جامعه بايد وضعيت دانش‌آموزان داراي نيازهاي ويژه را درك و فضايي را براي استفاده از توانمندي آن‌ها مهيا كند و مطمئن باشد اين دانش‌آموزان با نهايت حسن‌نيت مشغول به فعاليت در اجتماع مي‌شوند.
 
اين گوشه‌اي از صحبت‌هاي رئيس اداره آموزش‌و‌پرورش استثنايي خوزستان با بيش از 25 سال سابقه فعاليت در اين حوزه است.
 
سعيد اهل‌اليرف  به تشريح بخشي از فعاليت‌ها و اقدامات انجام شده در اين اداره و بيان دغدغه‌هايش درباره اين دانش‌آموزان پرداخت.
 
وي اظهار‌داشت: آموزش‌وپرورش استثنايي يكي از بخش‌هاي آموزش‌وپرورش است كه با دانش‌آموزان با نياز‌هاي ويژه و خاص سروكار دارد و وظيفه اصلي اين اداره پاسخ به نيازهاي خاص اين دانش‌آموزان است. آموزش‌وپرورش استثنايي دانش‌آموزاني را كه داراي مشكلات شنوايي، بينايي، كم‌ذهني، چندمعلوليتي، اختلالات يادگيري، رفتاري، جسمي، حركتي و غيره هستند را تحت پوشش قرار مي‌دهد.
 
اهل‌اليرف با بيان اين‌كه 68 مركز آموزشي استثنايي در استان راه‌اندازي شده‌است، گفت: مراكز آموزشي اين اداره در دهه گذشته رشد خوبي داشته و تعداد زيادي از دانش‌آموزان با نيازهاي خاص استان در مقاطع پيش دبستاني، پيش‌حرفه‌اي راهنمايي و متوسطه حرفه‌اي را تحت پوشش قرار داده‌است.
 
رئيس اداره آموزش‌وپرورش استثنايي خوزستان ادامه‌داد: مقطع پيش‌دبستاني در آموزش و پرورش استثنايي يكي از مقاطع الزامي و مهم اين اداره است. اين مقطع جهت آمادگي دانش‌آموز براي ورود به دوره ابتدايي برگزار مي‌شود. دوره پيش‌دبستاني در مراكز آموزشي استثنايي از 2 تا 3 سال و سن ورود دانش آموزان به پيش‌دبستاني متفاوت است و بستگي به آمادگي آن‌ها دارد.
 
وي اظهار‌داشت: مقاطع پيش‌حرفه‌اي راهنمايي و متوسطه حرفه‌اي براي دانش‌آموزان ويژه نيازهاي ذهني را‌ه‌اندازي شده‌است. در سال‌هاي گذشته دانش‌آموزان نيازهاي ذهني بعد از فارغ‌التحصيلي از دوره ابتدايي خانه‌نشين مي‌شدند. اما طي 4 سال گذشته اين مقاطع براي اين دانش‌آموزان جهت ادامه تحصيل راه‌اندازي شد.
 
رئيس اداره آموزش‌وپرورش استثنايي خوزستان با اشاره به راه‌اندازي 33 مركز آموزشي پيش‌حرفه‌اي راهنمايي در سراسر استان اظهارداشت: دانش‌آموزان بعد از فارغ‌التحصيلي از دوره ابتدايي 3 سال دوره پيش‌حرفه‌اي راهنمايي را جهت آمادگي براي انتخاب رشته در مقطع متوسطه مي‌گذارند.
 
اهل‌اليرف با بيان اين‌كه مراكز آموزشي متوسطه حرفه‌اي در استان 17 مركز هستند، ‌افزود: دانش‌آموزان در اين مراكز مي‌توانند در 9 رشته مشغول به تحصيل شوند. دانش‌آموزان متناسب با وضعيت و توانايي خود رشته مورد نظر را انتخاب مي‌كنند.
 
وي گفت: رشته‌هاي مقطع متوسطه حرفه‌اي براي دانش‌آموزان دختر شامل قالي‌بافي، راسته‌دوزي، دوخت پوشاك زنانه، هنر در خانه و رشته‌هاي ويژه دانش‌آموزان پسر شامل درودگري، مشبك‌بري، دوخت پوشاك مردانه، تعميرات كفش و رنگ‌كاري ساختمان است.
 
رئيس اداره آموزش‌وپرورش استثنايي خوزستان اظهارداشت: رشته‌ها جديد اين مراكز متناسب با وضعيت علمي و پتانسيل موجود در مناطق استان راه‌اندازي مي‌شود. رشته‌هاي جديد بايد از سوي مناطق به اين اداره ارائه شوند. دانش‌آموزان متوسطه حرفه‌اي بعد از اتمام اين دوره‌ها جهت گرفتن مدرك در آزمون سازمان فني‌وحرفه‌اي شركت مي‌كنند.
 
اهل‌اليرف ادامه‌داد: آموزش اين رشته‌ها به دانش‌آموزان با نيازهاي ذهني مي‌تواند نقش آن‌ها را در اجتماع بازگو كند. آن‌ها مي‌توانند نقشي در اجتماع ايفا كرده و در جامعه كنار ساير افراد زندگي كنند.
 
وي درباره بازار كار اين دانش‌آموزان با بيان اين‌كه ‌آموزش‌وپرورش وظيفه آموزش اين افراد را بر عهده دارد اما بازار كار اين افراد بر عهده نهادهاي اجتماعي است، تاكيد كرد: جامعه بايد وضعيت اين افراد را درك كند و براي استفاده از توانمندي آن‌ها فضايي مهيا كند. جامعه مطمئن باشد اين دانش‌آموزان با نهايت حسن‌نيت مشغول به فعاليت در اجتماع مي‌شوند.
 
رئيس اداره آموزش و پرورش استثنايي خوزستان گفت: افراد با نيازهاي ذهني افرادي هستند آموزش‌پذير كه مي‌توانند مهارت‌هاي لازم زندگي و اجتماعي را كسب كنند. اين افراد زير نظر معلمان با تجربه آموزش لازم را فرا مي‌گيرند و افراد آموزش‌ناپذير به مراكز بهزيستي و توان‌‌خواه تحويل داده مي‌شوند كه به اين افراد تربيت پذير مي‌گويند.
 
اهل‌اليرف درباره دانش‌آموزان نابينا و ناشنوا اما داراي هوش بهره عادي ‌اظهارداشت: محتواي تحصيلي اين افراد همانند دانش‌آموزان عادي مشغول به تحصيل در آموزش و پرورش اما آموزش آن‌ها داراي تفاوت‌هايي كوچك است؛ مثلاً محتواي كتاب‌هاي دانش‌آموزان نابينا همانند دانش‌آموزان عادي است، با اين تفاوت كه كتاب‌ دانش‌آموز نابينا بريل است.
 
وي اظهارداشت: هر ساله طرح سنجش سلامت ويژه نوآموزان پايه اول ابتدايي استان جهت صدور دفترچه سلامت اجرا مي‌شود و دانش‌آموزان داراي مشكل خفيف به دكتر متخصص مربوطه و دانش‌آموزان داراي مشكل خاص به مراكز آموزشي استثنايي ارجاع داده مي‌شوند.
 
رئيس اداره آموزش و پرورش استثنايي خوزستان افزود: در مراكز آموزشي استثنايي مشاوره خانواده جهت هدايت و راهنمايي والدين فعال است. اولياء دانش‌آموزان جهت پيگيري از اوضاع و شرايط آموزش فرزندان، نظارت، هدايت و راهنمايي با مشاوره اين مراكز ارتباط برقرار مي‌كنند.
 
اهل‌اليرف گفت: بعضي از دانش‌آموزان مركز آموزشي استثنايي نياز به خدمات توان‌بخشي شامل گفتار درماني، كاردرماني و غيره دارند. اين خدمات در اين مراكز به دانش‌آموزان نيازمند ارائه مي‌شود. دانش‌آموزان علاوه بر تحصيل از اين خدمات استفاده مي‌كنند. خدمات توان‌بخشي در همه مراكز آموزشي اين اداره به دليل كمبود نيروي متخصص ارائه نمي‌شود و دانش‌آموزان مراكز آموزشي فاقد خدمات توان‌بخشي به مراكز توان‌بخشي بيرون از مدرسه ارجاع داده مي‌شوند.
 
اهل‌‌اليرف با بيان اين‌كه در اهواز 19 مركز آموزشي در مقاطع ابتدايي، راهنمايي و متوسطه راه‌اندازي شده‌است، اظهارداشت:‌ نيروي انساني اين اداره جوابگوي دانش‌آموزان است. تعداد دانش‌آموزان مركز استثنايي در كشور در هر كلاس بين 6 تا 11 نفر و در خوزستان بين 7 و 8 دانش‌آموز است. اداره آموزش و پرورش استثنايي استان از لحاظ ساخت و ساز، تجهيزات و غيره در وضعيتي مناسب است.
 
وي افزود: تعداد دانش‌آموزان آموزش و پرورش استثنايي استان در سال گذشته 4 هزار و 678 دانش‌آموز بوده است كه از اين تعداد 3 هزار و 395 در مقطع ابتدايي و هزار و 283 نفر در مقاطع راهنمايي و متوسطه مشغول به تحصيل بودند.
 
رئيس اداره آموزش و پرورش استثنايي خوزستان درباره چگونگي تحصيل دانش‌آموزان روستايي و عشايري داراي مشكل خاص، توضيح داد: اگر خانه اين دانش‌آموزان با شهر فاصله زيادي داشته‌باشد، آموزش لازم را در مدارس عادي و زيرنظر معلمان متخصص كه اين معلمان دوره لازم را از سوي مراكز استثنايي گذرانده‌اند، فرا مي‌گيرند و اگر در روستاها و مناطق نزديك شهر هستند مي‌توانند در مراكز آموزشي مستقر در شهر تحصيل و توسط سرويس‌هاي اياب و ذهاب رفت‌وآمد كنند.
 
اهل‌اليرف با بيان اين‌كه در استان 15 مركز اختلالات يادگيري راه‌اندازي شده‌است، اظهارداشت: بعضي از دانش‌آموزان داراي هوش‌بهره‌ عادي، ولي در يك درس و يا دروس ضعيف هستند؛ اين دانش آموزان داراي اختلالات يادگيري هستند كه با مراجعه به اين مراكز مشكل آن‌ها رفع مي‌شود. تأمين فضا و تجهيزات اين مراكز بر عهده آموزش و پرورش ولي آموزش دانش‌آموزان بر عهده معلمان آموزش و پرورش استثنايي است. مشكل اين دانش‌آموزان هم‌زمان با گذراندن دوره تحصيل حل مي‌شود.
 
رئيس اداره آموزش و پرورش استثنايي خوزستان با بيان اين‌كه همچنين طرح معلم مرجع جهت رفع اين مشكل در مدارس اجرا شده است، افزود: به‌اين ترتيب دانش‌آموزان نيازي به مراجعه به مراكز ندارند و در مدرسه خود آموزش لازم را مي‌بينند.
 
وي درباره مراكز اختلالات رفتاري گفت: در استان 2 مركز اختلالات رفتاري در شهر اهواز واقع است. همچنين در بعضي از شهرهاي استان مانند آبادان و بهبهان فضايي در مدرسه عادي با اين هدف در نظر گرفته‌شده‌است و افرادي مشغول به فعاليت در اين زمينه هستند. استان تاكنون 89 دانش‌آموز داراي اختلالات رفتاري دارد.
 
رئيس اداره آموزش و پرورش استثنايي خوزستان گفت: امسال حدود 118 كلاس در سطح خوزستان در مدارس استثنايي در تابستان هوشمندسازي شدند. عمده اين كلاس‌ها ويژه پايه ششم ابتدايي هستند.
 
اهل‌اليرف درباره احداث مراكز جديد استثنايي در استان گفت: در حال حاضر تعداد مراكز جوابگو دانش آموزان است اما اين اداره نياز به احداث مدارس جديد در مقاطع بالاتر در سال‌هاي آينده است.
 
وي با بيان اين‌كه دانش‌آموزان استثنايي در فعاليت فرهنگي و ورزشي خوب درخشيدند، ادامه‌داد: فضاي ورزشي مدارس جوابگوي دانش‌آموزان نيست و اميدواريم در زمينه ساخت و ساز اين فضاها بيشتر حمايت شويم.