سد گتوند یکی از بزرگترین سدهای ایران و روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است. این سد، در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر و در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد.

مخزن دریاچه این سد چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب است و عملیات اجرایی طرح آن در سال ۱۳۷۶ آغاز شد و در دولت دهم به بهره برداری رسید.

در این میان به اعتقاد کارشناسان، احداث این سد یک فاجعه زیست محیطی بود و از همان ابتدای ساخت سد گتوند بسیاری از اساتید حوزه آب و زمین‌ شناسی خواستار توقف روند اجرا و ساخت آن شدند، آنها علت مخالفت خود را وجود تپه نمکی به نام گچساران اعلام کردند که در امتداد مخزن این سد وجود داشت.

بعد از مخالفت های زیاد و رسانه ای شدن موضوع، مسئولان این سد در صدد رفع مشکل برآمدند و بر این اساس چندین پیشنهاد مطرح شد که یکی از آنها ایجاد 'پتوی رسی' بود.

بر این اساس کار انجام و سد با حضور رییس جمهوری وقت به بهره برداری رسید اما هنوز چند روز از آبگیری سد نگذشته بود که شکاف هایی در پتوی رسی ایجاد و در نتیجه راه ورود نمک سازند گچساران به آب سد هموار شد.

نتیجه این کار، شور شدن آب کارون و از بین رفتن بیش از ۴۲۰ هزار هکتار از مزارع محصولات متنوع از قبیل گندم، ذرت و نیشکر است که ادامه این روند کشاورزی را در منطقه نابود خواهد کرد. 

با توجه به اهمیت موضوع و با روی کار آمدن دولت یازدهم تعیین تکلیف سد گتوند در دستور کار دستگاه های متولی قرار گرفت و بعد از مدتی برگزاری نشست های متعدد در دو سال گذشته، دانشگاه تهران به عنوان متولی علمی برای ارائه بهترین پیشنهاد انتخاب شد.

بر این اساس پیشنهادات زیادی مطرح شد که دو مورد از آنها از جمله مدیریت مصرف و انتقال آب به حوضچه‌های تبخیری به عنوان بهترین گزینه مد نظر قرار گرفت که البته این دو نیز مورد تایید اساتید محیط زیستی واقع نشد؛ با این همه، چند روزی است خبری در فضاهای مجازی دست به دست می شود مبنی بر اینکه کار اجرایی سد گتوند در سکوت کامل خبری آغاز شده است.

اما مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست در گفتگو با ایرنا تصریح کرد که این خبر صحیح نیست و کاری آغاز نشده است.

وی توصیح داد: پیش از آغاز هر اقدامی در مورد سد گتوند به عنوان یک پروژه ابتدا باید درخواست شروع کار به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال تا نظر سازمان در مورد اجرا یا عدم اجرای آن لحاظ شود، مگر اینکه مدیریت بهره برداری از مخزن باشد که نیازی به ارسال به سازمان محیط زیست نیست.

وی تاکید کرد: اما اگر قرار باشد حوضچه های جدیدی ایجاد و یا خط لوله جدیدی کشیده شود که بخواهد آب را انتقال دهد باید پیش از آغاز به سازمان محیط زیست ارسال شود اما تاکنون چنین چیزی ارسال نشده بنابراین بعید می دانم که اقدامی آغاز شده باشد.

تجریشی اظهار کرد: با توجه به مستندات و آنچه به سازمان آمده، فعلا هیچ برنامه ای برای اقدام مدیریتی و ساخت و ساز به سازمان محیط زیست اعلام نکرده اند .

وی با تاکید مجدد بر این که تاکنون هیچ درخواست جدیدی به سازمان نیامده است، گفت: با اقدامات صورت گرفته از هفته گذشته جواب پروژه هایی که به سازمان محیط زیست ارسال می شود در مدت یک تا یک ماه و نیم داده می شود در حالی که در گذشته جوابدهی برخی پروژه ها تا چند سال طول می کشید.

وی در پاسخ به این که ممکن است کار را بدون اطلاع سازمان محیط زیست آغاز کرده باشند، گفت: قانون گفته است هیچ طرح اجرایی قبل از گرفتن مجوز سازمان محیط زیست اجازه شروع ندارد، وزارت نیرو هم جزو وزارتخانه هایی نیست که پروژه ها را بدون اطلاع سازمان محیط زیست آغاز کند چون می داند که مشکل ساز خواهد شد، بنابراین هیچ اقدامی شروع نشده چون اگر هم بخواهد اقدامی شروع شود در سازمان برنامه و بودجه متوجه آن می شویم.

تجریشی افزود: فعلا سد گتوند بلاتکلیف است، بر اساس گزارش های داده شده وزارت نیرو باید یک گزینه را انتخاب می کرد و بعد مشاور می گرفت اما تا جایی که با مجری سد گتوند صحبت کردم، هنوز پاسخ مشخصی از لحاظ ادامه کار از سوی وزارت نیرو داده نشده است.

به گفته تجریشی، حدود دو سال پیش سازمان برنامه بودجه، دانشگاه تهران را انتخاب کرد تا با دستگاه های اجرایی در خصوص تعیین تکلیف سد گتوند نشست داشته باشد تا به گزینه های مناسبی برسند و گزینه ارجح را به سازمان برنامه و بودجه ارائه دهند، مانند الگوی دریاچه ارومیه، اما ساز و کار مشخصی تعیین نشد و شرایط مانند ارومیه ادامه پیدا نکرد تا به سر انجام برسد.

تجریشی افزود: البته دانشگاه تهران می گوید ما کار خود را انجام و نتیجه را به سازمان برنامه و بودجه داده ایم و این سازمان هم گفته است که با وزارت نیرو نشست داشته باشید، از سوی وزارت نیرو هم تاکنون خبری نشده است، یعنی هیچ کاری نکرده اند و سد همچنان بلاتکلیف مانده است.

چندی پیش نیز مهدی زارعی مشاور مطالعات زیست محیطی مخزن سد گتوند در چهل و چهارمین جلسه شورای حفاظت کیفی رودخانه کارون، با اشاره به انحلال 20 سانتیمتر از معادن نمک منطقه در مخزن سد گتوند، گفت: این میزان بیش از 21 میلیون تن نمک از سازند گچساران را وارد مخزن سد گتوند کرده است که 86 درصد این نمک بر اثر انحلال مستقیم سازند گچساران بوده است.