در یک حادثه ناگوار در بلوار سیدی مشهد، انفجار شدید در یک منزل سه طبقه اتفاق افتاد که منجر به تخریب بخشی از ساختمان و پرتاب یخچال به بیرون از منزل شد. این انفجار به دلیل استفاده از شیلنگ آب به جای شیلنگ گاز رخ داد و یک زن جوان را نیز با سوختگی‌های شدید به بیمارستان فرستاد. محمدرضا زهانی، افسر نگهبان آتش‌نشانی مشهد، درباره این حادثه اعلام کرد که صاحبخانه به جای یک شیلنگ گاز از شیلنگ آب استفاده کرده، و نشت گاز ناشی از این شیلنگ غیر استاندارد باعث بروز این فاجعه شده است. او تاکید کرد که شیلنگهای معمولی نمی‌توانند جریان گاز را به طور ایمن هدایت کنند و برای جلوگیری از حوادثی مثل این، باید از شیلنگهای مخصوص گاز ( همان شیلنگهای فشار قوی که در برابر فشار بالا و حرارت مقاوم هستند) استفاده گردد.
چرا باید از شیلنگ فشار قوی استفاده کرد؟
شیلنگهای فشار قوی به طور کلی برای انتقال مایعات یا گازها در فشارهای بالا طراحی شده‌اند. این نوع شیلنگ‌ها در صنایع مختلفی مثل نفت و گاز، پتروشیمی، خودروسازی و حتی کشاورزی به کار می‌روند. مهم‌ترین ویژگی آنها این است که می‌توانند فشار بالا (تا 80bar) و اختلاف دمای زیاد( از 40- تا 150+ درجه سانتی گراد) را تحمل کنند، این ویژگی باعث کاربردی بودن شیلنگهای فشار قوی در صنعت، کشاورزی و حتی در خانه شود.(مانند شیلنگ هیدرولیک خودرو، شیلنگ واترجت کارواش ، شیلنگ گاز خانگی و ... )
شیلنگهای فشار قوی از چه موادی ساخته می‌شوند؟
شیلنگهای فشار قوی از موادی مثل پلیمرهای مقاوم، لاستیک‌های صنعتی و فلزات مقاومی مانند فولاد تولید می‌شوند. این مواد سازنده فشار بالا را تحمل می‌کنند و مقاومت زیادی نیز در برابر سایش و خوردگی دارند. برای مثال یک شیلنگ هیدرولیک دو لایه سیمی با سایز 1/4 اینچ میتواند 400 بار فشار را تحمل کند و در رنج دمایی 40- تا 100+ درجه قابل استفاده است.
انواع مختلف شیلنگهای فشار قوی از نظر کاربرد چیست؟
شیلنگهای فشار قوی در انواع و اشکال مختلفی تولید می‌شوند که بر اساس جنس، قطر، فشار کاری و کاربردهای آنها متفاوت است. از جمله، شیلنگ های هیدرولیک که در سیستم‌های انتقال انرژی هیدرولیکی استفاده می‌شوند و شیلنگهای پنوماتیکی که برای انتقال هوا و گازهای کم‌فشار به کار می‌روند. از نظر جنس، شیلنگ‌ها بسته به نوع لایه میانی آنها به شیلنگهای فشار قوی سیم دار و شیلنگ فشار قوی نخ دار دسته بندی می‌شوند. در ادامه چند مدل از این شیلنگ ها را بررسی می‌کنیم.
-
شیلنگ هیدرولیک فشار قوی یک لا سیم (1SC)
برای فشارهای متوسط بالا استفاده می‌شود و فقط دارای یک لایه سیم فولادی تقویت‌شده است.
- شیلنگ هیدرولیک دولایه سیمی (2SC یا 2SN)
دارای دو لایه سیم فولادی بافته‌شده است، فشار بالاتری را نسبت به نوع تک‌لایه تحمل می‌کند.
- شیلنگ هیدرولیک چند لایه (4SP و 4SH)
چهار یا شش لایه سیم فولادی دارد و فشار بسیار بالا را تحمل می‌کند مانند ماشین‌آلات سنگین
- شیلنگهای ترموپلاستیک
این شیلنگ‌ها سبک‌تر هستند و مقاومت زیادی نسبت به مواد شیمیایی دارد برای ابزارهای هیدرولیکی کوچک استفاده می‌شوند.
- شیلنگهای چند منظوره (Multi-Purpose)
برای انتقال گازها،سوخت و روغن در سیستم‌های فشار قوی استفاده می‌شود که از لاستیک یا TPR ساخته می‌شوند که در صنایع غذایی و دارویی، معدن،معدن، کشتی سازی، کشاورزی کاربرد دارند.
مزایا و معایب شیلنگهای فشار قوی
یکی از بزرگترین مزایای شیلنگهای فشار قوی انعطاف‌پذیری بالای آن‌هاست که به راحتی در محیط‌های پیچیده و فضاهای محدود نصب می‌شوند. این شیلنگ‌ها نسبت به لوله‌های فلزی وزن کمتری دارند و نصب و نگهداری آنها ساده‌تر است. علاوه بر این، شیلنگهای فشار قوی مقاومت شیمیایی بالایی دارند و در محیط‌های شیمیایی و خورنده به خوبی عمل می‌کنند. همچنین، با توجه به فشار بالایی که تحمل می‌کنند، برای انتقال سیالاتی که نیاز به ایمنی بالا دارند (نفت و مواد شیمیایی)، گزینه‌ی بسیار مناسبی هستند.
معایب شیلنگهای فشار قوی
با وجود مزایای زیاد، شیلنگهای فشار قوی نیز محدودیت‌های خاص خود را دارند. عمر مفید این شیلنگ‌ها خیلی زیاد نیست و بعد از مدتی دچار فرسایش می‌شوند مخصوصا اگر دما و فشاری بالاتر از ظرفیشان به آنها وارد شود.
استانداردهای جهانی برای شیلنگهای فشار قوی
شیلنگهای فشار قوی باید مطابق با استانداردهای جهانی تولید شوند تا ایمنی و کارایی آنها تضمین شود. از جمله مهم‌ترین این استانداردها می‌توان به ISO 1436 و EN 853 برای شیلنگهای هیدرولیک اشاره کرد. این استانداردها مشخصات دقیقی برای مقاومت شیلنگ‌ها در برابر فشار، سایش و ضربه تعریف کرده‌اند.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از شیلنگهای فشار قوی
برای جلوگیری از حوادث ناگواری مثل انفجار ناشی از نشت گاز، باید هنگام استفاده از شیلنگهای فشار قوی نکات ایمنی را رعایت کرد. مثلاً اطمینان حاصل کنید که فشار کاری شیلنگ انتخاب‌شده، مطابق با فشار کاری سیستم شما باشد، به‌طور منظم سرویس شوند ( از نظر نشتی و پارگی ) همچنین، شیلنگ‌ها باید توسط فردی ماهر و باتجربه نصب شود و مرکز پخش شیلنگ های فشار قوی نیز باید معتبر باشد و انواع شیلنگ واترجت، شیلنگ سندبلاست شیلنگ سیم‌دار، شیلنگ نخ دار و شیلنگهای هیدرولیک را در سایز ها و اندازه های مختلف ارائه کند.
کاربردهای صنعتی شیلنگهای فشار قوی
شیلنگهای فشار قوی در صنایع نفت و گاز، برای انتقال گازهای طبیعی و فرآورده‌های نفتی استفاده می‌شوند. در صنایع خودروسازی، این شیلنگ‌ها به عنوان بخش‌های حیاتی سیستم‌های هیدرولیکی و پنوماتیکی به کار می‌روند و در صنایع غذایی نیز کار انتقال مواد خوراکی را انجام می‌دهند.
کاربردهای خاص شیلنگهای فشار قوی
شیلنگهای فشار قوی برای، شیلنگهای آتش‌نشانی که باید فشار آب بسیار زیادی را تحمل کنند و در عین حال سبک و قابل حمل باشند. شیلنگهای هیدرولیکی نیز برای انتقال نیرو در ماشین‌آلات سنگین، انواع شیلنگهای کارواش استفاده می‌شوند.
چه شیلنگی بخریم؟
برای انتخاب شیلنگ فشار قوی مناسب، باید به فشار کاری، جنس سیال و دمای محیط توجه کنید همچنین، قطر داخلی شیلنگ نیز باید با مقدار جریان سیال سازگار باشد . هنگام خرید شیلنگ فشار قوی، بهتر است از برندهای معتبر خریداری کنید که گارانتی مناسبی ارائه می‌دهند. قیمت نیز از عوامل مهم است، اما نباید تنها بر اساس قیمت پایین تصمیم‌گیری کنید، بلکه کیفیت و استانداردهای شیلنگ را نیز مدنظر داشته باشید.
چگونه از شیلنگهای فشار قوی نگهداری کنیم؟
برای ایمنی در استفاده از شیلنگهای فشار قوی، باید ابتدا کتابچه راهنمای آن را مطالعه کرده و شیلنگ را از نظر خراشیدگی، پیچ‌خوردگی، پارگی و هرز شدن یا زنگ‌زدگی اتصالات بررسی کنید. همچنین فشار کاری و فشار ترکیدن آن را کنترل کنید و پس از هر بار استفاده، شیلنگ‌ها را با آب و صابون تمیز کنید. استفاده از آب تمیز و فیلتر شده برای شیلنگهای واترجت توصیه می‌شود. در حین کار نیز حتماً از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک و لباس محافظ استفاده کنید.
در واقع شیلنگهای فشار قوی یکی از مهم‌ترین اجزای انتقال سیالات در صنایع مختلف هستند. انتخاب صحیح، نصب اصولی، و نگهداری منظم این شیلنگ‌ها میتواند از حوادثی مثل انفجار گاز جلوگیری کند و ایمنی سیستم را تضمین کند.
