پیشترها هنگام ورود به مدارس ابتدایی بچه‌هایی را می‌دیدیم که اکثرا و استخوانی بودند. كودك چاق کمتر دیده می‌شد و اگر هم می‌دیدیم به عنوان یک تپل بانمک می‌شناختیم و برایمان جذابیت داشت. حالا اگر برویم بچه‌هایی هستند که از تپلي بودن گذشته‌اند و چاق شده‌اند! آن‌قدر که در همان نگاه اول نگران می‌شویم که این بچه بزرگ شد چه می‌شود؟ هزار جور بیماری نمی‌گیرد؟

بعد نگاه می‌کنیم می‌بینیم بچه در حیاط كوچك مدرسه نمی‌تواند تکان بخورد، نه ورزشی، نه فعالیتی، نه بازی. اين‌ها به كنار؛ بوفه مدرسه هم پر است از چیپس و پفک و ساندویچ و تنقلات مختلف. بچه هم می‌بیند و می‌خرد و می‌خورد و می‌شود همین که حالا می‌بینیم!
در خانه‌ها هم همین است. مردم می‌روند توی یک آپارتمان كوچك و همه کارهایشان را در چهارديواري 70 متري انجام می‌دهند. ورزش هم عملا از زندگی حذف شده و حال و حوصله‌اش نیست. غذاهای پر چرب هم که همه‌جا هست و خوشمزه و بی‌دردسر.
مهنوش صاحبدل، مسئول واحد بهبود تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز  می‌گوید: "چاقي، انباشته شدن غیرعادی چربی در بدن است. زمانی که کالری دریافتی بیشتر از کالری مصرفی باشد، به چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره می شود. اضافه وزن و چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی در بدن ظاهر می شود.
متاسفانه آمار اضافه‌وزن و چاقی در کشور و به خصوص خوزستان بسیار بالا است به طوری که بر اساس آخرین آمار استان خوزستان 49.8 درصد افراد  25 تا 34 سال استان یعنی جوانان، دچار اضافه وزن و چاقی هستند و در گروه سنی 35 تا 44 سال نیز 65.63 درصد به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند. 56.52 درصد زنان 25 تا 34 ساله و 67.41 درصد زنان 35 تا 44 سال و 43.3 درصد مردان 25 تا 34 ساله و 63.92 درصد مردان 35 تا 44 ساله دچار اضافه وزن يا چاقي هستند. طبق این بررسی میزان اضافه وزن و چاقی در خانم‌ها بیش از آقایان است که علت اصلی آن کم‌تحرکی بیشتر خانم‌ها نسبت به آقایان است.
اینجا است که مشخص می‌شود جوانان و میانسالان خوزستاني در معرض خطر چه بیماری‌هایی در سال‌های آینده هستند و مسلما این اضافه وزن و چاقی از کارکرد مطلوب آنها در زمان حال نیز کم مي‌كند و موجب مشکلات اجتماعی – اقتصادی براي آنها مي‌شود. متاسفانه با رواج بسیار زیاد فست‌فودها و غذاهای خیابانی مسلما آمار فعلی استان از این هم بیشتر است که لازم است خانواده‌ها با دقت بيشتر، اضافه وزن و چاقی را به عنوان یک بحران باور كرده و برای مقابله با آن تلاش كنند. متاسفانه اضافه وزن و چاقی مستقیما با مرگ و میر و بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، فشارخون بالا ، بیماری های قلبی عروقی و حتی برخی سرطان ها ارتباط مستقیم دارد.
متاسفانه در حال حاضر چاقی در کودکان نیز بسیار زیاد شده که بروز بسیاری از بیماری‌ها را در آینده برای آنان در پی خواهد داشت.
عوامل بسيار زيادي در بروز چاقي موثر هستند ولي به طور عمده علت‌هاي شناخته‌شده چاقي شامل ژنتیک، الگوی رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از نیاز کالری غذایی به ویژه شیرینی‌ها و چربی‌ها، کم‌تحرکی، برخی اختلالات هورمونی، برخی داروها و اختلالات عصبی و مشکلات روانی هستند. البته متاسفانه مشکل اصلی خوزستان عوامل محیطی یعنی کم‌تحرکی و عادات غذایی نامناسب است.
براي تشخيص اضافه وزن و چاقي از معيار اندازه‌گيري (BMI) استفاده مي‌شود كه از تقسيم وزن (كيلوگرم) بر قد (متر) به توان 2 به دست مي‌آيد.
معيار BMI براي سنجش چاقي در بزرگسالان است و در كودكان بسته به سنين مختلف فرمولاسيون‌هاي متفاوت ارايه شده است. چنان‌چه عدد BMI کمتر از 18.5 بود فرد لاغر محسوب می‌شود که می‌تواند خطراتی را برای سلامتی وي در پی داشته باشد . فرد با BMI بین 18.5 تا 24.9 در محدوده وزن مطلوب است. BMI  رقم 25 تا 29.9 اضافه وزن و بیشتر از 30 نشانگر چاقی است. البته عوامل ديگري هم در تقسيم‌بندي چاقي از نظر شدت موثر است كه از جمله مي‌توان به توزيع چربي در قسمت‌هاي مختلف بدن، دور كمر، دور مچ دست و ميزان جثه افراد اشاره كرد."
مردم هر روز چاق‌تر می‌شوند و به جای تغییر سبک زندگی وقتی که به فکر لاغر شدن مي‌افتند باز می‌روند سراغ یک راه راحت و آسوده. می‌نشینند پای ماهواره و چند تبلیغ می‌بینند و شماره را یادداشت می‌کنند و زنگ می‌زنند و دارو را می‌گیرند و می‌خورند و...
من هم این کار را کردم. یک روز با شماره‌اي که داروهای لاغری تبلیغ می‌کرد تماس گرفتم. تبلیغ می‌گفت در یک ماه بدون زحمت 10 کیلو لاغر شوید! در اين تبليغ، صدايي شادمان تاكيد مي‌كرد "لاغر شويد و لاغر بمانيد" آن‌ هم "بدون نياز به ورزش"!
 شماره تلفن يك خط اعتباری بود و می‌توانست مربوط به هر جایی باشد. مرد پشت خط شروع کرد و در مورد مزایای این دارو می‌گفت: "این‌ها یک بسته 100 تایی قرص هستند که شما پس از غذا استفاده می‌کنید و پس از مدتی کاهش وزن محسوسی در خودتان حس می‌کنید. این دارو حاوی فیگورتین است و چربی‌های اضافه بدن را می‌سوزاند. اگر در ناحیه شکم دچار مشکل هستید به راحتی با این دارو رفع می‌شود. فقط چربی‌ها را می‌سوزاند و هیچ مشکلی برای دیگر اعضای بدن ایجاد نمی‌کند."
مرد پشت تلفن با آب و تاب مي‌گفت: " اين قرص‌ها تا حالا هیچ عارضه‌ای نداشته و برای هر سنی قابل استفاده است."
او دست آخر یک شماره حساب هم داد و گفت وقتی پول را واریز کردم اطلاع دهم و بعد با پست دارو را برایم می‌فرستند. نه آدرسی، نه اسمی، نه مشخصاتی و نه هیچ راهی برای پیگیری. همین که هست؛ دارو با پیک می‌آید در خانه و ما استفاده می‌کنیم بدون هیچ آشنایی قبلي با دارو و شركت توليدكننده آن!
خیلی جالب است که یک قرص خودش راهش را بلد باشد و به صورت کاملا هوشمند برود و تمام چربی‌هایی که ما دوستشان نداریم را شناسایی کند و از بین ببرد و بعد هم ما خوش‌تیپ بشویم و هیچ مشکلی برایمان ایجاد نشود! با یک قرص کوچک زندگی کاملا متحول شود!
دکتر مجید کاراندیش؛ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز، هم به ايسناي خوزستان می‌گوید: "وزن افراد نشانگر سلامت یا بیمار بودن فرد است. لاغر بودن یا چاق بودن هر یک در جایگاه خود می‌تواند نماد یک مشکل در بدن باشد كه فرد باید با مراجعه به پزشک دلیل اصلی و علمی مشکل خود را بداند نه اینکه خودسرانه از برخی داروها برای حل مشكل استفاده کند.
حال اگر کسی پس از بررسی‌ها خواست تغییری در وضعيت خود دهد باید اصول علمی آن را بداند. مبنای سالم بودن یک فرد ترکیب بدن است نه وزن آن. میزان وزن استخوان‌ها؛ ماهیچه‌ها و آب بدن باید تنظیم باشد. برای تغییر وزن نیز باید یک برنامه صحیح داشته باشیم كه  در آن سرعت و مقدار تغییر باید هم‌خوانی داشته باشد. اگر فردی دچار اضافه وزن یا چاقی است و چربی زیادی در بدن دارد، نباید زیاد به وزن ایده‌آل فکر کند. کاهش پنج تا 10 درصد از وزن کافی است و بيشتر مزایای کاهش وزن با همین 10 درصد به دست مي‌آيد. اگر فرد بتواند شش ماه این وزن را حفظ کند می‌تواند دوباره برنامه‌های کاهش وزن را از سر گیرد تا به وزنی که علاقه دارد برسد.
سرعت کاهش وزن نیز باید در هر هفته نیم تا یک کیلوگرم و در ماه دو تا چهار کیلوگرم باشد.حتی اگر بهترین برنامه‌ها نیز رعایت شوند کاهش وزنی بیش از این مقدار میسر نیست. از این میزان وزنی که کاسته می‌شود همیشه نیمی چربی و نیمی دیگر غیرچربی است و هیچ برنامه‌ای وجود ندارد که بتواند تنها چربی‌ها را از بین ببرد و به دیگر مواد بدن آسیبی نرساند. ادعایی جز اين، کذب محض است.
تبليغ داروها و ترکیباتی که گفته مي‌شود در یک ماه چندین کیلوگرم از وزن فرد کم می‌کنند کاملا غیراصولی است و اگر در ماه بیش از مقدار گفته شده کاهش وزن ایجاد شود، این مقدار اضافه چربی نیست بلکه از عضلات و دیگر اجزا بدن است كه در این صورت به دلیل تناسب نداشتن اندام‌ها، افتادگی گونه، شل‌شدگی پوست و مشکلات ریخت‌شناسی ایجاد می‌شود."
وقتی این داروها هیچ فایده‌ای ندارند و تنها موجب می‌شوند پولی از جيب مردم به هدر برود چطور مجوز مي‌گيرند که به کشور وارد شوند و هر کسي خیلی راحت آنها را در اختیار دیگران بگذارد. بيشتر این داروها خارجی هستند و از کشورهایي مانند امریکا مي‌آيند.
دکتر بهزاد شریف مخمل زاده، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، نيز در اين باره به خبرنگار ايسناي خوزستان می‌گوید: "ورود مواد و داروهایی که در ماهواره‌ها تبلیغ می‌کنند از مبادی غیرقانونی انجام مي‌شود چرا که در این مورد هیچ بازرسی انجام نشده و اصلا به ثبت نرسیده‌اند. داروها اگر به صورت پستی ارسال شوند هنگام تحویل گرفتن در مرز از دانشگاه علوم پزشکی استعلام می‌شود و اگر داروی مناسبی نبود برگشت می‌خورد. البته اگر در حد مصرف یک شخص باشد مشکلی نیست و هنگام ورود بازرسی نمی‌شود ولی داروهاي غيرمجاز در حد کلان وارد می‌شوند و این موضوع قاچاق بودن آنها را اثبات می‌کند. از مرزهای خوزستان داروی چندانی وارد نمی‌شود و بیشتر اینها از طریق هوایی وارد می‌شوند.
بیشتر داروهای سفارش داده شده مربوط به داروها چاق کننده، لاغرکننده و داروهای پوستی بوده است و اکثر این محصولات در مکان‌هایی تولید می‌شوند که هیچ‌گونه استانداردی ندارند و هیچ نظارتی هم روی آنها نمی‌شود و بیشتر این محصولات نه تنها مشکل مربوطه را رفع نمی‌کنند بلکه مشکلات دیگری نیز ایجاد می‌کنند که شاید قابل درمان نباشد.
البته در ارتباط با عوارض حقیقی این داروها اطلاعات دقیقی در دست نیست چرا که افراد در صورت بروز مشکل به پزشک مراجعه می‌کنند و تحت درمان قرار می‌گیرند و در نتیجه اطلاعات خاصی در اختیار معاونت غذا و دارو قرار نمی‌گیرد.
فرمی به عنوان فرم زرد یاADR  در اختیار تمامی پزشکان قرار گرفته و از آنها خواسته شده که اگر بیماری در صورت استفاده از داروهای قاچاق دچار مشکل شده و به آنها مراجعه کرده است، مشخصات و مشکلات ایجاد شده را در این فرم یادداشت کرده و به معاونت غذا و دارو ارسال کنند. متاسفانه پزشکان با این طرح همکاری خوبی ندارند و این فرم‌ها تکمیل نمی‌شود تا میزان واقعی مصرف این داروها مشخص شود.
بیشترین مشکلاتی که پس از مصرف این داروها دیده شده مشکلات دستگاه گوارش و بثورات پوستی بوده است. تعداد افرادی که دچار این مشکلات می‌شوند و برای شکایت به این معاونت مراجعه می‌کنند بسیار زیاد است و هر روزه پرونده‌هایی در اين زمينه به دستگاه قضا ارسال می‌شود. پلیس فتا ( پليس مبارزه با جرایم رایانه‌ای) نیز در این مورد همکاری کرده و ورود این داروها را پیگیری می‌کند.
مردم بايد در هنگام خرید داروها دقت کنند. هیچ دارویی وجود ندارد که در چند روز بتواند یک فرد را چندین کیلو چاق یا لاغر کند و تبليغ چنین دارویی‌هايي یک شایعه بی‌اساس است و اگر هم دارویی بتواند چنین کاری انجام دهد مطمئنا به دستگاه‌ها و ارگان‌های دیگر بدن آسیب خواهد رساند.
اگر مردم از این داروها استفاده نکنند و خرید‌های این‌چنینی انجام نشود تبلیغات و ورود مواد غيرمجاز به کشور نیز کمتر می‌شود."
همچنان داروها خیلی راحت درون کشور مبادله می‌شوند و هنوز هم مردمی می‌خرند و آثارشان را می‌بینند و بیمار می‌شوند و این پروسه ادامه مي‌يابد. بعضي‌ها هم از این موقعیت سوءاستفاده می‌کنند و داروهای روان‌گردان را به عنوان لاغرکننده در اختیار متقاضيان می‌گذارند كه مشکل چندین برابر بزرگ می‌شود. به اين ترتيب افرادي را می‌بینیم که چاق هستند و همین مشکل موجب بروز بیماری‌های مزمنی در آنها می‌شود و تازه معتاد هم می‌شوند؛ تنها برای کاهش وزن که مي‌شد كمي سخت ولی با راه مناسب به آن رسيد. گاهی باید برای زیباتر شدن از بعضي انتظارهاي ايده‌آل چشم‌پوشي كرد نه این‌که به فکر راه‌های پرخطر بود.
 
گزارش : طيبه رفيعي/ ایسنا