زیبایی‌های ویرانگر؛ آیینه شکسته اعتماد به نفس
اگرچه متخصصان تاکید دارند بخشی از این اقدامات می‌تواند با هدف رفع نقص و بازگرداندن اعتماد به نفس صورت گیرد، اما واقعیت آن است که بسیاری از مراجعه‌کنندگان نه به دلیل نیاز واقعی، بلکه به‌خاطر فشارهای روانی، مقایسه‌های اجتماعی و معیارهای غیرواقعی زیبایی، به سمت این روش‌ها کشیده می‌شوند. کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت نبود آگاهی کافی، این روند می‌تواند به چرخه‌ای از نارضایتی، آسیب‌های جسمی و مشکلات روانی منجر شود.
رشد روزافزون گرایش به خدمات زیبایی و روش‌های غیرجراحی همچون تزریق ژل و بوتاکس، در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اجتماعی و بهداشتی کشور تبدیل شده است. امروز نه‌تنها افراد در سنین بالاتر، بلکه نوجوانان و جوانان نیز تحت تاثیر فضای مجازی و تبلیغات گسترده، به سمت این اقدامات سوق پیدا می‌کنند.
شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویر دستکاری‌شده و غیرواقعی، معیارهایی تازه و بیشتر دست‌نیافتنی از زیبایی ایجاد کرده‌اند که موجب شده حتی کسانی که از نظر اصول زیبایی در شرایط استاندارد قرار دارند نیز احساس نارضایتی از ظاهر خود کنند و به مراکز زیبایی مراجعه کنند.
در کنار این روند، فعالیت افراد فاقد صلاحیت در محیط‌های غیراستریل و استفاده از مواد بی‌کیفیت و نامرغوب، خطرات جدی و گاه جبران‌ناپذیری برای سلامت جسمی متقاضیان ایجاد کرده است. از عفونت‌ها و از بین رفتن بافت‌های صورت گرفته تا نیاز به تخلیه ژل‌های غیر استاندارد، فقط بخشی از پیامدهایی است که بیماران پس از مراجعه به چنین مراکزی تجربه می‌کنند.
اما آنچه این موضوع را پیچیده‌تر می‌کند، بعد روانی و اجتماعی آن است. بسیاری از افراد به دلیل نیاز به پذیرش در جمع، کاهش اعتمادبه‌نفس، کمال‌گرایی یا حساسیت نسبت به قضاوت دیگران، بیش از پیش به سمت تغییر ظاهر گرایش پیدا می‌کنند. اگرچه در برخی موارد تغییرات ظاهری می‌تواند به بهبود عزت‌نفس و ارتقای روابط اجتماعی منجر شود، اما در موارد دیگر، به ویژه زمانی که فرد انتظارات غیرواقع بینانه دارد یا دچار مشکلات روانی پنهان است، ممکن است نتیجه معکوس حاصل شود و فرد دچار اضطراب، افسردگی یا تمایل به انجام مکرر جراحی‌های زیبایی شود.
گرایش گسترده به خدمات زیبایی؛ ضرورت آگاهی و توجه به سلامت روان
یک متخصص و جراح پوست، مو و لیزر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا روش زیبایی و برای رفع نقص اظهار کرد: برای افراد نیازمند رفع نقص مانند فلج یک طرفه یا فرورفتگی های یه قسمت صورت، محدودیت سنی برای تزریق ژل یا بوتاکس وجود ندارد اما برای خدمات صرفاً زیبایی، حداقل سن ۱۸ سال به بالا در نظر گرفته شده است.
دکتر سعید عاشوری افزود: به‌طور معمول، مراجعه برای تزریق بوتاکس از ۲۵ سالگی به بعد بیشتر دیده می‌شود، اما برای فیلر و ژل، سنین پایین‌تر نیز اقدام می‌کنند. متخصصان هشدار می‌دهند که در سنین پایین، به دلیل شکل‌نگرفتن کامل فرم استخوان‌های صورت، تزریق مواد می‌تواند روند طبیعی شکل‌گیری چهره را مختل کند و در آینده آسیب‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کند. همچنین تأکید می‌شود که انجام این خدمات برای خانم‌های باردار و شیرده ممنوع بوده و تحت هیچ شرایطی نباید انجام شود.
نقش فضای مجازی و تصاویر غیرواقعی
وی ادامه داد: یکی از عوامل مهم گرایش افراد به خدمات زیبایی، فضای مجازی است. شبکه‌های اجتماعی با آثار القایی خود، سنین پایین‌تری را به سمت این خدمات سوق داده‌اند. بسیاری از تصاویر منتشرشده در این فضا واقعی نیستند و بر اساس دستکاری‌های کامپیوتری ساخته می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود در ذهن مخاطب این تصور ایجاد شود که افراد به‌طور طبیعی زیبا نیستند.
عاشوری اظهار کرد: این روند موجب شده حتی کسانی که ظاهر مناسبی دارند و از نظر اصول زیبایی در استاندارد قرار می‌گیرند، برای انجام خدمات غیرضروری به مراکز زیبایی مراجعه کنند.
فعالیت افراد فاقد صلاحیت؛ خطری جدی برای سلامت
این متخصص و جراح پوست، مو و لیزر گفت: نکته نگران‌کننده دیگر، انجام خدمات زیبایی توسط افراد فاقد صلاحیت است. این افراد در آرایشگاه‌ها، منازل و محیط‌های غیراستریل فعالیت می‌کنند و از مواد غیر استاندارد و نامرغوب استفاده می‌کنند. این موضوع بارها منجر به بروز عفونت، از بین رفتن بافت‌های صورت و آسیب‌های شدید شده است. بسیاری از بیماران پس از بروز این عوارض برای درمان به مطب‌های تخصصی مراجعه می‌کنند، اما روند درمان به‌دلیل کیفیت پایین مواد و شرایط نامناسب تزریق، بسیار دشوار است.
وی به بیماران توصیه کرد: پیش از هرگونه اقدام، به سایت نظام پزشکی مراجعه کرده و نام و تخصص فرد را بررسی کنند چون پزشکان متخصص بر اساس دانش علمی عمل می‌کنند، حجم تزریق را کنترل می کنند چون گاهی آسیب ها به علت حجم زیاد تزریق است.
هشدار درباره ژل‌های بی‌کیفیت و تبلیغات گمراه‌کننده
عاشوری ادامه داد: بیماران باید اطمینان حاصل کنند که ژل‌های استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. واردات ژل‌های بی‌کیفیت بسیار رایج است. به‌طور ویژه، ژل‌های ۱۰ سی‌سی که برای بدن طراحی شده‌اند، به دلیل ارزان‌تر بودن به جای ژل‌های استاندارد صورت تزریق می‌شوند و عوارض متعددی به همراه دارند. در بسیاری از موارد پزشکان مجبور به تخلیه این ژل‌ها از صورت بیماران شده‌اند.
این متخصص و جراح پوست، مو و لیزر تاکید کرد: بیماران اجازه دهند مواد تزریقی حتماً جلوی خودشان باز شود تا از کیفیت آن مطمئن شوند و فریب قیمت ارزان را نخورند.
وی اضافه کرد: در عین حال، برخی مطب‌ها با نصب تابلوهایی با عنوان «پوست، مو و زیبایی» بیماران را گمراه می‌کنند. پیشنهاد کارشناسان این است که عنوان دقیق تخصص پزشک در تابلوها درج شود تا از اشتباه و گمراهی بیماران جلوگیری شود که رسانه ها در اطلاع رسانی این موضوع نقش مهمی دارند.
افزایش ۱۰۰ درصدی پلمب مراکز غیرمجاز زیبایی در اهواز
مدیر نظارت، اعتباربخشی و صدور پروانه‌های معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز اظهار کرد: در شهریورماه امسال ۶ کلینیک به دلیل مداخله غیرمجاز در امور پزشکی پلمب شده که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است و همچنین دستور پلمب بیش از ۱۴ مرکز غیرمجاز دیگر نیز تنها در شهریورماه صادر شده و در فرآیند پلمب قرار گرفتند.
رضا بهادری اظهار کرد: با توجه به جدیت دانشگاه علوم پزشکی اهواز در صیانت از سلامت مردم، نظارت بر فعالیت‌های مراکز و کلینیک‌های زیبایی افزایش یافته است تا از ارائه خدمات غیرمجاز و مداخله غیرتخصصی در امور درمانی و پزشکی جلوگیری شود چون برخی مراکز بدون داشتن مجوز و تخصص لازم، خدمات درمانی ارائه می‌کنند که سلامت شهروندان را در معرض خطر قرار می‌دهد.
وی گفت: مردم علاوه‌بر دقت بیشتر، در صورت مشاهده هرگونه تخلف یا فعالیت غیرمجاز، می‌توانند موارد را از طریق سامانه‌های شکایات دانشگاه گزارش دهند.
دلایل روانی و شخصیتی گرایش به زیبایی‌های مدرن
یک متخصص روانشناسی بالینی نیز در خصوص ابعاد روانی زیبایی های مدرن اظهار کرد: گرایش گسترده به روش‌های زیبایی مدرن تنها به جنبه‌های جسمی محدود نمی‌شود و دلایل روانی و شخصیتی مهمی نیز در پس آن وجود دارد.
دکتر پگاه فرخ زاد در پاسخ به این پرسش که چرا مردم گرایش زیادی به انجام این روش‌ها دارند بیان کرد: بخش مهمی از این گرایش به نیاز طبیعی انسان برای پذیرش و تایید در جمع باز می‌گردد.
وی ادامه داد: بسیاری از افراد زمانی که احساس می‌کنند ظاهرشان مطابق با معیارهای زیبایی روز جامعه نیست، دچار کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس می‌شوند. در چنین شرایطی، روش‌های زیبایی یا جراحی‌ها به آن‌ها این احساس را می‌دهد که بهتر دیده می‌شوند و احتمالاً جایگاه اجتماعی و روابطشان بهبود می‌یابد.
فرخ زاد گفت: از سوی دیگر، برخی افراد دارای ویژگی‌های شخصیتی خاصی هستند. برای مثال، افراد کمال‌گرا یا کسانی که حساسیت بالایی نسبت به قضاوت دیگران دارند، معمولاً گرایش بیشتری به این روش‌ها نشان می‌دهند.
اثرات روانی پس از انجام خدمات زیبایی
این متخصص روانشناسی بالینی در پاسخ به این سوال که آیا این اقدامات در آینده نیز بر روان فرد اثر خواهد گذاشت یا خیر بیان کرد: اثرات این اقدام می تواند مثبت و منفی باشد به گونه ای که در حالت مثبت، بسیاری از افراد پس از تغییر ظاهری اعتماد به نفس و عزت نفس بیشتری پیدا می‌کنند، احساس رضایت شخصی دارند و روابط اجتماعی‌شان بهبود می‌یابد.
وی افزود: اما در مواردی که فرد انتظار غیرواقع‌بینانه دارد یا مشکل اصلی او روان‌شناختی است، مانند ابتلا به اختلال بدشکلی بدن، حتی پس از جراحی نیز احساس رضایت نمی‌کند.
فرخ زاد توضیح داد: این افراد ممکن است دچار اضطراب، افسردگی یا تمایل به انجام جراحی‌های متعدد شوند بنابراین سلامت روان هر فرد و میزان واقع‌بینی او در مورد نتیجه کار، نقشی تعیین‌کننده در تجربه اثرات روانی خواهد داشت.
نقش تبلیغات و فضای مجازی در تشدید چرخه نارضایتی
این متخصص روانشناسی بالینی با اشاره به اینکه فضای مجازی و تبلیغات مداوم پزشکان و کلینیک‌های زیبایی نقشی پررنگ در این روند دارند اظهار کرد: این تبلیغات با نمایش چهره‌ها و اندام‌های بی‌نقص، مقایسه‌های ناخواسته ایجاد می‌کنند و موجب می‌شوند فرد ناخودآگاه احساس کند ظاهرش کافی یا جذاب نیست در ادامه، میل به تغییر در او تقویت می‌شود.
وی گفت: پزشکان می‌گویند وعده‌های تبلیغاتی مبنی بر «نتیجه سریع و بی‌خطر» این چرخه را تشدید می‌کند: چرخه‌ای که از تبلیغات آغاز می‌شود، نارضایتی و مقایسه با دیگران را به دنبال دارد و در نهایت فرد را به سمت اقدام برای تغییر سوق می‌دهد.
فرخ زاد تاکید کرد: گرایش به روش‌های زیبایی مدرن بیش از آنکه صرفاً ریشه در عوامل جسمی داشته باشد، ناشی از ترکیبی از عوامل روانی، اجتماعی و تأثیرات فضای مجازی است. از این رو، پیش از هر اقدامی در این زمینه، آگاهی و توجه به سلامت روان، بیش از هر اقدامی اهمیت اساسی دارد.
بر این اساس نتیجه می گیریم که گسترش روزافزون روش‌های زیبایی مدرن همچون بوتاکس، فیلر، لیزر و جوان‌سازی‌های غیرتهاجمی، نشان‌دهنده‌ی تغییر عمیق در نگاه جامعه به مقوله‌ی زیبایی و سلامت روان است. این روند اگرچه می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود کیفیت زندگی بسیاری از افراد کمک کند، اما در عین حال زنگ خطری برای شیوع نگرش‌های سطحی و فشارهای اجتماعی بر ظاهر به شمار می‌رود.
کارشناسان تاکید دارند که آگاهی‌بخشی عمومی، نظارت دقیق بر مراکز زیبایی، و ترویج مفهوم «زیبایی طبیعی و سلامت پایدار» باید در اولویت سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و فرهنگی قرار گیرد. در غیر این صورت، تبِ زیبایی می‌تواند به ابزاری برای رقابت ناسالم و آسیب‌زا تبدیل شود.
