هورالعظیم بیش از سه ماه است که در شعله های آتش می سوزد و مردم خوزستان به ویژه ساکنان نوار مرزی در این مدت روزگار سختی را سپری می کنند.

بی امان سرفه می کند، سرفه های خشک و پی در پی. می گوید سابقه بیماری تنفسی نداشته و اما در این دو هفته نفس عمیق کشیدن برایش به یک حسرت تبدیل شده است. نفس را به سختی فرو می دهد تا شاید کمی از راه های تنفسی دود گرفته اش باز شود.

اهل سوسنگرد است، شهری که این چند وقت روزهایش دودی است و شب هایش تاریکتر از همیشه. آنطور که سلیمه می گوید پزشکش این حالش را حساسیت تشخیص داده است، حساسیت به این هوای دودآلود.

او مدت دقیق حال و هوای خراب شهرش را نمی داند، تخمینی می گوید ۷۰ روز و توضیح می دهد: ۷۰ روز است که به صورت مستمر دود داریم، قبلا هفته ای یک تا دو بار پیش می آمد اما در این ۷۰ روز تقریبا هر شب وضعیت خیلی بد می شود.

ادامه می دهد: غلظت دود زیاد است. صبح ها دید هست اما در شب به خاطر نوع هوای پاییز در خوزستان و رطوبت شبانه، دود متراکم و مه مانند می شود.

او هم می داند که این شعله های آتش که چند وقتی است به جان زندگیشان افتاده حاصل سوختن نیزارهاست اما آرزو می کند که ای کاش نیزارها به تنهایی می سوخت. می گوید: این نیزارها به تنهایی نمی سوزد، بیشتر سطح هور نی است که حالا دارد با مشتقات نفت و گاز می سوزد که خطرناک است.

سلیمه مزرعه، نجاتگر است اما این اواخر مجبور شده برای نجات نفس هایش به سختی تلاش کند با این حال می گوید این حال و روز، حال اوی تنها نیست خیلی از همشهری هایش روزگار بهتری ندارند.

سلیمه می گوید: بیمارستان ها و درمانگاه بخاطر همین دود، پر از بیمار است و ما در هلال احمر هر روز بین مردم ماسک توزیع می کنیم و این اواخر یک سری اسپری هایی هم بین نیازمندانش توزیع می شود.

سه مرداد بود که فرماندار هویزه از خاموشی آتش هوز العظیم خبر داد. آتشی که دوباره زبانه کشید و هنوز و با وجود گذشت سه ماه از آغاز شعله ور شدنش خاموش نشده است و دودش هر چه می گذرد دردناک تر می شود.

چندی پیش خبری از مراجعه و درمان حدود ۲۵۰ نفر از شهروندان هویزه منتشر شد. خبری که می توان آن را به بیماران تنفسی و قشر حساس جامعه در سایر شهرستان ها همچون سوسنگرد، اهواز و حتی آبادان و خرمشهر که هر از گاهی از میزبانی این دود بی نصیب نمی مانند، نیز تعمیم داد و رقمی قابل توجه به دست آید.

سودانی شهروند اهل هویزه است. پدری که تداوم این وضعیت دودآلود برایش به عاملی برای نگرانی تبدیل شده است. بیشتر از همه نگران فرزند یک سال و نیمه خود است و مدام از کاهش وزن غیر عادیش می گوید .

می گوید: هوا اینجا خیلی آلوده است. اینجا نمی توان نفس کشید. پدر پیری دارم که مدام نفسش می گیرد و او را مرتب به پزشک می بریم و خیلی وقت ها درمان بی فایده است. بچه کوچکم هم این اواخر وزنش خیلی کم شده و نمی دانیم مشکلش چیست حدس می زنیم از هوا باشد.

آنطور که تعریف می کند این وضعیت قرار هم را از خانواده اش گرفته است. تعریف می کند: یک ماه با خانواده به مسافرت رفتیم که فقط از اینجا دور باشم. در طول تابستان هم خانم و بچه را به اهواز خانه پدربزرگشان فرستاده بودم اما حالا مدارس شروع شده و نمی توانم آنها را جایی بفرستم.

آسمان و هوای سفید، سنگینی سینه، بوی تقریبا محسوس که بر روی لباس ها بیشتر خودنمایی می کند، شرح حال این روزهای شهرهای مرزی خوزستان و حتی اهواز است.

چندی پیش سهم شهرستان های آبادان و خرمشهر با فاصله ای بیشتر از ۱۷۰ کیلومتر تا هورالعظیم آلودگی ۶ برابر حد مجاز بود که شمالی شدن هوای منطقه و جهت باد به گسترش وسیع آن انجامید.

کارشناس هواشناسی فعلی و مدیرکل پیشین هواشناسی استان خوزستان به توان بادها برای گسترش دود ناشی از آتش سوزی هورالعظیم در طول نوار مرزی و حتی شهرهای مرکزی خوزستان اشاره می کند اما معتقد است بارش باران های پائیزی که در ارتفاعات تشکیل می شود، می تواند آتش و دود را مهار کند.

کورش بهادری ولی این را هم می گوید که همین دود می تواند مانعی برای بارش باران در خوزستان باشد و توضیح می دهد: دود می تواند باعث عقیم شدن ابرها شود و تاثیر منفی گردوغبار بر میزان بارش در مورد دود هم وجود دارد.

رئیس جمهور به وزارت خارجه و سازمان محیط زیست وظیفه پیگیری اطفای آتش در هور العظیم را محول کرد. آتشی که در پی این دستور برای خاموشیش، با موافقت کشور عراق، بالگرد و هواپیمای آب پاش,  راهی آسمان عراق شد.

مدیر کل محیط زیست استان خوزستان در گفت و گو با مهر، آتش سوزی را به دو نوع پراکنده و یکپارچه تقسیم می کند که حالت یکپارچه اش از ۱۱ تیر آغاز شده است که ظرف این سه ماه ۲۵ هزار هکتار از هور العظیم را سوزانده است.

 هر چند بنا به گفته های دیگر، آتش در مساحتی بیشتر از ۲۵ هکتار از  ۳۵۰ هکتار تالاب هورالعظیم پیشرویی کرده است.

لاهیجان زاده به انجام ۶ عملیات در خاک عراق برای خاموشی این آتش اشاره می کند و می افزاید: در ابتدا این کار به وسیله یک هواپیما و یک بالگرد انجام می شود که هواپیما بعد از انجام چند ماموریت بازگشت و قرار است بازهم یک توپولوف به ناوگان هوایی برای خاموشی هورالعظیم اضافه شود و کارش را به زودی از سر بگیرد.

وی سخت ترین قسمت کار را آن بخشی از تالاب که در خاک عراق است می داند که آن بخش هم بخش اعظم کار است و می گوید: در خاک ایران آتش سوزی وجود داشت اما ظرف چند ساعت مهار شد سختی کار در قسمت عراق است.

لاهیجان زاده، دود گسترده را نتیجه سوختن نیزارهای هور می داند و خطرات آن بر سلامت را تایید می کند.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان می گوید: دو ناشی از آتش سوزی نیزارها برای مردمی که مشکلات تنفسی و ریوی دارند مشکل ایجاد می کند و استمرار این وضعیت می تواند برای افراد سالم هم خطر ساز باشد.

کیامرث حاجی زاده مدیر کل مدیریت بحران خوزستان نیز پیش تر وسعت آتش سوزی را ۱۸۰ هکتار اعلام کرده بود که به صورت نقطه ای ایجاد شده است. او همچنین از تلاش گسترده ایران برای مهار آتش و رایزنی های میان دو کشور ایران و عراق برای مهار کامل آتش سخن گفته است.

هرچند با وجود تلاش های مکرر خبرنگار مهر در برقراری ارتباط با ستاد بحران برای جویا شدن از روند رایزنی ها و پیشروی مهار آتش، این ستاد پاسخی برای پرسش های مطرح شده ارائه نکرد اما در نهایت در ۱۷ مهر جاری و در جلسه  کارگروه مخاطرات زیست محیطی خوزستان در استانداری خوزستان، حاجی زاده مدیر کل ستاد بحران خوزستان به موضوع مهار آتش در تالاب هورالعظیم هم اشاره می کند.

وی در این نشست عواملی همچون سیاست‌های عراق و تامین نشدن حقابه هورالعظیم را موجب خشک شدن بخش عراقی تالاب می داند و یادآور می شود که فقط بخش هایی از تالاب که در نزدیکی دایک مرزی ایران قرار دارند مرطوب است.

حاجی زاده، تامین حقابه تالاب را تنها راه رفع مشکلات هورالعظیم از جمله آتش سوزی ها و جلوگیری از تبدیل شدن این تالاب به کانون ریزگرد می داند و از مذاکره با کشور عراق برای تامین حقابه از سوی این کشور همسایه خبر می دهد.

وی در ادامه سخنانش بیان می کند: با وجود همه مشکلات، ایران حاضر به رهاسازی آب در بخش عراقی تالاب هورالعظیم شده است اما با توجه به اینکه شیب تالاب به سمت ایران است اگر آب رهاسازی شود فقط ۲ تا سه کیلومتر از بخش عراقی تالاب را مرطوب می کند در حالی که آتش سوزی ها در نقاط پنج، ۱۰ و ۲۰ کیلومتری هستند.

وی همچنین هزینه های صرف شده برای مهار آتش هور العظیم را میلیاردی اعلام و اظهار می کند: تاکنون ۶ عملیات مهار آتش در هور العظیم انجام شده که هزینه‌های میلیاردی در بر داشته است.

بنا به گفته مدیرکل مدیریت بحران خوزستان، هزینه های پرواز، هزینه تامین سوخت پروازها و سایر مواردی که موجب مهار آتش در هورالعظیم می شود اعتبارات مالی بسیاری را به خود اختصاص می دهد.

محمد سبزه زاری مدیر کل هواشناسی استان خوزستان اما در ادامه این جلسه پایان آتش هور با کمک باران را نوید می دهد و می گوید: مدل های هوایی نشان می دهند سامانه بارشی طی هفته آینده به خوزستان می رسد که بارش های خوبی را خواهد داشت و حتی اگر نصف پیش بینی های بارش هم محقق شود آتش سوزی در هورالعظیم خاموش می شود.

هور همچنان می سوزد و همسایگان به دود نشسته اش هنوز درد می کشند و از تلاش بی سرانجام برای پایان دادن به این وضعیت به شدت گله مندند. و به اعتقاد این افراد اگر خدا نباشد، باران خوبی نفرستد، همانطور که برای هوای گردوخاکی چاره ای نشده برای آتش هم خاموشی  و برای هوای دود گرفته هم پایانی نخواهد بود و شاید این وضعیت مرز نشینان را وادار به مهاجرت اجباری و مرزهای خوزستان را غیر قابل سکونت کند.