تامین “گاز مصرفی” نیروگاه رامین اهواز؛ از اولویت های حوزه انرژی و محیط زیست خوزستان!
سیاست شرق _ پس از آنکه، دستور جمع‌آوری « ۶۵ فلر نفتی» فعال اطراف اهواز، جهت کنترل و ممانعت از انتشار گاز خطرناک « H۲S» در مجموعه کریت کمپ، به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان از سوی معاون اجرایی رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست صادر شد، تامین سوخت گاز نیروگاه رامین اهواز نیز، می بایست از اولویت های دولت، در ماههای پیش رو باشد، تا از «سوخت آلاینده مازوت» در این نیروگاه برق استفاده نشود.
تیر ماه امسال، سید محمدرضا موالی‌زاده، استاندار خوزستان، با اشاره به وجود بیش از ۳۰۰ فلر نفتی در استان، این موضوع را از عوامل اصلی آلودگی و شیوع بیماری‌های تنفسی در استان دانستند و خواستار اقدام فوری وزارت نفت و نهادهای بالادستی برای جمع‌آوری آنها شده بودند، که در ادامه، قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس جمهور در این زمینه دستورات لازم را صادر کرد و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در گفت‌وگوی جداگانه با استاندار خوزستان بر اجرای اقدامات موثر در این حوزه تاکید کردند.
جلسه کارگروه ملی مقابله با آلودگی هوا با تاکید بر حل معضلات زیست‌محیطی خوزستان و جمع‌آوری فلرهای نفتی روز چهارشنبه( ۲۵ تیر)، به ریاست محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور و با حضور شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزیران مربوطه و سید محمدرضا موالی‌زاده، استاندار خوزستان در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد و دستورات لازم صادر شد.
آلودگی هوا در کلانشهر اهواز
اهواز در بسیاری از مواقع سال آلوده‌ترین شهر ایران لقب می‌گیرد. رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در مناظره تلویزیونی (۵ اردیبهشت) در توضیح این وضعیت، ضمن بیان اینکه، ۳۰ درصد آلودگی اهواز ناشی از نفت و گاز است و خوزستانی ها به دلیل آلودگی در حال مهاجرت هستند گفت: «کلانشهر اهواز به عنوان آلوده‌ترین مرکز استان کشور شناخته می‌شود. در ۳ سال گذشته بیش از ۵۰ درصد روزها در اهواز شرایط با شاخص بالای ۱۰۰ به ثبت رسیده یعنی در شرایط ناسالم برای گروه حساس ناسالم. در سال گذشته هم حدود ۱۹۵ روز از ۳۶۵ روز سال در این کلانشهر وضعیت ناسالم داشتیم، اما نکته‌ای که در خوزستان شرایط را با دیگر استان‌ها متفاوت می‌کند این است که آلودگی هوا فقط مربوط به مرکز استان و کلانشهر اهواز نیست بلکه در بقیه شهرستان‌های استان هم این وضعیت را داریم و این شرایط که تقریباً در ۱۰ سال گذشته ثابت بوده‌است. آمار نشان می‌دهد در هر سال حداقل ۱۵۰ روز را به عنوان روزهای ناسالم در کلانشهر اهواز ثبت کرده‌ایم.»
احمد طاهری با اشاره به مطالعات دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: «مرگ و میر در شهر اهواز فقط در اثر ذرات معلق منتسب به آلودگی هوا در حدود ۳۳۷۵ نفر و خسارت اقتصادی ۷۳۳ میلیون دلار تخمین زده شده است. به طور میانگین ذرات معلق در اهواز ۴ برابر استاندارد ملی و بیش از ۱۰ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.»
او آلودگی هوای کلانشهر اهواز را علاوه بر آلودگی‌های صنعتی شامل آلودگی‌های طبیعی و ریزگردها نیز می‌داند.
تامین سوخت واحدهای تولیدی در فصل سرما
با این حال، مسائل زیست‌محیطی خوزستان از جمله آلودگی هوا، تاثیر گرمای شدید، آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم در بخش عراقی و فعالیت فلرهای نفتی، بخش مهمی از مسائل زیست محیطی مربوط به آلاینده های هوای خوزستان و بخصوص کلانشهر اهواز و شهرهای اطراف آن است، اما موضوع مهم دیگر، تامین «سوخت گاز»، برای نیروگاههای حرارتی، از جمله «نیروگاه رامین اهواز»، در ماههای پیش رو و فصول سرد سال است.
به گفته مسئولین بزرگترین نیروگاه حرارتی کشور، که داری ۶ واحد تولید برق، با ظرفیت ۱۸۶٠ مگاوات و تامین کننده حدود ۴٠ درصد استان خوزستان است، با سرد شدن هوای کشور و بخصوص افزایش مصرف گاز در استان های سردسیر، محدودیت های تامین گاز از سوی «شرکت ملی گاز» برای تامین گاز مصرفی این نیروگاه حرارتی، موجب استفاده اجباری از سوخت مازوت، در این نیروگاهها می شود، که به دلیل کیفیت پائین مازوت، علاوه بر بروز خسارات بسیار به تجهیزات نیروگاه (خورندگی و بروز نشتی)، موجب آلودگی زیست محیطی نیز خواهد شد.
مسئولین مربوطه، محدودیت اجباری تامین «گاز مصرفی» از سوی شرکت ملی گاز، برای سوخت نیروگاه رامین اهواز در سال های گذشته، ۲ گزینه را در مقابل شرکت مدیریت تولید برق اهواز قرار می داد:
(۱) خارج نمودن واحدهای تولیدی و یا کاهش تولید برق، که منجر خاموشی مناطقی در سطح کلانشهر اهواز و استان می شود؛
(۲) استفاده از سوخت آلاینده مازوت و حفظ تولید برق، که با مخالفت های مختلف رسانه ها، شهروندان اهوازی و سازمان حفاظت از محیط زیست مواجه می گردید.
تاثیرات سوخت مازوت بر محیط زیست
مازوت در مقایسه با سایر فرآورده های نفتی کیفیت پایینی دارد و حاوی مقدار زیادی گوگرد و فلزات سنگین است. به همین دلیل سوزاندن آن باعث آلودگی هوا و محیط زیست می شود. از مهم ترین تاثیرات سوخت مازوت بر محیط زیست شامل وارد زیر است:
- آلودگی هوا: سوزاندن مازوت باعث انتشار گازهای سمی مانند دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق می شود که باعث آلودگی هوا و ایجاد پدیده وارونگی هوا خواهد شد.
- باران اسیدی: دی اکسید گوگرد منتشر شده از سوختن مازوت در ترکیب با رطوبت هوا، باران اسیدی را تشکیل می دهد که به ساختمان ها، مجسمه ها، جنگل ها و اکوسیستم آبی آسیب می رساند.
- آلودگی آب و خاک: نشت مازوت به آب های سطحی و زیر زمینی باعث آلودگی آب و آسیب به موجودات زنده آبزی می شود. این آلودگی به دلیل ترکیبات سمی، اثرات بلندمدتی بر اکوسیستم دارد و حیات گیاهان و جانوران را به خطر می اندازد.
- تغییرات آب و هوا: سوزاندن مازوت، گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن را وارد جو می کند که این گازها باعث افزایش دمای کره زمین و تغییرات آب و هوا می شوند.
اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی انسان
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO2 تشکیل می‌دهد SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.
این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از ۱۰ppb ذکر می‌شود که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.
اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند.
اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسول‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.
این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آنها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.
نیروگاه رامین، چگونه آلاینده نباشد؟
با توجه به وجود آلاینده های مختلف هوا در استان خوزستان و تبعات مضر آنها برای سلامتی شهروندان و محیط زیست، آلایندگی زیاد «سوخت مازوت» در نیروگاههای حرارتی، می تواند میزان آلایندگی های زیست محیطی را، افزایش دهد، که بدون شک، با مخالفت های گسترده رسانه ای و مردمی نیز مواجه خواهد شد؛ موضوعی که مدیران نیروگاه رامین اهواز نیز طی سالهای گذشته تاکنون، بارها عدم تمایل به استفاده از سوخت اضطراری مازوت بدلیل آثار مخرب بر تجهیزات نیروگاه، افزایش استهلاک و هزینه های بهره‌برداری و تعمیراتی، در کنار آلودگی های آن را، اعلام نموده اند.
لذا؛ نیاز است، وزارت نیرو، مسئولین استان و بخصوص استاندار خوزستان، شرکت ملی گاز، مدیریت نیروگاه رامین و دستگاههای مربوطه، نسبت تامین «سوخت گاز» مصرفی نیروگاه حرارتی رامین اهواز، در ماههای پیش رو و بخصوص فصول سرد سال، پیش بینی و اقدامات لازم را انجام دهند.
این اقدام، نتنها موجب پایداری شبکه برق استان و عدم خاموشی خواهد شد، بلکه از افزایش آلایندگی هوای کلانشهر اهواز و شهرهای پیرامون آن نیز، ممانعت خواهد نمود، مخصوصا اینکه سوخت اصلی نیروگاه رامین اهواز، گاز است، که آلایندگی بسیار کمتری نسبت به سوخت مازوت دارد.
