لزوم فاصله گرفتن دختران از مولفه‌هایی که آن‌ها را به یک کالا تقلیل می‌دهند
این چندگانگی که در پی فراهم آمدن زمینه حضور دختران در جامعه امروز در شرایطی که ظرفیت‌های اجتماعی لازم آن رشد نکرده‌اند، دختران را بر سر چند راهی نقش‌ها قرار می‌دهد.
دکتر علی عربی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ۱۱ اکتبر روز جهانی دختران، درباره چالش‌های دختران اظهار کرد: نکته پررنگ در مورد مناسبت‌ها به ویژه روز دختران این است که این روزها صرفا برای تبریک یا هدیه دادن نیست؛ هدف اصلی این روز، برجسته کردن چالش‌های مرتبط با این موضوع و ایجاد فرصتی برای گفت‌وگو و صحبت درباره آن‌ها و مزایا یا چالش‌ها است و اولویت این است که این مباحث ،به خوبی مطرح شود.
وی افزود: نکته بسیار مهمی که امروز در ارتباط با دختران وجود دارد، این است که با تغییر ساختارهای اجتماعی، دسترسی به آموزش و مشاغل در عرصه عمومی متحول شده است. ساختارهای سنتی کنار رفته‌اند و پیش‌زمینه‌های امکان حضور دختران، حداقل در حوزه‌هایی مانند آموزش و دانشگاه، فراهم شده است اما از طرف دیگر، جامعه هنوز به اندازه کافی برای حضور گسترده دختران آماده نیست.
این جامعه‌شناس گفت: این مساله تنها مربوط به ایران نیست و در سراسر جهان دیده می‌شود، اگرچه ممکن است در کشورهایی مانند ایران پررنگ‌تر باشد. با وجود فراهم شدن زمینه‌های ورود دختران به عرصه‌های عمومی مانند آموزش و مهارت‌آموزی، هنوز ظرفیت‌های اجتماعی به همان اندازه رشد نکرده‌اند و بالفعل نشده‌اند بنابراین این شرایط، چالش ایجاد می‌کند.
وی بیان کرد: همچنین در چالش‌های امروز، نقش‌های مهم و پررنگ سنتی زنان در جامعه مطرح است؛ نقش‌هایی مانند همسری و مادری که مولفه‌های آن همچنان پابرجا است. وقتی شغل نیز به این نقش اضافه می‌شود، زنان با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند. از آنان انتظار می‌رود همزمان نقش یک زن فعال در جامعه را داشته باشند و هم مادر و همسری نمونه باشند.
عربی گفت: دختران، به طور خاص، وقتی این انتظارها را می‌بینند، با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شوند. مثلا برایشان این سوال پیش می‌آید که آموزش مهم‌تر است یا ازدواج؟
وی افزود: دختران امروز، مولفه‌های شخصیتی که پیش‌تر در مردان شناخته می‌شد مانند دانش و کارآفرینی را در خود پرورش می‌دهند اما همچنان با این انتظار جامعه که آنان را بدن‌مند می‌خواهد و بر اساس ظاهر فیزیکی از او انتظار دارد، روبه‌رو می شوند. از یک طرف از آنان انتظار می‌رود در نقش‌های مختلف ظاهر شوند و از سوی دیگر، زنانگی آنان نیز باید حفظ شود.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: بنابراین مهم‌ترین نکته‌ای که در روز دختران باید بر آن تاکید شود، صحبت درباره چالش‌های ناشی از این نبود تناسب بین انتظارهای جدید جامعه و نقش‌های سنتی است. به شکل خاص، فشار بر بدن‌مندی و ظاهر مانند زیبایی ظاهری، راه رفتن، آرایش، استفاده از کفش پاشنه بلند و... بسیار زیاد است و فشار روانی شدیدی به دختران وارد می‌کند.
وی افزود: انتظار اینکه یک زن با کفش پاشنه‌بلند و با آرایش سر کار حاضر شود، فشار زیادی بر او وارد می‌کند. باید به این نکته توجه کرد که بسیاری از این رفتارها و انتظارها مانند روتین‌های آرایشی اگرچه ممکن است منتسب به انتظارهای مردانه تلقی شوند اما در واقعیت، بخش عمده‌ای از آن ناشی از جامعه‌پذیری زنانه است.
عربی اضافه کرد: مثال بارز این فشار، افزایش نرخ عمل‌های زیبایی است. در سال‌های اخیر شاهد فوت یک دختر جوان نخبه در اهواز هنگام انجام عمل زیبایی بودیم در حالی که رتبه برتر کنکور را کسب کرده بود. این مسائل به دلیل فشارهای روانی ناشی از چندگانگی هویتی است.
وی ادامه داد: امروز با دوگانگی یا چندگانگی در زندگی دختران مواجه هستیم که نیازمند بحث و گفت‌وگو است. زنان باید در گروه‌های هم‌اندیشی شرکت کنند، یکدیگر را پیدا و حمایت کنند تا از این فشارها و بدن‌مندی و مولفه‌هایی که آن‌ها را به یک کالا تقلیل می‌دهند، فاصله بگیرند.
این جامعه‌شناس گفت: در سطح میانی، نهادهایی مانند آموزش و پرورش می‌توانند با گنجاندن این مباحث در واحدهای درسی، فیلم‌ها، سریال‌ها، کتاب‌ها و مجله‌ها به آن بپردازند. همچنین مثلا از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تشکیل گروه‌های حمایتی و صحبت در مورد این موضوع‌ها، خانواده‌ها و والدین آگاه شوند.
وی در خصوص انتظار ازدواج از دختران و فشارهایی که در این زمینه به آن‌ها وارد می‌شود، بیان کرد: ازدواج یک پدیده مهم فرهنگی - اجتماعی در سراسر دنیا است و اساس فرزندآوری، فرزندپروری و دریافت حمایت عاطفی است اما نکته اینجا است که این انتظار نباید بر دیگر جنبه‌های زندگی دختران تقدم پیدا کند.
عربی گفت: خانواده‌ها باید به این آگاهی برسند که ازدواج همه زندگی یک دختر نیست. یک دختر در جامعه امروز می‌تواند در سن مناسب، پس از پایان تحصیلات و پیدا کردن شغل هم، ازدواج کند. اگر به آمار نگاه کنیم، میانگین سن ازدواج در همه دنیا بین ۲۳ تا ۲۸ سال بوده و این طور نبوده است که همیشه دختران در سنین زیر ۱۸ سالگی ازدواج می‌کنند.
وی افزود: با توجه به ارزش‌های سنتی در اقوام مختلف، جامعه باید برای این موضوع در درازمدت برنامه‌ریزی کند و فشاری که بر دختران وارد می‌شود مبنی بر اینکه یک عنصر بیرونی از خانواده است و در سن خاصی باید ازدواج کند و از خانه و خانواده جدا شود را تغییر دهد.
