از اواسط دهه چهل میلادی شوروی برای دریافت امتیاز نفت شمال فعالیت داشت.
در سال 1950 جنبش ملی کردن نفت جز مهم ترین جریان های سیاسی آن زمان بود.
طبق قانون نیمی از اعضا سنا را شاه منصوب میکرد.
آمریکا و انگلیس مخالف گسترش کمونیسم در ایران بودند.
در سال 1951 دین آچسن وزیر خارجه آمریکا بود .
در دولت آیزنهاور یکی از برادران دالس وزیر امورخارجه آمریکا بود و دیگری رئیس سیا.
در این دوران شاه با تکیه به رکن دو ارتش گروههای مخالف را رصد میکرد و پاکروان ریاست رکن دو را به عهده داشت.
پاکروان در تمام عمر به شاه وفادار بود.
در آن زمان محمدرضا شاه مخالف کمونیسم بود.
نیروی دریایی انگلیس هشتاد و پنج درصد انرژی خود را با تخفیف زیاد از شرکت نفت ایران و انگلیس تامین میکرد.
بر اساس قرارداد گس _گلشاییان که گاه به آن قرارداد الحاقی هم میگویند و در سال 1949 یا در 1328 امضا شد قرار بود درآمد ایران از هر بشکه نفت از 22 سنت به 33 سنت برسد.
در همین دوران مکزیک نفت خود را ملی کرده بود و آمریکا با ونزوئلا قراردادی بسته بود که نصف در آمد نفت را به خود ونزوئلا بدهد.
در زمانی که قرارداد گس_گلشاییان امضا شد مصدق رییس کمیسیون نفت مجلس شورای ملی بود و مذاکرات زیر نظر این کمیسیون بود و مصدق نیز با آن مخالفت کرد و در آن جا تصویب نشد.
سفارت انگلستان به شاه برای اجرایی شدن قرارداد گس_گلشاییان فشار می آورد.
در سال 1949 یا 1328 شاه برای اولین بار وارد آمریکا شد و با ترومن دیدار کرد و در کنگره آمریکا سخنرانی کرد.
با تصویب لایحه ملی شدن نفت در ایران انگلستان بارها از شاه خواست مجلس را منحل کند.
سپهبد رزم آرا مدتی نخست وزیر بود که ترور شد و بعد از آن حسین علا نخست وزیر شد.
مصدق هم نخست وزیر شد و هم مجلس ملی کردن نفت را تصویب کرد آن هم به طور همزمان.
ترومن مخالف حمله نظامی انگلستان به ایران بعد از ملی شدن نفت بود و شاه هم به نماینده انگلیس گفت که اگر انگلستان به خاک ایران حمله کند من خود شخصا فرمانده عملیات نظامی علیه شما هستم.
دولت ترومن در این خصوص با انگلستان مذاکره کرده بود و جلوی این حمله را گرفتند.
انگلستان به دلیل سیطره آمریکا بر سازمان ناتو نتوانست از این سازمان نیز استفاده کند.
وزیر امور خارجه آمریکا در آن دوران دین اچسن بود و معاون او جرج مک گی که هر دو با انگلستان برای عدم حمله نظامی به ایران صحبت کرده بودند.
ترومن دموکرات بود و قبل از ریاست جمهوری اش معاون فرانکلین روزولت بود.
ترومن دموکرات از بمب اتم بر روی ژاپن استفاده کرد و این دستور را صادر کرد.
ترومن قبل از آیزنهاور جمهوری خواه رییس جمهور بود.
هم ترومن و هم آیزنهاور هر دو نظامی بودند.
در زمان روزولت آمریکا بمب اتم را ساخت آن هم برای اولین بار و ترومن جانشین روزولت دستور شلیک را صادر کرد بر روی ژاپن.
هم ترومن و هم روزولت دموکرات بودند.
منبع : کتاب نگاهی به شاه
نوشته دکتر عباس میلانی