کپوی دزفول، به نام دست‌های پینه بسته زنان شهیون و به کام دلالان

کپو یکی از صنایع دستی ویژه شهرستان دزفول به شمار می‌رود که ماده اولیه آن را چوب کرتک(موجود در بیشه زارهای دزفول) تشکیل می‌دهد؛ کپوبافی با داشتن اصالت، کیفیت و ظرافت بالا برای افراد زیادی اشتغال ایجاد کرده و از رشته‌های بومی و خاص شهر شهیون دزفول است.

کپو با پیچش ساقه‌های مرکزی و جوان نخل به دور ساقه‌های کرتک شکل می‌گیرد و با نقش اندازی کاموای رنگی، زیبایی آن دوچندان می‌شود.

کپو در گویش محلی دزفولی، به ظرف حصیری کروی سر دار که از برگ خرما و کرتک بافته شده گفته می‌شود؛ کپوهای دزفول از نظر کیفیت و اصالت رتبه نخست را در کشور دارند و به شهرهای مختلف و خارج از کشور صادر می‌شوند.

کپو این هنر زیبا که از شهیون دزفول برخاسته اکنون در خانه خودش غریب است.

لزوم ایجاد خانه کپو در شهیون دزفول

به گفته یکی از اهالی شهیون، این هنر اصیل و بی‌همتای دست‌سازه‌های حصیری، سال‌هاست که با دستان توانای زنان و دختران روستایی در منطقه شهیون جان گرفته و نسل‌به‌نسل منتقل شده است.

یونس سعادتی کیان افزود: هنری که ریشه در خاک و فرهنگ شهیون دارد، اکنون در نقاط مختلف کشور رونق گرفته ولی نباید فراموش کنیم که این هنر از دل کوه‌ها و دشت‌های شهیون نشات گرفته است.

وی ادامه داد: کپوی دزفول ثبت جهانی شده و در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌درخشد ولی در زادگاهش، هنوز حتی یک خانه برای حمایت، آموزش، تولید و عرضه آثار ندارد.

سعادتی کیان ضمن گله مندی از کم توجهی میراث فرهنگی نسبت به کپوبافان اظهارکرد: باید از زنان هنرمند این منطقه که بی هیاهو فرهنگ این سرزمین را زنده می‌کنند حمایت شود.

وی ادامه داد: خانه کپو نه فقط یک ساختمان، بلکه سنگری برای حفظ هویت فرهنگی شهیون خواهد بود.

کپوبافان نیازمند تسهیلات

یکی از بانوان کپوباف دزفول که خواسته نامی از وی در گزارش برده نشود نیز بیان کرد: سالهاست که کپو را با زحمت فراوان تولید می‌کنم ولی نه از بیمه برخوردارم و نه تسهیلاتی به من پرداخت می‌شود.

وی افزود: کپوی تولیدی شهیون در همه شهرها و استانهای کشور خودنمایی می‌کند ولی نامی از شهیون برده نمی‌شود حتی برخی مواقع به نام شهرهای دیگر نیز به فروش می‌رسد.

این بانوی کپوباف گفت: هر بار برای گرفتن تسهیلات به میراث فرهنگی مراجعه کردیم گفتند بودجه نداریم، برای بیمه نیز هیچ بودجه‌ای در نظر گرفته نشده است.

یکی دیگر از بانوان کپوباف دزفول نیز با اشاره به اینکه مواد اولیه به سختی و توسط خودشان تهیه می‌شود، اظهارکرد: در حالی که شهیون مهد کپو است ولی محصولاتی که تولید می‌کنیم با قیمت بسیار پایین به فروش می‌رسند و نمی‌توانیم محصولات خود را به صورت مستقیم به بازار عرضه کنیم؛ میراث فرهنگی نیز هیچ حمایتی در این خصوص نداشته است.

او که از مادربزرگش تا فرزندان خودش همگی به کپوبافی مشغولند معتقد است اگر خانه کپو راه اندازی شود می‌توان محصول را به صورت مستقیم عرضه کرد.

یک عضو شورای شهر شهیون نیز در این باره گفت: نشست‌های زیادی برای نامگذاری شهیون دزفول به نام شهر جهانی کپو برگزار و در نهایت دزفول به نام شهر جهانی کپو نامگذاری شد.

به گفته جمشید فردوسی، دستهای زنان کپوباف شهیون دیگر نای حرکت ندارد زیرا محصولی که با هزاران زحمت تولید می‌شود با ارزان ترین قیمت و از طریق واسطه‌ها و دلالان به فروش می‌رسد در واقع زحمت این بانوان رنج کشیده به کام دلالان است.

وی افزود: نه تسهیلاتی به زنان کپوباف اختصاص می‌یابد و نه بیمه‌ای برای آنها پرداخت می‌شود؛ برای رونق گردشگری خواستار راه اندازی خانه کپو در شهیون شدیم ولی با وجود قول‌هایی که از طرف مسوولان مربوطه داده شد، اقدامی انجام نشده است.

فردوسی با تاکید بر ضرورت نظارت بر تسهیلات و پرداخت بیمه گفت: با وجود اینکه شهرداری قول مساعد برای تامین زمین خانه کپو داده بود به علت همکاری نکردن دیگر مسوولان اقدامی در این خصوص انجام نشد.

وی خاطرنشان کرد: نیاز است خانه کپو در شهیون راه اندازی شود تا بتوان نمایشگاه پاییزه و بهاره برگزار و محصولات را در معرض دید گردشگران قرار داد.

دست دلال و واسطه از کپو کوتاه شود

به گفته این عضو شورای شهر شهیون، دست دلالان و واسطه‌ها باید از کپو حذف شود و محصولات به صورت مستقیم در بازار عرضه شوند؛ اکنون محصول تولید شهیون با نام دیگر شهرها به فروش می‌رسد و زنان هنرمند سود چندانی از دسترنج خود نمی‌برند.

فردوسی ادامه داد : قرار بود دبیرخانه شهر جهانی کپو در دزفول راه اندازی شود ولی تاکنون اقدامی در این خصوص انجام نشده است و متقاضیان هنوز هم در انتظار بیمه شدن و دریافت تسهیلات هستند.

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول، حدود سه هزار هنرصنعتگر در دزفول وجود دارد که بیش از ۹۰ درصد آنها کپوباف هستند.

میراث فرهنگی بودجه‌ای برای ارائه تسهیلات ندارد

حمیدرضا خادم افزود: علاوه بر فعالیت کپوبافان در کارگاه‌های خانگی، ۴۰ تا ۵۰ کارگاه کپوبافی در دزفول فعال است که هر کدام افراد زیادی را مشغول بکار کرده اند.

وی بیان کرد: اداره میراث فرهنگی بودجه ای برای ارایه تسهیلات به هنرصنعتگران ندارد و تسهیلات باید از طریق اداره کار، بنیاد علوی و یا بنیاد برکت ارایه شود تا بتوان نسبت به ارایه تسهیلات اقدام کرد.

خادم ادامه داد: لیست بیمه ۱۲۴ کپوباف دزفول سال گذشته تهیه و ارسال شده و به محض امضای تفاهم نامه بین وزارت میراث فرهنگی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیمه آنها پرداخت خواهد شد.

رئیس اداره میراث فرهنگی دزفول در خصوص راه اندازی دبیرخانه شهر جهانی کپو نیز گفت: نشستی در این خصوص با شهرداری برگزار و به زودی این دبیرخانه راه اندازی خواهد شد.

به گفته وی درصورت همکاری شهرداری به زودی خانه کپو برای هم اندیشی و رفاه حال صنعتگران در شهیون راه اندازی خواهد شد.

اگرچه به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول، محصولات کپوبافان این شهرستان در نمایشگاه‌های بین المللی فراوانی مانند عراق، اسپانیا، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس عرضه شده ولی نیاز است فروش کپوی دزفول البته با بسته بندی مناسب به صورت جدی موردتوجه قرار گیرد تا بازار این محصولات رونق یابد.

خادم به برگزاری دوره‌هایی برای نحوه بسته بندی کپوی تولیدی دزفول اشاره و بیان کرد: مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان دید بسیار مثبتی نسبت به این موضوع دارد که امیدواریم با تلاش وی و برگزاری دوره‌های آموزشی بتوانیم مشکلات این هنرمندان را رفع کنیم.

وی افزود: پیگیری‌های فراوانی توسط نماینده، فرماندار و مدیرکل میراث فرهنگی برای اختصاص یک زمین برای صنایع دستی دزفول در شهرک صنعتی انجام و قدم‌های مثبتی در این خصوص برداشته شده که امید است این هنر زیبا به سایر نقاط نیز توسعه یابد.

آموزش کپوبافی به زندانیان

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول با اشاره به برگزاری نشست‌های مختلف برای حل مشکلات کپوبافان گفت: آموزش‌های کپوبافی در زندان نیز ارایه شده تا افراد پس از آزادی منبع درآمد داشته باشند و هویت شهر دزفول که بر اساس هنر پایه ریزی شده به بهترین نحو ارایه شود.

دزفول با پیشینه‌ای چند هزار ساله و آثار باستانی دارای بیش از ۵۰۰ کارگاه تولید ۱۰۰ نوع صنایع دستی بوده که اکنون بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده‌اند.

انتظار می‌رود وزارت میراث فرهنگی توجه بیشتری به صنعتگران به ویژه هنر اصیل کپوبافی داشته باشد و با رفع مشکلات و کمبودها، این هنر زیبا هرچه بیشتر در نمایشگاه های بین المللی عرضه و از تولیدکنندگان حمایت شود.