محمدامین حیات مقدم- پژوهشگر :
در متون فقهی از کلاهبرداری به نام احتیال و از کلاهبردار به نام محتال نام برده شده است.
کلاهبرداری میشود بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سو نیت به وسایل و عملیات متقلبانه.

کلاهبرداری میشود اعمال حیله و تقلب که منتهی به فریب دیگری و بردن مال او گردد.

کلاهبرداری رایانه ای عبارت است از بردن مال دیگری از طریق تقلب یا اختلال در سامانه های رایانه ای و مخابراتی.
میتوان گفت در کلاهبرداری رایانه ای بر خلاف کلاهبرداری ساده،نیازی به فریب خوردن قربانی نمیباشد بلکه عملیات متقلبانه و اختلال در رایانه و یا اختلال مخابراتی برای تحقق جرم ضروری است.
به امور غیر واقع امیدوار کردن دیگران از راههای کلاهبرداری است.کلاهبردار علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود.
جرم کلاهبرداری جرم مرکب میباشد که عنصر مادی آن نیز دو جز دارد که شامل توسل به وسایل متقلبانه و بردن مال دیگری است.
عنصر قانونی جرم کلاهبرداری ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری است.
صرف شهادت کذب یا سوگند دروغ در محضر دادگاه جرم محسوب میشود و نیازی نیست که در نتیجه این رفتار شخصی گناهکار یا بی گناه شناخته شود.
مغازه داری که با دست بردن در ترازو کم فروشی کند کلاهبردار محسوب میشود.
دورزدن های غیر ضروری یک راننده تاکسی و اخذ کرایه بیشتر از مسافر بر اساس تاکسی متر را میتوان گفت کلاهبرداری.
منظور از امور غیر واقع اموری هستند که در حال حاضر واقعیتی نداشته و وقوع آنها محال و یا با لحاظ منطقی قابلیت اجرا و یا تحقق نداشته باشد و یا میزان احتمال وقوع آنان قابل اغماض است.
مثال کلاهبرداری در خصوص امر غیر واقع:
 هرگاه کسی با توسل به وسایل متقلبانه دیگری را امیدوار نماید که سوالات کنکور را برای او به دست آورده و از این جهت وجوهی را از وی دریافت دارد.
منبع: کتاب شرح جامع حقوق جزای اختصاصی نوشته دکتر بهزاد ستاری