در حالی که نام تالاب شادگان در فهرست قرمز تالاب‌هایِ در معرض خطر نابودی و خروج از کنوانسیون تالاب‌ها (کنوانسیون رامسر) قرار دارد، احداث صنایع در حریم و محدوده تالاب شادگان به عنوان صنایع آب‌بر در آینده‌ای نه چندان دور قطعاً فجایع زیست‌محیطی جبران ناپذیری را در منطقه  به دنبال خواهد گذاشت و آثار منفی و مخربی بر زندگی و سلامت شهروندان شادگانی می‌گذارند.

این در حالی است که سالهاست خشکسالی، عدم تامین حقابه مورد نیاز  و ورود گونه‌های غیربومی، تنوع زیستی نه تنها تالاب شادگان بلکه کل تالاب‌های خوزستان را تهدید می‌کند.

با وجود اینکه ادعا می‌شود، منابع تامین آب برای تالاب شادگان، رودخانه مارون، زهاب‌های نیشکر و کانال انتقال آب از رودخانه کارون است اما درصد بالایی از منابع آبی تالاب توسط زهاب‌های نیشکر تامین می‌شود اما بخش‌ بزرگی از تالاب خشک شده است.

 

70 درصد تالاب شادگان  آبگیری شد

اگر چه در بارندگی‌های اخیری که در استان رخ داد رحیم مجدمی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان اعلام کرد:  حجم آب تالاب شادگان مناسب و بارندگی اخیر 70 درصد از تالاب بین المللی شادگان را پر آب کرده است.

وی افزود: تقریبا در بیشتر مساحت تالاب شادگان به جز مناطقی در اطراف خور دورق و نزدیکی ماهشهر آب وجود دارد هر چند در برخی از جاها حجم و ارتفاع آب کم است.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شادگان گفت: با تداوم بارندگی پیش بینی می‌شود وضعیت آبی بیشتر مناطق تالاب شادگان نسبت به سال گذشته بهتر شود.

تالاب شادگان در آی.سی.یو

اما کرامت حافظی فعال محیط زیست خوزستانی در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، با تاکید بر عدم تأمین حق‌آبه زیستی تالاب، اظهار کرد: سدسازی‌های متعدد در مسیر تالاب سبب شد حق‌آبه آن تأمین نشود.

وی افزود: توسعه کشاورزی در بالا دست سد مارون یک، نیز یکی از عواملی است که باعث می‌‌شود آب کمتری  به سمت تالاب شادگان سرازیر شود با این حال  احداث سدهای جدید از جمله مارون دو (آبریز)  در استان کهگیلویه و بویراحمد در حال پیگیری است.

این فعال محیط زیست گفت: طبق قانون حق‌آبه تالاب بعد از شرب باید تأمین شود اما اشکال بزرگی که در تالاب شادگان در سال‌های اخیر ایجاد شده شروع فعالیت صنایع صنعتی و استفاده از  حق‌آبه تالاب است.

حافظی بیان کرد: در مسیر تالاب شادگان کشت دائم نخل‌داری هم وجود دارد که بر اساس قانون کشاورزی تأمین حق‌آبه کشت دائم و درختان بر زراعت فصلی مقدم است در حالی که در طول مسیر از این آب برداشت شده و شادگان وضعیت بسیار بدی دارد.

وی  با تاکید بر اینکه تالاب شادگان مانند بیماری که نیازمند اقدامات ویژه و مراقبت‌های آی. سی.یو است، عنوان کرد: در این شرایط صنایع مخرب و آلاینده مانند پتروشیمی به آن اضافه شده است.

 

حافظی با اشاره به سرازیرشدن عمده پساب‌ها به تالاب شادگان، افزود: علاوه بر این در تالاب شادگان شاهد حضور گونه مهاجم ماهی تیلاپیا نیز هستیم که توسط وزارت جهاد کشاورزی و شیلات در تالاب رهاسازی شدند.

وی گفت: احداث پتروشیمی شادگان به طور حتم چشم‌انداز تاریکی را برای تالاب رقم خواهد زد که انتظار می‌رود محیط زیست از انجام این کار جلوگیری کند چرا که مناطق دیگری برای احداث آن نیز وجود دارد.

حافظی با اشاره به مصوبه جدید وزارت نیرو مبنی بر  تأمین آب  صنایع آب‌بر  از دریا، بیان کرد: محدوده تالاب شادگان اصلاً جانمایی صحیحی برای صنعت آب‌بر پتروشیمی نیست چرا که تالاب شادگان متصل به خورها است و به سرعت آلوده می‌شود.

حق تالاب شادگان از مارون صفر است

در ادامه فیصل عامری فعال محیط زیست در تشریح وضعیت تالاب شادگان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در اهواز، با بیان اینکه تالاب شادگان با وضعیت بد و اسفناکی روبرو شده و حق‌آبه آن باید از رودخانه کارون و مارون تأمین شود، اظهار کرد: حوضه آبی مارون بر اثر سدسازی‌های بی رویه در بالادست، تغییر کاربری اراضی دیم مثلاً در رامشیر، رامهرمز، جایزان و بهبهان، توسعه برق و یا ساخت سدها و بندها در بالادست وضعیت خوبی ندارد و حق‌آبه تالاب شادگان از این حوضه آبی به صفر یا نهایتاً یک تا دو درصد کاهش پیدا کرد.

وی با تاکید بر اینکه سهم حق‌آبه تالاب شادگان از کارون که شامل دز و سرشاخه‌های خود کارون است به صفر رسیده است، افزود: در سیل سال 98 کل سیلاب را برای حفاظت از اهواز، آبادان و خرمشهر به سمت تالاب شادگان هدایت شد اما اکنون آب سیلاب رفته و به جای آن پساب‌های کشاورزی، انسانی، صنایع شرق کارون وارد نهر مالح و بعد از آن به تالاب شادگان سرریز شد.

این فعال محیط‌زیست با اشاره به ورود  بدترین پساب‌ها به  تالاب شادگان، گفت: در برخی موارد نیترات به یک هزار و 800  رسیده و شوری بالای این پساب‌ها و دیگر آلاینده‌های وارد شده به تالاب شادگان آسیب‌های بسیاری را به آبزیان تالاب وارد کرد.

عامری بیان کرد: آبزیانی که در مقابل پساب شیلات و نیشکر مقاوم هستند را در تالاب شادگان پرورش می‌دهند اما همین آبزیان  با دیگر پساب‌ها به خصوص با پساب رنگ به رنگ صنایع از بین می‌روند و مردم ماهیانی که در فلزات سنگین و سموم پرورش یافته را چون راه دیگری ندارند، به اجبار صید و مصرف می‌کنند.

 

وی عنوان کرد: موضوع مهم این است که نهر مالح خودش نمک را به تالاب شادگان سرریز می‌کند و در کنار آن از طریق شیلات آزادگان و صنایع هم نمک وارد تالاب شادگان می‌شود، سالانه بیش از هشت میلیون تُن نمک وارد تالاب شادگان شده و از قسمت شمال (دارخوین) تا انتهای بهمن‌شیر وارد کارون می‌شود.

عامری افزود: این نمک از قسمت شرقی تالاب شادگان نیز با شیب معکوس از زیرزمینی و حتی صقلی وارد نهر شادگان می‌شود که  اگر به پساب شیلات آزادگان و نیشکر دل‌خوش هستیم، ضرر این چنینی افزایش نمک در تالاب شادگان را هم دارد.

عامری عنوان کرد: یک دریاچه نمک بالاتر از بهمن‌شیر، کارون و نهر جراحی به وسعت90 هزار هکتار و با EC  یکصد هزار یا دو تا سه برابر دریا تشکیل شده و همه چیز را آنجا سوزانده است؛ روزانه و لحظه‌ای هم بر نمک در این دریاچه نمک افزوده می‌شود.

وی گفت: علاوه بر این موارد ذکر شده سازمان آب و برق خوزستان نیز پساب‌های شور تالاب ناصریه را از طریق نهر مارد به تالاب شادگان وارد می‌کند.

عامری با انتقاد از اظهارات نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه آب مورد نیاز طرح پتروشیمی شادگان را از طریق تصفیه‌خانه شادگان تأمین کنند، بیان کرد: این کار غیرممکن و خیلی هم معقول نیست؛ دبی این تصفیه‌خانه نهایتاً نیم مترمکعب باشد و با این حال روستاییان با وجود آن همه بیماری موجود در فاضلاب از آن به اجبار برای دام استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه انتهای فاضلاب شهری و بیمارستانی شادگان بیشترین بیماری‌ها را دارد، افزود: متأسفانه حتی فاضلاب بیمارستانی شرق کارون در مقطع اهواز نیز به تالاب شادگان سرریز می‌شود.

عامری با طرح این سوال  مبنی بر اینکه با این وضعیت فعلی و شرایطی که تالاب دارد، طرح پتروشیمی شادگان چطور باید تأمین آب شود، گفت: مگر اینکه از پساب صنعت نیشکر یک نهر به طول 60 کیلومتر احداث و از آن برای صنایع فولاد یا پتروشیمی استفاده کنند؛ برای استفاده از این پساب‌ها در صنایع آب‌بر پیشنهادات مختلفی ارائه دادم ولی تاکنون از آن‌ها استفاده نکرده‌اند.

 

وی عنوان کرد:  در حال حاضر آبی نیست که پتروشیمی بخواهد از حق‌آبه تالاب شادگان بگیرد، مگر اینکه از آب دریا و یا پساب‌ها استفاده کنند؛ در هر صورت حتی یک مشت آب برداشتن از تالاب شادگان هم به ضرر این تالاب است.

محیط زیست پاسخ نداد

 فارس برای اطلاع از وضعیت حق آبه تالاب  شادگان همچنین تاثیر بارندگی‌های اخیر در اکولوژی منطقه با وجود تماس‌های مکرر با  مدیر کل حفاظت محیط زیست استان و روابط عمومی این اداره پاسخگو نبودند.

  تالاب شادگان از طریق خورهای متعدد به خلیج‌فارس متصل می‌شود که با آب‌ شیرین، لب‌شور و آب‌شور، محیطی مناسب برای زیست انواع آبزیان، پرندگان، جوندگان و حیوانات اهلی و وحشی است.

تالاب شادگان همه ساله در فصل پاییز میزبان انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر از مناطق سردسیر سیبری، روسیه، آسیای میانه و مناطق داخلی ایران است.

تالاب شادگان به دلیل هوای معتدل در فصل زمستان محل زیست بیش از 110گونه گیاهی، 174 گونه پرنده بومی و مهاجر شامل گیلانشاه و اردک مرمری، 36 گونه پستاندار، سه گونه دوزیست و نُه گونه خزنده است.
تالاب بین‌المللی شادگان از شمال به شادگان، از جنوب به رودخانه بهمنشیر و از سمت غرب به جاده دارخوین، آبادان و آب‌های خورموسی محدود می‌شود.