هشدار نسبت به طغیان آفات و بیماری‌های درخت خرما در خوزستان
محقق بخش گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان نسبت به طغیان آفات و بیماری‌های درخت خرما در استان هشدار داد و بر لزوم مدیریت بهینه نخلستان‌ها برای جلوگیری از خسارت‌های اقتصادی تاکید کرد.
حسن جعفری با اشاره به وابستگی طغیان آفات و بیماری‌ها به شرایط محیطی اظهار کرد: هر یک از آفات و بیماری‌های درخت خرما برای افزایش جمعیت و شیوع، به شرایط خاص رطوبتی نیاز دارند؛ به‌عنوان نمونه، آفاتی نظیر «کنه تارتن» و «موریانه خرما» در شرایط گرم و همراه با تنش خشکی طغیان کرده و خسارت شدیدی وارد می‌کنند، همچنین وقوع عارضه «خشکیدگی خوشه خرما» نیز در دماهای بالا و رطوبت پایین افزایش می‌یابد.
این محقق در ادامه با تقسیم‌بندی آفات بر اساس شرایط رطوبتی افزود: در نقطه مقابل، آفاتی از قبیل «زنجره خرما»، «سپردار سفید» و «سوسک کرگدنی» عمدتاً در نخلستان‌هایی با رطوبت بالا شیوع می‌یابند که این شرایط معمولاً ناشی از تراکم کشت نامناسب، آبیاری بیش از حد و یا مجاورت با منابع آبی است.
وی با اشاره به شرایط خاص استان خوزستان گفت: کنه تارتن خرما به‌عنوان یک آفت کلیدی، هر ساله خسارت اقتصادی قابل‌توجهی به محصول راهبردی خرما در این استان وارد می‌کند که بسیاری از کشاورزان را مجبور به استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی می‌کند.
این پژوهشگر بخش گیاهپزشکی با اشاره به چرخه زندگی آفت، علف هرز پنجه مرغی را میزبان واسط اصلی کنه تارتن خرما معرفی کرد و هشدار داد: اگرچه کنترل این علف هرز یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش جمعیت آفت است، اما باقی ماندن بقایای خشک شده آن پس از سمپاشی می‌تواند به‌عنوان کانونی برای جذب و افزایش جمعیت موریانه عمل کند.
وی تأکید کرد: لذا سوزاندن یا معدوم کردن اصولی این بقایا برای جلوگیری از جایگزینی یک آفت با آفت دیگر، کاملاً ضروری است.
جعفری با تشریح راهکارهای مدیریت تلفیقی آفت، تأکید کرد: اجرای اصول بهزراعی از قبیل آبیاری منظم، تغذیه علمی و متعادل نخلستان، کشت مخلوط و رعایت دقیق اصول بهداشت باغ، از بنیادی‌ترین و کارآمدترین راهکارها برای کنترل جمعیت آفت و کاهش خسارت‌های اقتصادی است.
وی خاطرنشان کرد: تقویت درختان از طریق این روش‌ها، تاب‌آوری نخلستان را در برابر حمله آفات به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
این پژوهشگر با اشاره به لزوم استفاده منطقی از سموم شیمیایی، کاربرد کنه‌کش‌های مجاز و مؤثر از جمله «فنازاکویین»، «فن‌پیروکسی‌میت» و «هگزی‌تیازوکس» را تنها در صورت طغیان جمعیت آفت و با رعایت اصول مدیریت تلفیقی توصیه کرد.
وی توضیح داد: باغداران پیش از هرگونه اقدام به سمپاشی، حتماً با کارشناسان مراکز خدمات گیاهپزشکی مشورت کنند و از مصرف خودسرانه سموم خودداری کنند. رعایت دقیق دوز توصیه‌شده، دوره کارنس (زمان انتظار تا برداشت) و همچنین تناوب سموم با مکانیسم اثر متفاوت، برای پیشگیری از ایجاد مقاومت در جمعیت کنه تارتن خرما کاملاً ضروری است.
ضرورت مدیریت نخلستان‌ها
محقق خوزستانی با هشدار درباره بیماری پوسیدگی گل‌آذین خرما (خامج) که می‌تواند به تشکیل نشدن میوه بیانجامد، بر ضرورت مدیریت بهینه نخلستان‌ها برای پیشگیری از خسارت‌های اقتصادی تأکید کرد.
جعفری با اشاره به شرایط شیوع این بیماری توضیح داد: پوسیدگی گل‌آذین خرما در محیط‌های با رطوبت بالا و دمای پایین، به‌ویژه در سال‌هایی که بارندگی‌های بهمن و اسفند شدید باشد، به‌سرعت گسترش می‌یابد.
وی استفاده از گرده سالم و عاری از آلودگی، هرس اصولی و سوزاندن اسپات‌های آلوده در پایان فصل برداشت را از اقدامات ضروری برای کنترل بیماری خامج عنوان کرد.
این محقق افزود: سمپاشی تاج درختان بلافاصله پس از اولین بارندگی پاییزه و یک ماه پیش از باز شدن اسپات‌ها، با استفاده از قارچ‌کش‌های مؤثری مانند مخلوط بردو به نسبت ۱۰ در هزار یا «تیوفانات‌متیل» به میزان یک کیلوگرم در هکتار توصیه می‌شود.
جعفری تصریح کرد: رعایت دقیق زمان سمپاشی و انتخاب مناسب‌ترین قارچ‌کش، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت کنترل این بیماری دارد.
وی با هشدار درباره شیوع بیماری پوسیدگی گل‌آذین خرما تأکید کرد: قارچ عامل این بیماری به‌صورت نهفته در بقایای گیاهی آلوده سال گذشته باقی می‌ماند و هم‌زمان با جوانه‌زنی اسپات‌های جدید، فعال شده و آلودگی را آغاز می‌کند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: تداوم هوای خنک و مرطوب به‌ویژه در اوایل فصل، می‌تواند موجب تخریب کامل اسپات‌ها شده و در نهایت به عدم تشکیل میوه منجر می‌شود.
براساس این گزارش خوزستان با تولید سالانه ۳۷۰ هزار تن خرما، ۲۳ درصد تولید کشور را به خود اختصاص داده و به عنوان دومین استان تولیدکننده خرما در کشور مطرح است.
مناطق جنوبی خوزستان از نخستین خاستگاه‌های خرما در ایران و جهان به شمار می‌روند و با برخورداری از بیش از ۷۵ رقم متنوع و بزرگ‌ترین ذخایر ژرم‌پلاسم کشور، ظرفیت بی‌نظیری در این بخش دارند.
شرایط اقلیمی مناسب، خاک حاصلخیز، منابع آبی سطحی و موقعیت استراتژیک برای صادرات نیز زمینه‌ای مطلوب برای توسعه نخیلات در استان فراهم کرده است.
شهرستان شادگان با بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار اصله نخل و تولید سالانه حدود ۱۵۰ هزار تن خرما، بزرگ‌ترین تولیدکننده خرما در استان است و پس از آن شهرستان‌های آبادان، کارون، خرمشهر، بهبهان و ماهشهر قرار دارند.
