محمدامین حیات مقدم پژوهشگر سیاسی :
تعداد مدارس در عهد مظفر الدین شاه در تهران به 36 باب رسید مانند علمیه، تربیت، فضیلت، سیاسی، اسلام، افتخار، ادب، نظامی،که علاوه بر دارالفنون بود.
دره های سرسبز و حاصلخیز گرجستان و قفقاز در دوره قاجار به تصرف روسها درآمد.
در سال 1228 به موجب عهدنامه گلستان ولایات گرجستان،باکو،شیروان،قراباغ،به روس ها واگذار گردید.
در سال 1243 به موجب عهدنامه ترکمنچای خانات ایروان که در دو طرف رود ارس واقع است و نیز نخجوان به تصرف روس ها درآمد.
در سال 1256 روسها رسما جزایر آشوراده را در ساحل گرگان تصرف کردند.
در 1282 روسها تاشکند را متصرف شدند.
در 1284 بخارا ،در1285 سمرقند به دست روسها افتاد.
خیوه در 1299 تسلیم روسها شد.
در سال 1273 سرزمین افغانستان و ایالت هرات از ایران جدا گردید.
در سال 1288 امتیاز مشهور رویترداده شد.
برادران لینچ امتیاز کشتی رانی در رود کارون را در دوران قاجار به دست آوردند.
امتیاز خرید و فروش توتون و تنباکو به یک شرکت انگلیسی به نام رژی داده شد.
امتیاز استخراج نفت نیز در دوران قاجار به دارسی انگلیسی واگذار گردید.
امتیاز خرید و فروش تنباکو به تالبوت انگلیسی داده شد که یک امتیاز انحصاری بود که در دوران ناصرالدین شاه صورت گرفت که سرانجام مخالفینی پیدا کرد و او نیز پس از ماجراهایی دستور لغو آن را داد.
امتیازهای انحصاری مخالفینی داشت که به جنبش هایی علیه قاجار ختم میشد.
رژی به معنای تشکیلاتی است که انحصار خرید و فروش یک کالا را به دست می آورد و تالبوت توانسته بود رژی تنباکو را به مدت پنجاه سال در دست بگیرد.
رژی در هر صورت همان انحصار در معاملات بازرگانی است که فقط یک یا چند شرکت حق دارند انجام دهند ولاغیر.
شرکت رژی تالبوت متعهد بود که یک چهارم سود خالص خود را به قاجار بدهد.
شرکت رژی حق داشت بر زراعت تنباکو نیز نظارت داشته باشد.
زارعین توتون ملزم بودند محصول رافقط به شرکت رژی بفروشند . و میان فروشندگان و شرکت تالبوت بر سر قیمت اختلاف پیش آمد که به نارضایتی فروشندگان ختم شد.
سرانجام شرکت تالبوت رژی به تحریم تنباکو ختم شد که میرزای شیرازی نقش پررنگی در تحریم تنباکو در آن زمان داشت البته به همراه افراد دیگر.
در نهایت تالبوت انگلیسی رژی خود را به شرکت شاهنشاهی دخانیات ایران فروخت و به گفته برخی حتی سود هم کرد.
بازار انحصاری یا مونوپول است و یا انحصار دو جانبه و یا چند جانبه.
منتقدان بازار انحصاری به مساله بی کیفیت شدن آن کالا و یا خدمات اشاره میکنند و میگویند چون رقیبی ندارد صاحب امتیاز ممکن است کار بی کیفیت تحویل دهد.
بالا بردن تعرفه واردات در گمرک یکی از اهرم هایی است که یک حکومت میتواند در بحث بازار انحصاری انجام دهد.
صاحب امتیاز انحصاری باید در تعامل با حکومت باشد و احتیاج به حمایت قانونی و سیاسی دارد. دولت میتواند این انحصار رابه یک شرکت خاص بدهد و یا خود شرکت دولتی باشد.
در بازار رقابتی ممکن است سود صفر شود پس شرکت ها و یا افراد به سمت بازار انحصاری میروند زیرا سود در بازار انحصاری تقریبا تضمین شده است.