وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، قوت اصلی آموزش عالی در ایران را تعداد بالای اعضای هیات علمی دانست و گفت: ما سرمایه‌های خود را در واحدهای کوچک پراکنده و متفرق توزیع کرده‌ایم و هنوز هم برخی از اشخاص قانع نیستند که نباید دیگر به سمت تکثیر و افزایش تعداد واحدهای آموزشی برویم. 

دکتر منصور غلامی در نشست شورای دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر که روز دوشنبه (7 اسفندماه) در این دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: ما اهداف و برنامه‌های خوب زیادی داریم اما در اجرا، گرفتار برخی نقایص هستیم و کمبود منابع پشتیبانی‌کننده یکی از این نواقص است. ممکن است پیگیری و مدیریت برنامه‌ها و هدفگذاری‌ها نیز به شکلی دقیق صورت نگرفته باشد.

وی افزود: در این مدت که که مسوولیت وزارت را عهده‌دار شدم، منظر دیگری از مجموعه آموزش عالی را دیدم که در زمان ریاست دانشگاه نمی‌دیدم. اکنون می‌بینم ضعف و قوت‌هایی وجود دارد و قوت اصلی این است که تعداد اعضای هیات علمی زیادی داریم اما سرمایه‌های خود را در واحدهای کوچک، پراکنده و متفرق توزیع کرده‌ایم و هنوز هم برخی از اشخاص قانع نیستند که نباید دیگر به سمت تکثیر و افزایش تعداد واحدهای آموزشی برویم.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: ما در برخی مراکز دانشگاهی، مانند پیام‌نور، علمی کاربردی و... دچار یک ریزش شدید شده‌ایم که هم امکانات فیزیکی آنان معطل می‌ماند و هم تعدادی از اعضای هیات علمی هستند که با کاهش فعالیت‌ها، دچار مشکل می‌شوند. این مجموعه قابل رویت در حوزه آموزش عالی، نیاز دارد که به شکل جدی و هدفمند برنامه‌ریزی شود.

غلامی خاطرنشان‌کرد: در سال 94 شورای انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای را تحت عنوان ساماندهی آموزش عالی در کشور به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد که بعد از درک مشکل به وجود آمده در توسعه کمی زیاد مراکز آموزش عالی کشور برنامه‌ریزی شد. به دلیل ضرورت سازماندهی یک ستاد مرکزی در وزارت علوم که به تاخیر افتاده بود، اجرای این طرح از اواسط سال 95 آغاز شد و حدود یک سال و نیم است که در حال اجرا است.

وی ادامه داد: در این مدت بیشتر تشکیلات و ساختارهای کلی، مانند منطقه‌بندی دانشگاه‌ها، تعریف دانشگاه‌های معین و تلاش برای یک‌کاسه کردن هیات‌های امنا از اقدامات انجام شده بودند. هنوز در برخی دانشگاه‌ها شاهد هستیم که افرادی به دنبال تشکیل هیات امنای مستقل هستند و این میل به پراکنده‌کاری فرهنگی است که گرفتار آن هستیم.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بیان کرد: بحث هدفمند کردن و ماموریت‌گرا کردن مراکز آموزش عالی در ذیل این برنامه‌ها قرار دارد که کار نسبتا سختی است زیرا ما می‌خواهیم این واگرایی ایجاد شده را به همگرایی تبدیل کنیم. انرژی زیادی می‌خواهد که ما اجزای یک سیستمی که در حال دور شدن هستند را به هم نزدیک کنیم، نگه داریم و سپس جهت‌دهی کنیم.

غلامی افزود: ماموریت‌گرا شدن می‌تواند برای همه مراکز آموزش عالی کوچک و بزرگ یک نقطه قوتی برای رشد عمودی باشد. اگر بتوانیم از لحاظ پشتیبانی‌های علمی و فنی مراکز را تقویت کنیم، می‌توانیم به توانمندی‌های موجود عمق دهیم. همچنین باید از ورود به حوزه‌های غیرمرتبط در مجموعه‌های دانشگاهی به طور جدی جلوگیری شود اما گاهی به طور قهرا حوادث نامطلوب و ناخواسته‌ای اتفاق می‌افتد که مثالی از آن اتفاقاتی است که اکنون در بحث بودجه در حال وقوع است. با توجه به این محدودیت‌هایی که قهرا به ما در حوزه آموزش عالی تحمیل می‌شود، لازم است وزارت در برنامه‌های خود روی ماموریت‌گرا شدن کار کند.

وی با اشاره به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، گفت: این دانشگاه یک دانشگاه تخصصی است و می‌توان آن را در سطح ملی جا انداخت. باید با همین محور از خروج آن از حیطه تخصصی جلوگیری شود و هر نوع کاری که در دنیا در حوزه علوم دریایی انجام می‌شود، در اینجا توجیه دارد. برخی افراد حاضر نیستند به خرمشهر بیایند و در دانشگاه‌های دیگر جمع می‌شوند و درخواست می‌کنند که رشته‌ای را برای آنان راه‌اندازی کنند. 

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر اینکه ما نباید اجازه دهیم هسته‌های تخصصی خارج از زیست‌بوم خود شکل بگیرد، تصریح کرد: اینجا یک دانشگاه تخصصی و قابل حمایت است و به آن کمک می‌کنیم. باید به مشکلات مالی آن نیز توجه کنیم و اگر شرایط مالی بهتر شد از حیطه تخصصی آن خارج نشویم. این کار باعث می‌شود که ما به ماموریت‌های خاص فکر نکنیم.

غلامی ادامه داد: اکنون مراکز تحقیقاتی در کشور وجود دارند که در دنیا حرف برای گفتن دارند و مرکز تحقیقاتی رویان جهاد دانشگاهی و مراکزی که در زمینه انرژی هسته‌ای، نانو و... کار کرده‌اند، نمونه‌هایی از این نوع هستند که نشان می‌دهد هر جا به صورت تخصصی کار کنیم، توفیق حتما حاصل خواهد شد. بنابراین باید بر ماموریت‌گرا بودن توجه بیشتری شود.

وی در خصوص مسایل مالی دانشگاه‌ها، اظهار داشت: به دلیل اینکه دانشگاه‌ها ردیف‌های مستقل دارند، سازمان برنامه و بودجه معمولا مباحث را با خود دانشگاه‌ها می‌بندد و به صورت واحدهای مستقل می‌بیند و تاکنون وزارت علوم را در بحث‌های بسیار کلان، به عنوان مرجع تاثیرگذار نگاه می‌کرد و این تاثیرگذاری‌ها بسیار محدود است.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: پس از لایحه بودجه 97، کمیسیون تلفیق تبصره‌ای را در ذیل سایر تبصره‌ها اضافه کرد که بحث افزایش حقوق، پاداش پایان خدمت و بازنشستگی و مالیات‌ها در آن مطرح بودند که بحث افزایش حقوق به شکلی حل شد و کاری که انجام شد این بود که ممنوعیت افزایش حقوق برداشته شد و به سازمان برنامه و بودجه واگذار شد که بین مجموعه اختیاراتی که در سقف افزایش حقوق‌ها دیده شده بود، توزیع کند که حقوق‌های پایین، از 20 درصد و حقوق‌های بالا، کمتر از 10 درصد افزایش داشته‌اند. این افزایش حقوق تنها مختص اعضای هیات علمی نمی‌شود.

غلامی ادامه داد: پاداش پایان خدمت نیز تصویب شد که هفت برابر حداقل حقوق را برای سنوات حساب کنند. مالیات نیز پلکانی است و برای ردیف‌های حقوقی پایین زیر 10 میلیون تومان اثر چندانی ندارد و اما برای رقم‌های بالاتر مقداری افزایش داشته‌ایم.

وی در خصوص بودجه طرح‌های عمرانی دانشگاه‌ها، عنوان کرد: در این زمینه محدودیت، هم در مصوبات و هم در تخصیص‌ها وجود دارد که در حال پیگیری هستیم و امیدواریم بتوانیم مساله را بعد از پایان سال حل کنیم.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اظهار کرد: آزمایشگاه‌های منطقه‌ای در سطح استانی می‌توانند از آزمایشگاه‌ها و مجموعه‌های موجود در استان نیازسنجی کنند تا بتوانیم فاصله‌ها را کم کنیم و سپس در دانشگاه‌ها آزمایشگاه‌های مرکزی بتوانند به رشته‌های داخل دانشگاه سرویس دهند. این کار می‌تواند کمک کند که از ظرفیت‌های محدودی که هست، بیشتر استفاده شود. نباید اینطور فکر کنیم که هر هیات علمی و هر دانشگاه یک آزمایشگاه مجهز داشته باشد.

غلامی افزود: وزارت علوم برنامه بازنگری آیین‌نامه ارتقای اعضای هیات علمی را در برنامه دارد. در بحث روابط بین‌الملل نیز تلاش این است که روابط جامعی داشته باشیم؛ اکنون بیش از 150 پروژه مشترک بین‌المللی داریم و کاری که ما در حال انجام هستیم، مرتبط کردن اساتید با همکاران پژوهشی است.

غلامی گفت: به هرحال باید به هر شکلی شرایط را برای پذیرش دانشجویان خارجی به ویژه دانشجویانی که شهریه پرداخت می‌کنند، فراهم کنیم. این موضوع جزو طرح‌هایی است که حتما باید پیگیری کنیم. این دانشگاه از شرایط زیرساختی بسیار خوبی برخودار است. جای توسعه تخصص خاص این دانشگاه نیز وجود دارد و این دانشگاه نیاز بسیاری به حمایت دارد. 

وی با تاکید بر استفاده از ظرفیت دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی ‌در حوزه فرهنگی، عنوان کرد: کار کردن با جوانان مقداری سخت است اما باید جوانان را باور و به آن‌ها اعتماد کنیم.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: تلاش می‌کنیم تا دانش‌آموختگان را مهارت‌محور تربیت و آنان را در زمینه مهارت‌های تخصصی توانمند کنیم. در این راستا طرحی در وزارتخانه در حال پیگیری است تا دانشجویان در زمان تحصیل برای ورود به مشاغل مربوط به رشته‌ تحصیلی خود در آینده، توانمند شوند.