اضطراب چیست؟

اضطراب احساسی مبهم و ناخوشایند همراه با ترس و دلهره است و معمولا بدون شناخت مبدا آن در شخص ظهور می‌کند. این حس زمانی به عنوان یک اختلال شناخته می شود که به دفعات تکرار شده و شدت آن نیز غیر عادی و دارای عوارض غیر قابل کنترل باشد. اختلالات اضطرابی، به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات و بیماری های روانی، معمولا از آستانه کنترل فرد خارج است و باعث اختلال در زندگی روزمره وی می شود.

علائم و نشانه های اختلالات اضطرابی

ترس و نگرانی همیشگی و بدون مشخص بودن منشاء آن و یا ترس بیش از حد و نا متناسب با خطری که شخص بیمار را تهدید می کند، مهمترین علامت و نشانه بروز این اختلال در فرد است. این احساس بی دلیل، نا متناسب با خطر واقعی و مداوم است که عملا زندگی شخص را مختل می کند.

. علائم و نشانه های اختلالات اضطرابی بیش از حد و نامتناسب با خطر واقعی هستند

معمولا شخص مبتلا پس از مستاصل شدن در تمام مسائل زندگی به این نتیجه می رسد که باید در این خصوص با پزشک یا روان درمانگر صحبت کند.

علائم فیزیولوژیک اضطراب

تشخیص هر یک از اختلالات و یا بیماری ها در تمام حوزه ها به خصوص در حوزه روانشناسی نیازمند تخصص، تجربه و دید اجمالی نسبت به تمام ابعاد بیماریست. بر این اساس باید بدانید که داشتن یک، چند و یا تمام نشانه ها می تواند اتفاقی و یا دلالت بر وجود مشکل دیگری داشته باشد.

مهمترین علائم فیزیولوژیک اختلالات اضطرابی، به تفکیک دسته بندی در جدول زیر قابل مشاهده است:

* خواب رفتگی عضلات یا همان پارستزی

علائم روانشناختی اضطراب

علاوه بر نشانه های جسمانی اضطراب، برخی علائم روانی نیز به واسطه ی داشتن اختلالات اضطرابی بروز می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

· بی قراری

· کاهش قدرت تصمیم گیری

· تشویش و عدم توانایی در تمرکز

· بی خوابی

· انتظار مفرط برای اخبار (به خصوص اخبار بد)

7 مورد از اختلالات اضطرابی شایع

با بیان برخی از خصوصیات کلی اختلالات اضطرابی، شناخت کلی از این حالت روانی و بیماری را بیشتر شناختیم؛ اما این اختلال به لحاظ تفاوت در علل پیدایش، علائم و عواقب آن دارای گستردگی فراوانیست که در ادامه برخی از انواع آن را به صورت مختصر بررسی خواهیم کرد.

1. اختلال اضطراب جدایی

اختلال ترس از جدایی به عنوان یکی از زیر شاخه های اختلالات اضطرابی، ترس و نگرانی شدید فرد نسبت به هر آن کس یا هر آن چیزیست که وی با آن شخص یا شئ از نظر عاطفی وابستگی فراوانی را برقرار کرده است. هر چند این نوع ترس معمولا در کودکان زیر 3 سال رواج دارد، اما در برخی سنین دیگر نیز این مشکل بروز می کند.

اختلال اضطراب جدایی در کودکان زیر 3 سال رواج بیشتری دارد و با ترس از جدایی متفاوت است.

نکته قابل توجه اینکه ترس از جدایی در واقع جزئی از فرآیند رشد کودک محسوب می شود و نباید آن را با اختلال اضطراب جدایی یکسان بدانیم. در اختلال اضطراب جدایی، ترس بیش از اندازه و معمولا بی دلیل بوده و در طولانی مدت نیز این اضطراب باقی می ماند.

2. لالی انتخابی

نوعی از اختلال اضطراب است که معمولا در کودکی آغاز می گردد. در این حالت از اضطراب، شخص دچار اختلال، در بعضی موقعیت ها و در مواجهه با برخی افراد توانایی لازم برای صحبت کردن را ندارد. این اختلال می تواند در شرایط مستعد تشدید عوامل پیشرفت کرده و زمینه ساز برخی اختلالات دیگر مانند حملات پانیک یا همان اختلال وحشت زدگی باشد.

3. فوبی خاص

در این اختلال، فرد بدون دلیل منطقی از یک شخص، مکان، حیوان و در کل موقعیت خاص همیشه دچار نوعی ترس بوده و عکس العمل هایی فراتر از حد عادی و قابل کنترل در وی بروز می کند. معمولا شخص مبتلا به این اختلال همیشه از قرار گرفتن در آن موقعیت خاص گریزان است. شاید بتوان به عنوان نمونه از محرک های این نوع، ترس از دیدن تزریق، خون، زخم و جراحت، شنیدن صدای بلند، دیدن یک حیوان و امثال آن یاد کرد.

4. فوبی اجتماعی

بیمار درگیر این اختلال در در موقعیت اجتماعی که در آن قرار می گیرند به شدت دچار عدم آرامش می شود. در این نوع خاص از فوبیا، افراد درگیر از قضاوت شدن، انتقاد یا طرد شدن از اجتماع دچار ترس می شوند. این افراد همیشه تصور می کنند که توجهات اجتماع پیرامون آنها برای یافتن ایرادات و نقاط ضعف آنهاست تا بدان وسیله وی را تمسخر، انتقاد یا طرد کنند.

5. اختلال وحشت زدگی

وحشت زدگی یا حمله پانیک (Panic attack) نوعی ترس و اضطراب شدید است که بیمار احساس می کند هر آن ممکن است بمیرد. علاوه بر آن بیمار همیشه ترس از تکرار این وضعیت نیز دچار استرس فراوان می شود.

عدم درمان می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد .

این نوع از اختلالات اضطرابی بسته به بیمار و سابقه بیماری با خصوصیات متفاوتی همراه است؛ ولی معمولا این نوع ترس که از آن به حمله نیز یاد می شود طولانی مدت نیست. مدت زمان این حملات عموما چند دقیقه است و دوره های بروز آن می تواند از روزانه چند مرتبه تا تعداد محدود در سال باشد.

6. آگورافوبیا

Agoraphobia که از آن با عناوینی مانند بازار هراسی و بزرن هراسی نیز یاد می شود، در واقع ترس از قرار گیری در موقعیت هاییست که با نادرستی در آن احساس نا امنی و درماندگی می کنیم. به همین دلیل از قرار گرفتن در این موقعیت ها اجتناب می کنیم.
در این نوع از اضطراب، شخص درگیر از موقعیت های ساده و روزمره مانند بیرون رفتن از خانه، تجمعات کوچک و بزرگ، تالارهای تئاتر و سینما، پارک ها، فروشگاه ها و مراکز خرید ، وسایل حمل و نقل عمومی مثل اتوبوس و قطار و امثال آن ترس و نگرانی بیش از اندازه ای دارد که کنترل آن برایش امکان پذیر نیست.

7. اضطراب فراگیر

در اضطراب فراگیر تمام حسگر های فرد درگیر در حال رصد کردن تمام اتفاقاتیست که در واقع نوعی فاجعه محسوب می شوند. همین وضعیت باعث ترس بیش از حد و دلهره از تمام امور روزانه و انتظار ایجاد فاجعه از این امور است. ترس بیش از حد و اغراق آمیز از مسائلی مانند ورشکستی مالی، بیماری، خانواده، از این دسته هستند.
نگرانی و تنش به وجود آمده در این شرایط آنچنان زیاد است که زندگی روزمره و ساده را از بیمار سلب می کند.
لازم به ذکر است که اختلالات اضطرابی انواع و اقسام مختلفی دارند که هر کدام نیازمند بررسی کامل هستند. اختلالاتی همچون بیماری های روان تنی، بد ریخت انگاری، اختلالات استرس سخنرانی، اضطراب بیماری و استرس مسابقه نیز در این دسته بندی می گنجند.

درمان اختلالات اضطرابی

در صورتی که اضطراب از حالت معمول خارج شده و به اختلال اضطرابی تبدیل شود، بی شک بدون درمان زندگی روزمره شخص مبتلا به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و مختل خواهد شد. روانشناس یا روان پزشک، با تشخیص صحیح و استفاده از روش های درمانی مناسب می کوشد هر چه سریعتر و البته بدون عوارض بیمار را از بند بیماری رها کند.

روند درمان بسته به نوع و شدت بیماری می تواند متفاوت باشد. از جلسه های روان درمانی تا درمان های دارویی می توانند در این راه مثمر ثمر باشند. اما اکیدا توصیه می‌کنیم از مصرف دارو بدون تجویز پزشک خودداری کنید و اگر در مصرف این داروها با مشکل مواجه شده اید، با مشاورین و کارشناسان کلینیک تراپیا در تماس باشید.

نقش روان درمانی در درمان اختلالات اضطرابی

روان درمانی یا گفتاردرمانی می تواند به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی کمک کند. برای تأثیرگذار بودن، روان درمانی باید منطبق با نیازها و نگرانی های خاص فرد باشد.

در این شیوه درمانی، شخص مبتلا طی جلسات متوالی و با هدف کاهش علائم، با یک روان درمانگر وارد فرآیند درمان می شود. در این جلسات روان درمانگر سعی می کند با شناخت بیمار و عوامل ایجاد و تشدید اضطراب، مهارت هایی را برای کنترل عوامل و شرایط اضطراب زا آموزش دهد.

نقش رفتار درمانی شناختی (CBT) در درمان اختلالات اضطرابی

رفتار درمانی شناختی(CBT) نمونه ای از یک نوع کارآمد روان درمانی است که می تواند به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی کمک کند. این روش به افراد طرز تفکر، رفتار و واکنش متفاوتی را نسبت به اشیا و موقعیت های ایجاد کننده اضطراب و ترس می آموزد. CBT همچنین می تواند به افراد در یادگیری و تمرین مهارت های اجتماعی که برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی حیاتی است، کمک کند.

نقش دارو درمانی در اختلالات اضطرابی

مصرف دارو اختلالات اضطرابی را درمان نمی کند، اما می تواند به تسکین علائم کمک کند. داروهای ضداضطراب توسط روانپزشک تجویز می شود. متداول ترین گروه های دارویی که برای مبارزه با اختلالات اضطرابی استفاده می شودشامل موارد زیر است:

· داروهای ضد اضطراب(مانند بنزودیازپین ها)

· داروهای ضدافسردگی

· مسدود کننده های بتا

دارو درمانی یکی از روشهای کنترل عوارض و علائم اختلالات اضطرابی است.

دارو های ضداضطراب(Anti-Anxiety Medications)

داروهای ضد اضطراب می توانند به کاهش علائم اضطراب، حملات هراس یا ترس و نگرانی شدید کمک کنند. رایج ترین داروهای ضداضطراب بنزودیازپین نامیده می شود. اگرچه بنزودیازپین ها اغلب به عنوان خطوط اول درمان اختلال اضطراب فراگیر مورد استفاده قرار می گیرند، اما مزایا و معایبی دارند.

داروهای ضدافسردگی(Antidepressants)

داروهای ضدافسردگی برای درمان افسردگی استفاده می شوند، اما می توانند برای درمان اختلالات اضطرابی نیز مفید باشند. آنها ممکن است به بهبود نحوه استفاده مغز از مواد شیمیایی خاص که خلق و خو یا استرس را کنترل می کنند کمک کنند. ممکن است قبل از یافتن دارویی که علائم شما را بهبود می بخشد و عوارض جانبی قابل کنترل دارد، چندین داروی ضد افسردگی مختلف را امتحان کنید.

مسدود کننده های بتا(Beta-Blockers)

اگرچه مسدودکننده های بتا اغلب برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند، اما می توانند برای تسکین علائم فیزیکی اضطراب مانند ضربان قلب سریع، لرزش و گر گرفتگی(سرخ شدن) نیز استفاده شوند. این داروها، اگر برای مدت کوتاهی مصرف شوند، می توانند به افراد در کنترل علائم جسمانی کمک کنند.

انتخاب داروی مناسب در درمان اختلالات اضطرابی

برخی از انواع داروها ممکن است برای انواع خاصی از اختلالات اضطرابی بهتر عمل کنند، بنابراین افراد باید با پزشک خود همکاری کنند تا تشخیص دهد کدام دارو برای آنها مناسب است. برخی از مواد مانند کافئین، برخی داروهای سرماخوردگی بدون نسخه، داروهای غیرقانونی و مکمل های گیاهی ممکن است علائم اختلالات اضطرابی را تشدید کرده یا با داروهای تجویز شده تداخل داشته باشند. افراد باید با پزشک خود مشورت کنند تا بتوانند بیاموزند که کدام داروها بی خطر هستند و از کدام داروها اجتناب کنند.

تسلط بر شرایط، گام نهایی در درمان اختلال اضطرابی

هرچند نام بیماری، بر اختلالات اضطرابی سنگینی می کند، اما باید بدانید که درمان اضطراب شدید کار سختی نیست. گام بعدی و مهمتر از درمان استرس، خوب ماندن و مسلط شدن بر شرایط و عواملیست که موجب بازگشت حالات ناخوشایند گذشته و ایجاد مشکلات استرس شدید یا اختلالات اضطراب در فرد می شود. با شیوع اپیدمی کرونا و استقبال مردم از مشاوره آنلاین روانشناسی، کلینیک تراپیا (https://therapia.institue/) نیز خدمات مشاوره را، مطابق نیاز شما به صورت آنلاین ارائه می‌دهد. امیدواریم این خدمات به بهبود و تعالی روحی و روانی شما و جامعه کمک کند.