متاسفانه مشکل کم آبی در خوزستان کاملا جدی است و اگر برای آن برنامه ریزی انجام ندهیم، کشاورزی در خوزستان به صورت کامل از بین خواهد رفت و از طرفی تامین آب شرب مردم نیز با چالش همراه خواهد بود. برای ارائه اطلاعات دقیق به یکی از مراکز تولید کننده انواع مخزن مراجعه نمودیم. مخزن مارکت به صورت ویژه در مورد مدیریت کم آبی و جلوگیری از آن، تحقیقاتی انجام داده است که اطلاعاتی ارزشمند خواهد بود و ما نیز برخی از آن ها را مورد نقد و بررسی قرار خواهیم داد.
در مورد بهینه سازی سیستم آب کشاورزی روشهای بسیار زیادی وجود دارد که مهمترین آن ها به شرح زیر میباشد.
راهکار |
شرح فنی |
مزایا در شرایط خوزستان |
ملاحظات اجرایی |
توسعه آبیاری نوین |
جایگزینی روش غرقابی با سیستمهای قطرهای و تیپ |
افزایش راندمان آبیاری به بیش از ۹۰٪ و کاهش تبخیر |
هزینه اولیه بالا و نیاز به دانش فنی |
مدیریت و اصلاح خاک |
افزودن مواد آلی (کمپوست) و اصلاحکنندهها به خاک |
افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و کاهش دفعات آبیاری |
زمانبر بودن و هزینه تامین مواد |
کشاورزی حفاظتی |
حفظ بقایای گیاهی کشت قبلی روی سطح خاک (بیخاکورزی) |
حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از تبخیر با ایجاد مالچ طبیعی |
نیاز به ماشینآلات خاص و تغییر نگرش |
اصلاح الگوی کشت |
جایگزینی گیاهان پرآببر با ارقام مقاوم به شوری و خشکی |
کاهش چشمگیر تقاضای آب در سطح منطقه و پایداری اقتصادی |
مقاومت فرهنگی و نیاز به تضمین بازار |
آبیاری هوشمند |
استفاده از سنسورهای رطوبت سنج و دادههای هواشناسی |
جلوگیری از آبیاری اضافی و مدیریت دقیق مزرعه |
هزینه تجهیزات و نیاز به تخصص |
یکی از مهمترین روشهایی که برای مقابله با کم آبی میتوان استفاده کرد، ذخیره آب باران به صورت اصولی است. چرا که جنوب ایران با توجه به دمای هوای بالا تبخیر قابل توجهی خواهد داشت و همین موضوع موجب هدر رفت آب باران خواهد شد. از طرفی ذخیره سازی آب باران باید به صورت اصولی انجام گردد، در غیر این صورت نتیجه ملموس را نخواهد داشت. اول از همه نیاز به یک صفحه بزرگ جهت جمع آوری آب باران خواهیم داشت و در نهایت نیاز به یک منبع آب سه لایه جهت نگهداری آن. برای ذخیره آب باران، مخازن با حجم بالا می توانند گزینه مناسبی باشد. برای این شرایط ما توصیه میکنیم اقدام به خرید مخزن آب 20 هزار لیتری از مخزن مارکت کنید تا بتوانید بیشترین حجم آب را ذخیره کنید.
از این آب میتوان برای کشاورزی و برای مصرف شخصی به عنوان آب شرب استفاده کرد. به شرطی که شرایط جمع آوری آب به صورت بهداشتی و دقیق انجام شود. در غیر این صورت نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. نکته بسیار مهمی که در این بخش باید مدنظر قرار دهید، هدایت آب به صورت بهداشتی است. اگر قرار است که آب شرب خود را از طریق باران تهیه کنید، حتما لوله کشی اختصاصی برای آن داشته باشید و جلوگیری از گرد و غبار را نیز در نظر داشته باشید.
همانطور که میدانید یکی از بهترین روشهایی که به کمک آن میتوان آب را مدیریت نمود، استفاده از آب خاکستری به جای آب سفید میباشد. امروزه صنایع شیمیایی و صنایع فلزی در خوزستان آب قابل توجهی مصرف میکنند. اگر آن ها بتوانند مدیریت مصرف داشته باشند و آب را خودشان تصفیه و مصرف کنند، به کشاورزی و آب شرب مردم کمک قابل توجهی خواهند کرد. امروزه در کل دنیا استفاده از آب تصفیه شده برای کشاورزی و صنایع رایج میباشد اما در ایران این عدد بسیار کم و نگران کننده است. حال شهرهایی که در وضعیت بحرانی قرار دارند نیز باید با دقت به مراتب بیشتری داشته باشند و آب را به صورت بهینه مصرف کنند.
البته دولت نیز باید برای حمایت از صنایع وام های با بهره پایین تصویب کند تا آن ها بتوانند تجهیزات تصفیه آب بین المللی را تهیه کنند. در غیر این صورت ممکن است نتیجه مطلوب خود را به دست نیاورند. به نوعی میتوان گفت که عدم مدیریت و بازنگری در تامین آب صنایع ممکن است، آسیب قابل توجهی در پی داشته باشد. چرا پسماند صنعتی برخی از صنایع نیز موجب خواهد شد که آب مخازن زیرزمینی غیر قابل استفاده باشد و این موضوع نیز میتواند مشکلات بیشتری در تامین آب به دنبال داشته باشد.
یکی از مهمترین نکاتی که برای مقابله با کم آبی خوزستان و حتی ایران به آن توجه جدی نمیشود، نوع محصولاتی است که کاشته میشود. صادرات هندوانه، سیب و خربزه و محصولاتی از این دست، صادرات آب به کشورهای همسایه است. شاید این موضوع از نظر شما ساده به نظر برسد اما با وجود کشاورزی سنتی ما تاثیر قابل توجهی روی ذخایر آبی ما خواهد داشت. از طرفی کشاورزی ایران از آب سفید برای محصولات خود استفاده میکند و این موضوع به این معنی است که آب کشاورزی همان آب شرب ما با درصدی املاح و مواد معدنی بیشتر میباشد.
از طرفی گندم و برنج یکی از محصولات آب بر میباشد که تاثیر قابل توجهی روی ذخایر آب عمومی استانی مانند خوزستان دارد. نکته بسیار مهمی که در این بخش نمیتوان آن را نادیده گرفت، مدل کشاورزی میباشد. در بخشهای قبلی به این موضوع اشاره کردیم که نوع کشاورزی تاثیر قابل توجهی در آبخیزداری ما خواهد داشت.
آخرین نکته ای که در این بخش میتوان به آن اشاره کرد، تغییر الگوی مصرف آب خانگی میباشد. با توجه به شرایط ناترازی آب و انرژی میتوان انتظار داشت که خانه ها برای مدت زمان 2 تا 4 ساعت آب نداشته باشند. در چنین شرایطی تهیه مخزن آب پلی اتیلن سه لایه کاملا الزامی است. از طرفی تعویض کردن شیرهای آب و همچنین توجه به صرفه جویی آب برای شستشوی موارد حیاط و ماشین میتواند در مدیریت منابع آب تاثیر داشته باشد.
به صورت کلی 7 تا 10 درصد آب مصرفی به صورت شهری توسط خانوار مصرف میشود که با اصلاح الگوی مصرف میتوان تا حد خوبی منابع آب را حفظ نمود. با این حال نکته بسیار مهم و ضروری که نمیتوان آن را نادیده گرفت، صرفه جویی در مصرف آب برای آبیاری گیاهان پرآب میباشد. متاسفانه برخی از ساختمان های لوکس از گیاهان پرآب استفاده میکنند و میزان قابل توجهی آب برای آبیاری مورد استفاده قرار میدهند.
ما ۵ روش کاربردی برای مقابله با کم آبی در خوزستان مورد بررسی قرار دادیم، حال شما به ما بگویید که بیشترین هدر رفت آب در شهر و روستای شما چگونه است و چطور میتوان آن را مدیریت کرد. چرا که اصلاح الگوی مصرف باید به صورت کلان و شخصی صورت گیرد. اگرهم اطلاعات بیشتری در این زمینه مورد نیازتان است می توانید به سایت مخزن مارکت، دماوند پلیمر و مخزن طبرستان که از بهترین سایت های حوزه آب و مخزن هستند، مراجعه کنید.