بیش از 20 میلیون نفر است؛ موضع مجلس همواره بر حذف دهکهای پردرآمد و ثروتمند تو مرکز بر حمایت از اقشار ضعیف جامعه بوده است.
چه خبر از بازار لبنیات
افزایش قیمت لجام گسیخته فرآوردههای لبنی همچنان ادامه دارد. خیلی وقت است که کره و خامه از سفره صبحانه خانوار ایرانی حذف شده است. امروز نوبت شیر و پنیر رسیده است. یکی از کارشناسان حوزه کشاورزی عنوان کرد افراد زیادی دیگر مصرف شیر را کنار گذاشتهاند.
«قیمت شیرخام روزانه گران میشود و محصولات لبنی به دلیل گران بودن مدام از مغازهها به سمت کارخانهها برگشت میخورد. گران شدن روزانه شیر آن را به کارخانهها برمیگرداند و در نهایت تبدیل به شیرخشک شده و صادر میشود». این اعتراف علی احسان ظفری، رئیس اتحادیه فرآوردههای لبنی است.کاهش عرضه شیر، قیمت را در بازار افزایش داده در حالی که قیمت مصوب آن در مرداد هر کیلو گرم 23 هزار تومان تعیین شد.
ریشه گرانی لبنیات در این دو ماه به شیوع ویروس سویه جدید تب برفکی برمیگردد اما پیش از این هم تولیدکنندگان لبنی نرخ محصولات خود را هفتگی افزایش میدادند.
چه خبر از بازار تخممرغ
قیمت تخممرغ در مسابقه با نرخ فرآوردههای لبنی در حال ربودن گوی رقابت از آنها است. افزایش قیمت در بازار گوشت سبب شده بود تا بسیاری آن را با تخممرغ جایگزین کنند؛ اما افزایش هر شانه تخممرغ کمتر از 2 کیلو گرم به بیش از 250 هزار تومان کمکم بازار تقاضا آن را بین خانوارها به حداقل میرساند.
اعلام قیمت هر کیلو گرم تخممرغ در کانال رسمی این محصول از میانه مهرماه تا روز گذشته 5 آذر 1404 توافقی بوده است. در حال حاضر این نرخ در بازار هر شانه 30 عددی که معمولاً کمتر از 2 کیلو گرم است بین 219 تا بیش از 250 هزار تومان به فروش میرسد.
چه خبر از بازار گوشت قرمز
تیرماه امسال ارز 28.500 تومان از واردات گوشت حذف شد؛ ضمن اینکه واردات نیز به شکل محدود در حال انجام است. این گوشت بیشتر از طریق میادین میوه و تره در حال توزیع بوده و هر کیلوگرم ران گوسفند منجمد 850 هزار تومان به فروش میرسد.
در این هفته نرخ گوشت گوسفند و گوساله افزایش یافت و ران گوساله از نرخ گوسفندی پیشی گرفت؛ در حالی که هر کیلوگرم ران گوشت گوسفند بین یک میلیون و 50 تا 70 هزار تومان است. ران گوساله هم یک میلیون و 50 تا یک میلیون و 100 هزار تومان عرضه میشود.
چه خبر از بازار گوشت مرغ
نرخ گوشت مرغ در طول یک هفته چندین بار تغییر میکند و بین قیمت مصوب 137.500 تومان تا 155 هزار تومان در نوسان است. ابتدای هفته گذشته شنبه اول آذرماه هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه 148 هزار تومان بود و چهارشنبه 5 آذر دوباره به نرخ مصوب برگشت. هر زمان قیمت به نرخ مصوب برمیگردد تقاضا برای خرید افزایش یافته و مردم بیش از نیاز مصرفی خود خرید میکنند.
حبیب اسدالهنژاد، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران در خصوص این نوسان قیمتی در بازار گوشت مرغ توضیح داد که مرغداریها در تأمین نهادههای دامی شرایط سختی را میگذرانند و متأسفانه سویا دو برابر قیمت مصوب بازار، گاه در حال تهیه شدن است. با وجود زیان، مرغداران محصولات خود را به قیمت مصوب 137.500 تومان عرضه میکنند و اگر افزایش قیمتی در بازار وجود دارد مربوط به شبکه توزیع است.
ضرورت نظارت و ساماندهی بر بازار
برای کنترل این وضعیت، نظارت جدی بر بازار و حذف واسطهها ضروری است. همچنین ایجاد زیرساختهای مناسب حملونقل و سردخانهای میتواند از تلفات و افزایش هزینهها جلوگیری کند. اگر دستگاههای مسئول به سرعت وارد عمل نشوند، روند گرانی ادامه خواهد یافت و فشار بیشتری بر مردم وارد خواهد شد. بازار میوه این روزها با افزایشهای روزانه، نوسانات شدید و اختلاف قیمت در مغازههای مختلف روبهرو است و مردم از این وضعیت گلایه دارند و خواستار نظارت جدی مسئولان هستند. مردم مجموعهای از عوامل ساختاری و مدیریتی را در شکلگیری این بحران دخیل میدانند. آنچه مسلم است، ادامه این روند میتواند سلامت و معیشت خانوادهها را به خطر اندازد و اعتماد عمومی به بازار را کاهش دهد.
یادداشت از: حجت عابدیاصل، خبرنگار و فعال رسانه
