افزایش مرگهای ناشی از سگگزیدگی در خوزستان، نگرانیهای زیادی درباره کنترل سگهای ولگرد و بیصاحب ایجاد کرده و فشارها بر شهرداریها و مسئولان محلی را برای اقدامات جدیتر بالا برده است.
در ماههای اخیر، استان خوزستان با افزایش چشمگیر موارد سگگزیدگی و در برخی موارد با مرگهای ناشی از آن مواجه شده است. بر اساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور، بیش از ۱۲ هزار مورد حیوانگزیدگی در خوزستان ثبت شده که اکثر آنها مربوط به سگهای بلاصاحب است. این مسئله، بهویژه پس از مرگ دو کودک در شهرستانهای کارون و دزفول، نگرانی عمومی را در خصوص کنترل سگهای ولگرد و بیصاحب افزایش داده است.یک زن میانسال به خبرنگار فارس میگوید: "حضور سگها تو خیابون واقعا مشکل شده. یه بار همینطور که داشتم از پارک رد میشدم، یک سگ به من حمله کرد. چقدر وحشتناک بود دو سه نفر به دادم رسیدن والا خدا می دونه چی سرم می اومد"
مرگ دلخراش کودکان
حادثه سگگزیدگی در شهرستان کارون، که جان یک کودک ۹ ساله را گرفت، نمونهای از بحران گسترده این معضل است. این کودک پس از گزش توسط سگ هار، علیرغم اقدامات درمانی، به دلیل نزدیکی گزش به ناحیه سر، مبتلا به هاری شد و جان خود را از دست داد. دکتر یوسف خلیفپور، مدیر شبکه بهداشت و درمان کارون، در این باره میگوید: "ما تمام تلاش خود را برای نجات کودک انجام دادیم، اما شدت ویروس هاری و سرعت پیشرفت آن به مرگ او منجر شد."دادههای منتشرشده از دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور نشان میدهد که تنها در سه ماهه نخست امسال، بیش از ۶۰۰ مورد حیوانگزیدگی در جنوب غرب خوزستان شناسایی و درمان شده است. رضا فلاحی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی آبادان، تاکید میکند که تمامی موارد سگگزیدگی باید تحت درمان قرار گیرند تا از شیوع هاری جلوگیری شود.
پیامدهای اجتماعی و روانی
"واقعا از سگها میترسم! چند بار پیش اومده که وقتی دارم میرم بیرون، یه دفعه سگها به سمت من میدوند و آدم نمیدونه چه کار کنه. چند وقت پیش یکیشون به یکی از همسایهها حمله کرد و دستش رو زخمی کرد" اینها درد و دلهای یک نوجوان است که عصرها با دوچرخه در خیابان بازی میکند.حادثههای سگگزیدگی و مرگهای ناشی از آن، علاوه بر آسیبهای جسمی، پیامدهای روانی زیادی برای خانوادهها و شهروندان به همراه دارد. به گفته دکتر مهشید عصار، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دزفول، عدم کنترل سگهای ولگرد در مناطق شهری، علاوه بر ایجاد احساس ناامنی، استرس و اضطراب عمومی را افزایش میدهد.پس از وقوع مرگ کودک ۹ ساله در کارون، شورای سلامت این شهرستان به همراه دادستانی و مقامهای محلی جلسات متعددی برگزار کردهاند. دکتر خلیفپور اعلام کرد: "تاکنون دو مرحله جمعآوری سگهای بلاصاحب انجام شده و مرحله سوم نیز در دستور کار قرار دارد." این اقدامات، هرچند که تاثیرگذار بوده، اما به نظر میرسد کافی نبوده و نیاز به پیگیری مستمر دارد.
نقش شهرداریها در کنترل جمعیت سگها
یکی از عواملی که به افزایش تعداد سگهای ولگرد کمک میکند، مدیریت نامطلوب پسماندها در مناطق شهری و روستایی است. دانشگاه علوم پزشکی اهواز در بیانیهای تاکید کرده است که وجود زباله و نخالههای ساختمانی در سطح شهرها باعث جلب سگهای ولگرد به این مناطق میشود. این مسئله، اقدامات بیشتری را از سوی شهرداریها برای جمعآوری و دفع بهداشتی پسماند میطلبد.بر اساس قانون، شهرداریها و دهیاریها مسئول کنترل و جمعآوری سگهای بلاصاحب در مناطق شهری و روستایی هستند. با این حال، معاون بهداشت دانشگاه جندیشاپور میگوید که بسیاری از شهرداریها به این مسئولیت عمل نکردهاند و فقط تعدادی از آنها مراکز زندهگیری سگها را ایجاد کردهاند.
هشدارهای مکرر و بیپاسخ
دادگستری بندر امام خمینی(ره) اخیراً شهرداری این شهر را به دلیل عدم جمعآوری سگهای ولگرد به پرداخت دیه به خانواده یک کودک محکوم کرد. این اقدام در پی شکایت یک شهروند صورت گرفت که فرزند خردسالش مورد حمله چند سگ ولگرد قرار گرفته و آسیب جدی دیده بود. این پرونده به عنوان هشداری جدی برای سایر شهرداریها مطرح شده است.
نقش آموزش عمومی در کاهش حیوانگزیدگی
متخصصان بهداشت بر این باورند که آموزش عمومی و اطلاعرسانی درباره خطرات حیوانگزیدگی و راههای پیشگیری از آن، میتواند به کاهش تعداد موارد کمک کند. دکتر فلاحی، معاون بهداشت آبادان، تاکید میکند که مردم باید از تغذیه حیوانات ولگرد خودداری کرده و به موارد گزش، هرچند کوچک، توجه کنند.در موارد گزش حیوانات، شستوشوی محل گزش و مراجعه سریع به مراکز درمانی ضروری است. معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دزفول توصیه میکند که در صورت هر گونه گزش، به سرعت به مراکز بهداشتی مراجعه شود تا درمانهای پیشگیرانه انجام گیرد. وی تاکید دارد که با شستوشوی صحیح و تزریق واکسن، از ابتلا به هاری جلوگیری میشود.
نبود بودجه کافی برای جمعآوری سگهای ولگرد
بسیاری از شهرداریها با مشکل کمبود بودجه برای ایجاد مراکز زندهگیری و نگهداری سگهای ولگرد مواجهاند. این محدودیتها سبب شده تا شهرها نتوانند بهصورت کامل و موثر، طرحهای جمعآوری را اجرا کنند و نیاز به حمایتهای بیشتر از سوی دولت و نهادهای مسئول است.در مواردی که سگگزیدگی منجر به مرگ یا جراحت جدی شود، مسئولیت حقوقی و قانونی بر عهده شهرداریهاست. پروندههای قضایی در این زمینه میتواند به عنوان ابزاری برای افزایش مسئولیتپذیری نهادهای محلی عمل کند.
چشمانداز آینده و لزوم هماهنگی بیشتر
مدیریت مؤثر سگهای ولگرد نیاز به هماهنگی میان شهرداریها، دادگستری، فرمانداریها و نهادهای بهداشتی دارد. بدون این هماهنگی و با توجه به روند رو به رشد سگگزیدگی در خوزستان، آیندهای نگرانکننده در انتظار استان است.معضل سگگزیدگی در خوزستان که منجر به مرگ و آسیبهای جدی جسمی و روانی برای شهروندان شده، نیازمند اقدامات فوری و پایدار است. از افزایش تعداد مراکز زندهگیری تا آگاهسازی عمومی و پیگیری قضایی، راهحلهای متعددی برای مقابله با این بحران مطرح شدهاند که امید است با توجه جدیتر مسئولان، این مشکل به تدریج حل شود.