وقتی پرخاشگری کودک زنگ خطر است/راههای کنترل خشم در کودکان
یک متخصص روانشناسی بالینی با اشاره به اینکه پرخاشگری یکی از رفتارهایی است که در برخی کودکان با شدت و ضعف بروز میکند، علل بروز این واکنش و راههای کنترل خشم در این گروه سنی را تشریح کرد.
دکتر پگاه فرخ زاد اظهارکرد: پرخاشگری در واقع یک عملکرد هیجانی به ناکامی، ترس یا احساس تهدید است؛ در کودکان، گاهی رفتار پرخاشگرانه نشانه طبیعی رشد هیجانی است، چون آنها هنوز یاد نگرفتهاند احساساتشان را به شکل مناسب بیان کنند اما در صورت تکرار، شدت گرفتن و آسیب رساندن باید زنگ خطر محسوب شود.
وی در خصوص مهمترین دلایل بروز خشم یا پرخاشگری در کودکان اظهار کرد: ناتوانی در بیان احساسات و خواستهها، الگوبرداری از رفتار پرخاشگرانه والدین یا محیط، فشار روانی، اضطراب یا حس ناکامی، کمبود توجه، محبت یا احساس بیعدالتی و گاهی نیز مشکلات جسمی یا اختلالهای عصبی ـ رفتاری زمینهساز میشوند.
فرخ زاد در پاسخ به این سوال که والدین معمولا در برابر عصبانیت کودک چه واکنشی نشان میدهند و کدام واکنشها اشتباه است گفت: واکنشهای رایج ولی اشتباه شامل فریاد زدن، تنبیه بدنی، بیاعتنایی کامل یا تسلیم شدن است، در مقابل، والدین باید در لحظه خشم آرامش خود را حفظ کنند، از برخورد مستقیم بپرهیزند و بعد از آرام شدن کودک، با او درباره احساسش گفت وگو کنند.
این درمانگر کودک و نوجوان اضافه کرد: هدف این است که کودک یاد بگیرد احساس خشم را بشناسد، نه اینکه آن را سرکوب یا به طور ناسالم تخلیه کند.
وی در خصوص راهکارهایی که والدین برای کنترل بهتر خشم کودکان بتوانند در خانه تمرین کنند گفت: نامگذاری احساسات یعنی به کودک کمک کنید بگوید عصبانیام به جای اینکه فریاد بزند، آموزش تنفس عمیق یا شمارش تا عدد ۱۰ در زمان عصبانیت، الگوسازی به این صورت که اگر والدین خودشان آرامش را تمرین کنند، کودک هم از آنها یاد میگیرد از جمله این راهکارهاست.
فرخ زاد اظهار کرد: تقویت رفتار مثبت یعنی تشویق کودک در هنگام حفظ آرامش و ایجاد روتین منظم خواب و تغذیه، چون خستگی یا گرسنگی اغلب محرک خشم هستند از جمله دیگر راهکارها به شمار می رود.
این متخصص روانشناسی بالینی در پاسخ به این سوال که برخی والدین میگویند گر کودک خشمش را تخلیه نکند، درونریز میشود بیان کرد: این موضوع تا حدی صحیح است؛ هدف، سرکوب خشم نیست بلکه بیان سالم آن است.
وی ادامه داد: یعنی کودک یاد بگیرد احساسش را نه با کتک یا جیغ بلکه با کلام، نقاشی یا گفت و گو بیان کند، تخلیه هیجانی باید هدایتشده و ایمن باشد.
فرخ زاد تاکید کرد: در صورت تداوم پرخاشگری، آسیب زدن به خود یا دیگران، ایجاد مشکل در مدرسه همراه با اضطراب و افت تحصیلی، مراجعه به روانشناس ضروری است، گاهی کودک پشت خشم خود، احساس غم، ترس یا ناکامی عمیقتری پنهان میکند که نیاز به بررسی تخصصی دارد.
این درمانگر کودک و نوجوان با بیان اینکه خشم در کودکان یک پیام است، پیامی از درون کودک که میگوید چیزی درست پیش نمیرود اظهار کرد: اگر والدین با آرامش، گوش دادن و آموزش درست پاسخ دهند، همین خشم میتواند فرصتی برای رشد هیجانی و یادگیری باشد.
