چالش‌های اصلی خاک خوزستان؛ از شوری تا تغییر کاربری اراضی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان با اشاره به تجدیدناپذیر بودن خاک در مقیاس عمر انسانی گفت: شوری، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، فرسایش، تخلیه عناصر غذایی و تغییر کاربری اراضی مهمترین چالش‌های خاک خوزستان به شمار می‌روند.
ابوالفضل آزادی با بیان اینکه تشکیل هر سانتیمتر خاک به طور متوسط به ۳۰۰ سال زمان نیاز دارد، اظهار کرد: خاک‌ها در مقیاس عمر انسانی منابعی تجدیدناپذیر محسوب می‌شوند و حفاظت از آن‌ها یک وظیفه جهانی است.
وی افزود: در صورت از دست رفتن کیفیت و کمیت خاک، بحران‌هایی در حفاظت از آب، پوشش گیاهی و تنوع زیستی ایجاد شده و در نهایت امنیت غذایی کشور به مخاطره خواهد افتاد، از خاک سالم، گیاه، غذا و جامعه‌ای سالم و پیشرفته حاصل می‌شود.
این پژوهشگر حوزه خاک، چالش‌های اصلی خاک در منطقه خوزستان را شوری، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، فرسایش، تخلیه بنیه عناصر غذایی و تغییر کاربری اراضی برشمرد و مدیریت نادرست را عامل اصلی تشدید این مشکلات دانست.
عوامل کاهش کیفیت خاک
آزادی در تشریح عوامل کاهش کیفیت خاک تاکید کرد: متاسفانه شاهدیم که سوءمدیریت و بی‌توجهی به اصول صحیح کشاورزی موجب تخریب این سرمایه ملی می‌شود؛ از جمله این عوامل می‌توان به شخم‌زدن غلط و بی‌رویه زمین‌های کشاورزی، استفاده از شیوه‌های نامناسب آبیاری و آبیاری با آب نامناسب، همچنین برداشت کل گیاه از زمین و جلوگیری از بازگشت بقایای گیاهی که چرخه عناصر غذایی را مختل می‌کند، اشاره کرد.
وی ادامه داد: مصرف بی‌رویه مواد شیمیایی برای کنترل علف‌های هرز، آفات و بیماری‌ها همراه با افزودن غیرمتعادل عناصر غذایی، تردد بیش از حد ماشین‌آلات کشاورزی روی زمین که موجب فشردگی خاک می‌شود، و تراکم نامناسب بوته در واحد سطح از دیگر چالش‌های پیش‌رو هستند.
این پژوهشگر هشدار داد: لخت رها کردن زمین پس از برداشت محصول، خاک را بی‌دفاع در برابر عوامل فرساینده رها کرده و حاصلخیزی خاک را به طور مستمر کاهش می‌دهد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان پایین بودن عملکرد محصولات در واحد سطح را عمدتا ناشی از کشت در خاک‌های با حاصلخیزی کم و مصرف ناکافی یا غیرمتعادل عناصر غذایی عنوان کرد و گفت: مدیریت صحیح تغذیه گیاه نقشی حیاتی در بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک و افزایش توان تولیدی آن دارد.
راهکارهای افزایش کیفیت خاک
آزادی در بخش دیگری از سخنان خود راهکارهای کلیدی برای افزایش کیفیت خاک را برشمرد و تاکید کرد: برای بهبود کیفیت خاک باید هدررفت آب را به حداقل رساند تا از کاهش مواد مغذی جلوگیری شود، اطمینان حاصل کرد که خاک از نظر ساختاری آسیب ندیده یا آلوده نشده باشد، از خاک جهت حفظ محتوای غذایی و ساختار مناسب آن مراقبت کرد، ظرفیت خاک برای حفظ حیات آن را افزایش داد و مطمئن شد که خاک می‌تواند نیازهای گیاه را تامین کند.
وی افزود: برای دستیابی به این اهداف می‌توان از روش‌هایی شامل افزودن مواد آلی، کنترل pH خاک، اصلاح بافت خاک، مدیریت آبیاری، استفاده از کودهای مناسب و به‌کارگیری روش‌های نوین خاک‌ورزی بهره گرفت.
این پژوهشگر تاکید کرد: آینده کشاورزی پایدار و امنیت غذایی در گرو حفاظت از این سرمایه بی‌جان اما زنده و ارزشمند ملی است.
