انتخاب و خرید دستگاه جذب اتمی (AAS) برای یک آزمایشگاه شیمی تجزیه یکی از تصمیمات مهمی است که می‌تواند تأثیر به سزایی در کیفیت و نتایج آزمایش‌ها داشته باشد. این راهنما ابتدا به بررسی برندهای مطرح مانند اجیلنت (Agilent)، پرکین المر (PerkinElmer) و واریان (Varian) پرداخته و سپس به توضیح تکنیک‌های شعله، کوره گرافیتی، و هیدرید می‌پردازد. در پایان، نکاتی درباره خرید دستگاه نو یا ریفربیشد (Refurbished) مطرح می‌شود تا به شما در انتخاب بهتر کمک کند.

برندهای مطرح دستگاه‌های جذب اتمی (AAS)

برندهای زیادی در دنیا هستند که دستگاه جذب اتمی تولید می‌کنند. اما در این مقاله قصد داریم تنها به مواردی بپردازیم که در دسترس کاربران ایرانی قرار دارد.

اجیلنت (Agilent): این برند به دلیل کیفیت و دقت بالا، نرم‌افزار کاربرپسند و پشتیبانی فنی قوی شهرت دارد. دستگاه‌های اجیلنت معمولاً قیمت بالایی دارند؛ اما برای آزمایشگاه‌هایی که به نتایج بسیار دقیق نیاز دارند، انتخابی مناسب محسوب می‌شود.

پرکین المر (PerkinElmer): یکی از برندهای قدیمی و معتبر در زمینه تجهیزات شیمی تجزیه پرکین المر است که به دلیل دقت بالا و قابلیت اطمینان در نتایج برندی شناخته‌شده است. اگرچه نرم‌افزارهای آن ممکن است پیچیده به نظر برسند، این دستگاه‌ها برای آزمایشگاه‌هایی که نیاز به انجام آزمایش‌های پیچیده و دقیق دارند، بسیار مناسب هستند.

واریان (Varian): واریان به دلیل دوام بالا و قیمت مناسب، گزینه‌ای ایده‌آل برای آزمایشگاه‌های با بودجه محدودتر است. این برند به دلیل قابلیت اطمینان و دوام در عملکرد نیز شناخته شده است، اما پشتیبانی فنی آن به دلیل قدیمی‌بودن تجهیزات ممکن است سخت باشد. البته خود همین موضوع قدیمی‌بودن یکی از نقاط قوت دستگاه است. زیرا تکنسین‌ها تسلط بیشتری بر این دستگاه دارند.

شیمادزو (Shimadzu): شیمادزو یکی دیگر از برندهای مطرح در حوزه جذب اتمی است. این برند ژاپنی به دلیل نوآوری در طراحی و تکنولوژی پیشرفته معروف است. دستگاه‌های شیمادزو معمولاً دقت بالایی دارند و برای آزمایشگاه‌هایی که به تکنولوژی مدرن و نتایج دقیق نیاز دارند، انتخاب مناسبی است.

تکنیک‌های شعله، کوره گرافیتی، و هیدرید در جذب اتمی

حال که با برندها به صورت مختصر آشنا شدیم، وقت آن است که ببینیم کدام یک از تکنیک‌های جذب اتمی مناسب ماست. ما در این جا به صورت خیلی خلاصه به تفاوت این چند تکنیک می‌پردازیم. اما در صورتی که تمایل دارید به صورت کامل با تفاوت روش‌ها آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی انواع جذب اتمی – کوره، شعله و هیدرید را مطالعه نمایید. در آن مقاله به صورت کامل تمام جزئیات مربوط به جذب اتمی شرح داده شده است.

تکنیک شعله (Flame AAS)

تکنیک شعله یکی از رایج‌ترین روش‌ها در جذب اتمی است که برای اندازه‌گیری غلظت‌های بالا تا متوسط عناصر در نمونه‌های مایع استفاده می‌شود. این روش به دلیل سرعت بالا و هزینه کمتر، گزینه‌ای مناسب برای آزمایشگاه‌هایی است که نیاز به انجام آزمایش‌های روزمره و با حجم بالا دارند. در این تکنیک، نمونه مایع به داخل شعله تزریق شده و اتم‌های آزاد تولید می‌شوند. سپس شدت جذب نور توسط این اتم‌ها اندازه‌گیری می‌شود.

کاربرد: تکنیک شعله برای آزمایشگاه‌هایی که با نمونه‌هایی با غلظت‌های بالا تا متوسط سروکار دارند، مانند آزمایشگاه‌های محیط زیست، صنایع غذایی و کشاورزی مناسب است.

قیمت: دستگاه‌های شعله‌ای به دلیل ساختار ساده‌تر و مصرف کمتر انرژی، معمولاً قیمت کمتری دارند و هزینه‌های عملیاتی آن‌ها نیز پایین‌تر است.

تکنیک کوره گرافیتی (Graphite Furnace AAS):

این تکنیک به دلیل حساسیت و دقت بالا، برای اندازه‌گیری غلظت‌های بسیار پایین (PPB) عناصر در نمونه‌ها استفاده می‌شود. در این روش، نمونه به داخل یک کوره گرافیتی تزریق شده و در دماهای مختلف تحت شرایط کنترل‌شده گرم می‌شود تا اتم‌های آزاد تولید شوند. این تکنیک برای آزمایش‌هایی که به دقت و حساسیت بسیار بالا نیاز دارند، مانند اندازه‌گیری عناصر کمیاب در نمونه‌های بیولوژیکی، محیطی و دارویی، بسیار مناسب است.

کاربرد: تکنیک کوره گرافیتی در آزمایشگاه‌های پزشکی، پژوهشی، و آن‌هایی که با تجزیه و تحلیل‌های حساس و دقیق سروکار دارند، استفاده می‌شود.

قیمت: دستگاه‌های کوره گرافیتی نسبت به دستگاه‌های شعله‌ای گران‌تر هستند و هزینه‌های عملیاتی بالاتری نیز دارند. با این حال، برای آزمایشگاه‌هایی که نیاز به دقت بالا دارند، این هزینه‌ها قابل توجیه است.

تکنیک هیدرید (Hydride Generation AAS):

این تکنیک به طور خاص برای اندازه‌گیری عناصری مانند آرسنیک، سلنیم و تلوریم که به صورت هیدریدهای گازی قابل تبدیل هستند، طراحی شده است. در این روش، نمونه به یک سیستم تولید هیدرید وارد می‌شود و هیدرید گازی تولیدشده به داخل سل جذب هدایت می‌شود. این تکنیک به دلیل حساسیت بسیار بالا در تشخیص عناصر خاص، در آزمایشگاه‌هایی که با این عناصر سروکار دارند، بسیار مفید است.

کاربرد: تکنیک هیدرید برای آزمایشگاه‌های محیط زیست، آب و فاضلاب و صنایع غذایی که به دقت و حساسیت بالا در اندازه‌گیری عناصری مانند آرسنیک و سلنیم نیاز دارند، ضروری است.

قیمت: دستگاه‌های هیدرید به دلیل نیاز به تجهیزات اضافی برای تولید هیدرید و کنترل دقیق فرآیند، هزینه بیشتری دارند. همچنین، هزینه‌های عملیاتی به دلیل استفاده از مواد شیمیایی ویژه نیز بیشتر است.

خرید دستگاه نو یا ریفربیشد

مفهوم دستگاه ریفربیشد (Refurbished) به دستگاه‌هایی اشاره دارد که پس از استفاده اولیه توسط شرکت سازنده یا فروشنده بازسازی شده و به صورت کامل بررسی و تعمیر شده‌اند تا مانند یک دستگاه نو عمل کنند. این دستگاه‌ها معمولاً با قیمت کمتری نسبت به دستگاه‌های نو عرضه می‌شوند و می‌توانند گزینه‌ای اقتصادی برای آزمایشگاه‌ها باشند.

در ایران، به دلیل محدودیت‌های وارداتی و عدم ارائه خدمات پس از فروش مناسب توسط شرکت‌های سازنده، خرید دستگاه‌های ریفربیشد یا کارکرده می‌تواند یک راه‌حل مناسب باشد. این دستگاه‌ها اگر از سلامت و کیفیت آنها اطمینان حاصل شود، می‌توانند به عنوان گزینه‌ای اقتصادی و عملی در نظر گرفته شوند.

نکات مهم در خرید دستگاه ریفربیشد یا کارکرده

اطمینان از سلامت دستگاه: حتماً دستگاه را از فروشندگان معتبر خریداری کنید و از عملکرد و سلامت آن اطمینان حاصل کنید.

گارانتی و خدمات پس از فروش: اگر امکان دارد، دستگاهی با گارانتی یا خدمات پس از فروش معتبر خریداری کنید تا در صورت بروز مشکل، بتوانید از پشتیبانی لازم برخوردار شوید.

بررسی نیازهای آزمایشگاه: قبل از خرید، بررسی کنید که آیا دستگاه ریفربیشد یا کارکرده توانایی برآورده‌کردن نیازهای شما را دارد یا خیر.

نتیجه‌گیری

انتخاب دستگاه جذب اتمی (AAS) باید با توجه به نیازهای خاص آزمایشگاه، بودجه و نوع نمونه‌های مورد تحلیل انجام شود. اگر آزمایشگاه شما نیاز به انجام آزمایش‌های روزمره و سریع دارد و بیشتر با نمونه‌های با غلظت بالا تا متوسط سروکار دارد، تکنیک شعله انتخاب مناسبی خواهد بود. برای دقت و حساسیت بالا در اندازه‌گیری غلظت‌های بسیار پایین، تکنیک کوره گرافیتی بهترین انتخاب است. اگر آزمایشگاه شما با عناصری مانند آرسنیک و سلنیم سروکار دارد، تکنیک هیدرید به دلیل حساسیت بالا، مناسب‌ترین گزینه خواهد بود.

در نهایت، با توجه به شرایط خاص ایران و محدودیت‌های خدمات پس از فروش، خرید دستگاه ریفربیشد یا کارکرده، در صورتی که از سلامت آن اطمینان داشته باشید، می‌تواند یک گزینه اقتصادی و عملی باشد. انتخاب بین برندهای مختلف نیز باید با در نظر گرفتن نیازها و اولویت‌های شما انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن برای آزمایش‌های شما حاصل شود.