عیسی بزرگ‌زاده روز (سه‌شنبه) در جلسه هم اندیشی عباس علی آبادی وزیر نیرو با مدیران مسئول و سردبیران رسانه‌های رسمی کشور با حضور الیاس حضرتی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت، محمد گلزاری دبیرشورای اطلاع رسانی دولت و محمدرضا نوروزپور معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد افزود: از نظر تئوری در ۶۰ تا ۷۰ سال گذشته به صورت مستمر آب در اختیار هر ایرانی کاهش یافته به طوری که از ۱۳۰ میلیون متر مکعب به ۱۰۳ میلیون متر مکعب رسیده است.
در شرایط تنش آبی قرار داریم
وی ادامه داد: به طور کلی مجموع آب در دسترس برای هر ایرانی که می‌تواند به صورت سطحی یا زیرزمینی مورد بهره‌برداری قرار گیرد، رو به کاهش است.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: سرانه آب کشور از سال ۱۳۳۵ تا ۱۴۰۰ از حدود هفت‌هزار متر مکعب به یک‌هزار و ۲۰۰ متر مکعب رسیده است که دلیل آن کاهش منابع آب در کنار افزایش جمعیت به شمار می‌رود.
بزرگ زاده، معیار بین‌المللی سرانه مصرف آب را یک‌هزار و ۷۰۰ مترمکعب دانست و اضافه‌کرد: بر این اساس مرز تنش آبی بر اساس استانداردهای جهانی یک‌هزار و ۷۰۰ مترمکعب است؛ اگر متوسط سرانه آب مصرفی کشور کمتر از یک‌هزار و ۷۰۰ مترمکعب باشد به این معناست که کشور در تنش آبی قرار دارد. بر این اساس یک‌هزار مترمکعب فقر آبی و ۵۰۰ مترمکعب فقر مطلق آبی است.
وی افزود: بر اساس این آمار، حتی چنانچه میزان بارندگی کشور در سال آبی نرمال شود باز هم با وجود کاهش منابع آبی در شرایط تنش آبی قرار داریم.
سخنگوی صنعت آب کشور گفت: سرانه یک‌هزار و ۲۰۰ متر مکعب کشور به صورت میانگین برای کل کشور بیان می‌شود، در حالی که این عدد در جای جای کشور متفاوت است. به طور مثال در سلسله جبال زاگرس و البرز این عدد بالاست اما در فلات مرکزی حدود ۶۰۰ مترمکعب است که منجر به فقر آبی شده است.
بزرگ زاده ضمن اشاره به واقعیت‌های اقلیمی کشور که با کاهش منابع آبی همراه شده است، خاطرنشان کرد: مدیریت آب امروز نسبت به سال‌های گذشته بر اساس این مبنا بسیار سخت‌تر شده است و علت این است که بارش متوسط کشور ۲۴۰ میلی متر در کشور است و نمی‌توان آن را با یک کشور اروپایی با متوسط بارندگی ۲ هزار میلی‌متر مقایسه کرد.
الگوی غلط توسعه در ۷۰ سال گذشته، عامل ایجاد بحران آب
وی ادامه داد: آب در وزارت نیرو خلاصه نمیشود؛ در حوزه کلان آب همه دستگاه‌ها از جمله وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداری‌ها، سازمان برنامه، مجلس شورای اسلامی، سازمان حفاظت محیط زیست و... در برابر الگوی غلط توسعه‌ای ۶۰ - ۷۰ سال اخیر دخیل و مسئول هستند.
سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه ۷۰ درصد دشت‌های کشور «ممنوعه» و «ممنوعه بحرانی» هستند، گفت: بر اساس قانون و استاندارد حتی نباید یک قطره آب از این دشت‌ها برداشت شود؛ این در حالی است که در چنین شرایطی باید به دنبال پایداری در منابع آب کشور باشیم تا زیست بوم کشور حفظ شود.
بزرگ زاده افزود: هم اکنون ۳۵۹ دشت از ۶۰۹ دشت کشور با پدیده فرونشست روبرو شده است، به طوری که خانه و خیابان‌های کشور را تهدید می‌کند.
وی، اراده پولادین در حاکمیت را نخستین گام در جهت حل این مشکلات برشمرد و گفت: امید است با کمک رسانه‌ها فرهنگ سازی انجام شود و باید بدانیم آب کشور راه حل ساده‌ای ندارد و دیگر نمی توان با گل‌گاوزبان و آسپرین مشکل آب کشور را حل کرد، بلکه این مساله امروز نیاز به انجام عمل قلب باز دارد و همه باید هزینه‌های آن را پرداخت کنیم تا زیست بوم کشور حفظ شود.
سخنگوی صنعت آب ادامه داد: وزارت نیرو فقط بخشی از مسئولیت تصمیم حوزه آب را بر عهده دارد. در این میان نقش قانون‌گذار بسیار موثر است؛ زمانی که قیمت هر متر مکعب آب زیرزمینی از ۴۰۰ متر با برق رایگان به ۳۰ تومان می‌رسد، باید گفت که قانون‌گذار نیز در الگوی توسعه موثر است.
بزرگ زاده با بیان اینکه ۷۰ تا ۷۵ درصد کشور خشک، نیمه خشک و فرا خشک است، افزود: در ۷۰ سال گذشته برای ایجاد شغل، ساده‌ترین روش را مبنی بر کشاورزی معیشتی انتخاب کردیم.
وی ۸۶ درصد مصرف آب را در بخش کشاورزی کشور اعلام کرد و گفت: ۷۰ درصد زمین‌های کشاورزی کشور زیر پنج هکتار است و اراضی کمتر از پنج هکتار را اصلا نمیشود مکانیزه کرد.
سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه عبور از این مشکلات و چالش‌ها ساده نیست، خاطرنشان کرد: این مسائل با مسئولان رسانه‌ها مطرح شد تا اینکه راهکاری برای عبور از این مشکلات دریافت و کمک شود این امر تبیین و اراده‌ها پیرامون آن جمع شود.
بارش‌های بهاری وضعیت کم بارشی زمستان را جبران نمی‌کند
بزرگ‌زاده درباره آخرین وضعیت منابع آبی تا امروز، ادامه داد: کشور باید تا ۲۴ فروردین ۲۰۳ میلی‌متر متوسط کشور بارش دریافت می‌کرد اما این عدد امروز ۱۳۱ میلی‌متر ثبت شده است؛ به عبارت دیگر ۳۵ درصد بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته کاهش یافته است.
وی با تاکید بر اینکه امید است بارش‌های اخیر سوء تفاهم بهبود منابع آبی را ایجاد نکند، گفت: کشور امروز در پنجمین سال پیاپی خشکسالی به سر می‌برد. ۴۵ درصد بارش‌ها را از فصل زمستان دریافت می‌کنیم و با وجود اینکه بارش‌های زمستانه غیر نرمال بوده بنابر این بارش‌های بهاره نمی‌تواند آن را جبران کند.
بزرگ‌زاده درباره وضعیت نامناسب سطح بارش‌های برفی در کشور، اضافه‌کرد: هم‌اکنون هم سطح برف و نیز آب معادل برف، عمق و چگالی آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
وی افزود: ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته کاهش یافته است البته تلاش شد خروجی‌ها نیز مدیریت شود.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات رایج ما این بوده که بیش از ۸۰ درصد تصمیم های آب کشور توسط نهاد دولت، مجلس و قوه قضائیه انجام می‌شود؛ این در حالی است که باید نقش نهاد دولت کاهش یابد و در عوض نهاد بازار و اجتماع بیش از پیش نقش پررنگ‌تری را ایفا کنند.
کفه ترازوی مصارف آب سنگین تر از منابع است
بزرگ زاده با تاکید بر اهمیت حکمرانی محلی در صنعت آب کشور، ادامه داد: باید آب در مقیاس محلی مدیریت شود. استقرار حکمرانی محلی آب با همکاری مردم کمک شایانی را به رفع این مساله خواهد کرد.
وی در تعریف ناترازی آب گفت که کفه ترازوی مجموع مصارف آب سنگین تر از مجموع منابع آبی کشور است. افزایش منابع آبی و باربرداری از بخش مصارف، استراتژی و راهبرد وزارت نیرو است.
سخنگوی صنعت آب کشور با تاکید بر اینکه وزارت نیرو متعهد به امنیت غذای است، افزود: منطبق با قانون برنامه هفتم توسعه و سند ملی امنیت دانش بنیان غذایی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، کشاورزی معیشتی و با راندمان پایین رد می‌شود و در صورت اجرا اتفاق خوب در بخش صنعت رخ می‌دهد؛ بر اساس آن باید حقابه محیط زیست حداقل سه برابر شود که منجر به پایداری محیط زیست پایدار خواهد شد.
برنامه راهبردی- عملیاتی بخش آب تدوین شده است/ نیاز به همراهی مجلس
بزرگ‌زاده درباره برنامه راهبردی- عملیاتی بخش آب جهت تسکین ناترازی، گفت: تامین و عرضه آب در ۱۳ اقدام، مدیریت مصرف و تقاضا در ۲۲ اقدام، حفاظت از منابع آب در سه اقدام، مدیریت مخاطرات آبی در دو اقدام و اصلاحات نهادی و بهبود فضای کسب و کار در ۹ اقدام تعریف شده است.
وی، معین شدن و مشخص کردن ابزار کاربردی برای پیشبرد این اهداف را بسیار مهم دانست و افزود: در این راستا ۴۹ اقدام ابزار طراحی شده است، برای نمونه می توان به اصلاح مقررات ساختمان اشاره کرد باید در این زمینه بین آب خاکستری نشات گرفته از آشپزخانه و آب سیاه نشات گرفته از سرویس بهداشتی تفاوت قائل شد و مقررات اصلاح شود.
سخنگوی صنعت آب کشور همچنین به اقدام ها در حوزه اصلاح نهادی و بهبود فضای کسب و کار اشاره و خاطرنشان کرد: اصلاح اقتصاد آب، اصلاح ساختار آب، استقرار سند سازوکار مدیریت حوضه‌ای آب کشور، مطالعات جامع حوضه آبریز، استقرار مدیریت مشارکتی، ارتقای مطالعات آمایش سرزمین و ... در این رسته جای می‌گیرد.
بزرگ زاده با اشاره به تعریف تابلوی راهبرد ترکیبی بخش آب وزارت نیرو در دولت چهاردهم ادامه داد: اقدام های این مهم طراحی شده و در ۶ ماه گذشته بندهای خوبی برای این امر در شورای عالی آب دریافت کرده‌ایم. برای پیشبرد کارهای بزرگ حمایت مجلس شورای اسلامی را نیاز داریم.
وی افزود: با پیشبرد نقشه راه آب، امنیت غذایی به خطر نخواهد افتاد؛ حجم اقتصاد کشاورزی با نرخ رشد ۲.۵ درصد ۱.۷ برابر خواهد شد. حجم اقتصاد صنعت با رشد ۴.۲ درصد ۲.۲ برابر و نیز حجم اقتصاد خدمات با نرخ ۴.۴ درصد ۲.۶ برابر می شود.
این مقام مسئول به برگزاری جشنوارگان آب در گستره فرهنگ و هنر اشاره و خاطرنشان کرد: این امر یک اقدام از ۴۹ اقدام است که با هدف تقویت ابعاد غیرفنی و قوه الهام در شخصیت دستگاه‌های اجرایی و کارشناسان آب، ایجاد خلاقیت، افزایش جامع نگری، نرم خویی، تحمل پذیری و روحیه کار جمعی، شبکه سازی گسترده برای صیانت از آب بین کارشناسان و مراجع فرهنگی، قدردانی و احترام به آب و افزایش آگاهی های عمومی درباره آب، مشارکت همگانی در مدیریت مصرف و تقاضای آب، تعمیق همبستگی در میان مردمان ساکن در پهنه ایران فرهنگی و بهبود دیپلماسی آب برگزار می شود.
