خوزنیوز: موسسه فرهنگی هنری باغچه با همکاری اهوازگردی و کافه گالری۲۸ و حمایت مالی فروشگاه Family با توجه به پتانسیل بالای عکاسی و حضور متعدد عکاس های بومی در خوزستان نخستین جشنواره عکس رویش را برگزار کرد. به همین منظور خوزنیوز با مدیار شجاعی فر ، داور جشنواره عکس رویش گفت و گویی انجام داده که در ادامه میخوانید:

لطفا کمی در مورد پیدایش جشنواره رویش و معرفی آن توضیح دهید.

موسسه فرهنگی هنری باغچه طی سال های گذشته با آموزش بیش از 800 هنرجوی عکاسی ، توانسته  است بیشترین سهم را در آموزش عکاسی در خوزستان از آن خود کند و شاید بتوان گفت جدی ترین نهاد آموزش عکاسی در سال های اخیر در خوزستان همین موسسه بوده است. در راستای اهداف این موسسه، با توجه به پتانسیل بالای عکاسی و حضور متعدد عکاس های بومی در خوزستان و با هدف کشف و معرفی استعدادهای نو، مدیران موسسه باغچه، آقایان حمید باوی و هادی بینا تصمیم گرفتند تا با همکاری گروه اهوازگردی، کافه گالری۲۸ و حمایت مالی فروشگاه Familyاین مسابقه را برگزار نماید.

همچین جشنواره ای چه کمکی به عکاسی استان می تواند داشته باشد؟

خوزستان جزو قطب های اصلی عکاسی خوزستان بوده است و متاسفانه نسل جدید هنوز نتوانسته جای خالی عکاسان بنام و شاخص خوزستانی را پر کند. برای نگه داشتن خوزستان در جایگاهی که شایسته اش هست همه باید تلاش کنیم و برگزاری مسابقات عکاسی که می تواند منجر به کشف استعدادهای نو شود می تواند یکی از راه ها جهت آینده سازی برای عکاسی خوزستان باشد. ضمنا برگزاری مسابقات و نمایشگاه های عکاسی تنور این هنر را داغ نگه خواهد داشت و زمینه ای ایجاد خواهد کرد برای ورود نسل جدیدی از علاقمندان به عکاسی.

مسابقه عکس رویش آیا برای خود عکاسان هم نتایج مثبتی خواهد داشت؟

یکی از مهم ترین اتفاقاتی که لازم است برای یک عکاس پیش آید دیده شدن عکس هایش است، با توجه به نداشتن گالری تخصصی نمایش عکس در اهواز، بجز عکاس های خبری، بقیه عکاسان جایی برای ارائه عکس های خود ندارند پس برگزاری همچین مسابقاتی که در نهایت به نمایشگاه ختم می شود می تواند روش خوبی برای ارائه عکس و دیده شدن آن باشد. بخصوص در این برهه زمانی که نمایش عکس بیشتر به شبکه های اجتماعی محدود شده است. جایزه نقدی همچین مسابقاتی هم با اینکه بسیار ناچیز است ولی حداقل برای بعضی از عکاسان که هیچ منبع درآمدی ندارند روزنه نوری خواهد بود. محک خوردن و رقابت با بقیه عکاس ها، کامل شدن رزومه و کسب تجربه هم جزو نتایج مثبت شرکت در مسابقات عکاسی است.

استقبال از مسابقه رویش به چه صورت بوده است؟

عالی! 4593 عکس از 462 شرکت کننده از نقاط مختلف استان خوزستان برای دبیرخانه این مسابقه ارسال شد که یک رکورد محسوب می شود! آن هم برای جشنواره ای که فقط دو میلیون تومان بودجه داشته و از حمایت هیچ نهاد دولتی هم استفاده نکرده است.

در مورد چگونگی ترکیب داوران توضیح می دهید؟

من بهمراه دو تن از بهترین عکاسان خوزستان و ایران، مهران سبزقبایی و مسعود رضایی داوری این مسابقه را بر عهده داشتیم، سعی بر این بوده تا علاوه بر استفاده از نیروهای جوان، ترکیب متفاوتی از عکاسان نیز انتخاب شود، بعنوان مثال خود من بیشتر بعنوان عکاس مستند در ترکیب داوران بودم، ولی مهران سبزقبایی و مخصوصا مسعود رضایی بعنوان داورهای غیر مستند در ترکیب داوران حضور داشتند.

البته اسامی ای که شما اعلام کردید را ما بیشتر بعنوان عکاسان مستند می شناسیم.

خب من که عکاس مستند هستم ، در مورد مهران سبزقبایی این مسئله بیشتر بر می گردد به عکس هایی که از او منتشر شده، وگرنه ایشان تعداد قابل توجهی عکس فاین آرت دارد ، در مورد مسعود رضایی هم اینکه او بعنوان عکاس مستند شناخته می شود ناشی از عدم شناخت است، یکی از مراجع اصلی برای شناخت یک عکاس می تواند سایت شخصی او باشد، بعنوان سندی برای اثبات می توانید به سایت مسعود رضایی مراجعه کنید، در این سایت شما هیچ عکس مستندی نخواهید دید!

در انتخاب عکس ها ، آیا ژانر خاصی را در اولویت قرار داده اید؟

ما در قوانین مسابقه اعلام کرده بودیم که شاخه عکاسی، موضوع عکس ها و ویرایش آنها کاملا آزاد بوده است. اگر منظور شما بصورت هدفمند و با برنامه قبلی است که مثلا ما تعمدی می خواستیم از ژانر خاصی عکس های بیشتری در نمایشگاه باشد که مسلما خیر! ولی خب بواسطه عکس هایی که برایمان رسیده بود ما می بایست از بین 4593 عکس دریافتی ، نهایتا 100 عکس را انتخاب می کردیم! ما دنبال بهترین ها بودیم نه دنبال ژانر خاصی.

خب شنیده می شود که مثلا فقط عکس های مستند برای نمایشگاه انتخاب شده است.

جالب و عجیب است، بجز دیبر اجرایی و داوران هنوز کسی عکس ها را ندیده است! نمایشگاه هم که هنوز افتتاح نشده، چطور می شود همچین قضاوت عجولانه ای داشت؟! از طرفی ما در میان پذیرفته شدگان، اسامی ای می بینیم که بعنوان عکاس فاین آرت شناخته شده اند!  بد نیست بدانید در جلسه داوری، من که بیشتر از دو داور دیگر به عکاسی مستند نزدیک هستم، چندین بار میان رقابت عکس های مستند یا خبری با عکس های فاین ارت، به عکس های فاین آرت رای دادم! هدف ما انتخاب عکس های بهتر بود، همین!  و اگر شما در نمایشگاه بیشتر عکس های مستند ببینید تا عکس های فاین آرت، دلیلش این است: اکثر عکس های فاین آرت ارسالی برای مسابقه ضعیف بودند و یا اجرای ضعیف داشتند. در مقابل ما با حجم زیادی از عکس های خوب مستند روبرو بودیم. البته لازم به ذکر است تعدادی از عکس های فاین آرت ارسال شده برای مسابقه هم آنقدر خوب بودند که نه تنها برای نمایشگاه انتخاب شدند بلکه حتی شانس گرفتن جایزه را نیز دارند.

فکر می کنید علت ارسال بیشتر عکس های مستند نسبت به غیر مستند و یا قوی تر بودن آنها در چیست؟

فکر می کنم علت اینکه عکس های مستند نسبت به بقیه شاخه ها بیشتر ارسال شده این است که ما عکاس های مستند بیشتری نسبت به بقیه شاخه ها داریم.

شما چند سالی است که مشغول تدریس عکاسی در آموزشگاه ها، موسسات و دانشکده خبر اهواز هستید، آیا نحوه عملکرد شما که خود را هم عکاس مستند معرفی می کنید در بوجود آمدن شرایط فعلی دخیل نیست؟

فکر می کنم درست نباشد که این مسئله طوری مطرح شود که انگار من عامدانه دنبال این بوده ام که وضعیت عکاسی در خوزستان را به سمت مستند بکشانم.

شاید بهتر باشد اطلاع دهم که من در بعضی از کلاس هایم اتفاقا به هنرجویان یا دانشجویان تمرین های عکاسی فاین ارت داده ام و حتی برای نقد عکس هایشان از اساتید عکاسی فاین آرت برای حضور در کلاس هم دعوت کرده ام!

از طرفی بنظر من علت اینکه ما در خوزستان عکاس های مستند بیشتری داریم این است که نقش عکاس های مستند در آموزش و برگزاری رویدادهای عکاسی بیشتر بوده. طی چند سال گذشته در خوزستان عکاس های مستند نسبت به غیر مستندها فعالیت بیشتری داشتند، تولید بالاتری داشتند، آموزش بیشتری دادند و به خاطر امکاناتی هم که داشتند (مثلا در اختیار داشتن فضای خبرگزاری، روزنامه  و رسانه های برای ارائه عکس های خود و همچنین فعالیت در نهادهای آموزشی) توانستند شاخه خودشان را بیشتر ترویج دهند. من در این چند سالی که وارد دنیای عکاسی شده ام، روحیه آموزش و ترویج عکاسی را بیشتر در عکاس های مستند و خبری دیده ام،  اکثر عکاس های غیر مستند که میشناسم فقط برای خودشان و کاملا انفرادی کار می کنند و بهمین خاطر تبلیغ ، معرفی و آموزش در این حوزه کمرنگ مانده است. جالب است که حتی عکاس های مستند تقریبا جور بقیه شاخه ها را نیز می کشند! مثلا بجای عکاسان تبلیغاتی که هر کدام فقط در دنیای خودشان هستند من که عکاس مستند هستم به آقای یدالله ولی زاده، مدیر انجمن عکاسان تبلیغاتی ایران زنگ زدم و برای برگزاری ورکشاپ عکاسی تبلیغاتی در اهواز از او دعوت کردم! یا آقای امین نظری که عکاس خبری است به خانم گوهر دشتی زنگ زد و او را برای برگزاری ورکشاپ عکاسی استیج به اهواز دعوت کرد و یا باز من که عکاس مستند هستم به خانم شادی قدیریان زنگ زدم و او را برای برگزاری نشست عکاسی فاین آرت دعوت کردم!

در یک مسابقه عکاسی چه ملاک هایی می توانند در انتخاب عکس ها یا گرفتن جایزه موثر باشند؟

خب ملاک ها نسبی هستند ولی می شود بطور کلی به این موارد اشاره کرد:
-    اهداف و سیاست های برگزار کنندگان (سیاست ها و اهداف برگزار کنندگان با هم فرق می کند)
-    انتخاب درست و تناسب عکس ها با موضوع رقابت
-    رعایت کردن قوانین مسابقه
-    اهمیت عکس های ارسالی (اینکه چه عکس هایی در آن رقابت شرکت می کنند مهم است، مثلا ممکن است با ارسال عکس A به مسابقه شانس گرفتن جایزه برای عکسB  از بین رود در صورتی که مثلا اگر عکس A اصلا برای مسابقه ارسال نشود ممکن است جایزه را عکس B ببرد! )
-    البته شاید مهم ترین بخش این باشد که «داورها چه کسانی هستند»، هر داوری به سبک و با ملاک های خودش داوری می کند، بهمین خاطر است که وقتی داورها عوض می شوند نتایج عوض خواهد شد. چون در داوری مسابقات هنری، علاوه بر اصول و قواعد، سلیقه دخیل است، در مهم ترین مسابقه عکس دنیا (ورلدپرس فوتو) اگر داورها عوض شوند نتایج نیز تغییر خواهد کرد، در جشنواره  بزرگ و جهانی فیلم های سینمایی اسکار اگر داورها عوض شوند نتایج نیز تغییر خواهد کرد، در مسابقه بزرگ و جهانی موسیقی (گرمی) اگر داورها عوض شوند نتایج نیز تغییر خواهد کرد ، در مهم ترین مسابقات نقاشی، مجسمه سازی، ادبیات و بقیه هنرها... اگر داورها عوض شوند نتایج نیز تغییر خواهد کرد و این ویژگی ذاتی هنر است. چه دوست داشته باشیم چه دوست نداشته باشیم.
برای همین است که ممکن است مثلا یک عکس در یک مسابقه محلی در شهر رامهرمز رد شود ولی همان عکس در مسابقه ای بین المللی در کشور ایتالیا حتی جایزه بگیرد!

با این تفاسیر پس یک جشنواره نمی تواند ملاکی برای ارزشگذاری باشد؟

دقیقا این همان نتیجه ای است که باید از موارد بالا گرفت! وقتی انتخاب یا عدم انتخاب و گرفتن جایزه یا عدم گرفتنش، در یک مسابقه می تواند تا این حد نسبی و متغیر باشد، پس نباید برای عدم انتخاب یا عدم گرفتن جایزه در یک جشنواره خیلی ناراحت شد و اتفاقا نباید هم برای انتخاب یا گرفتن جایزه در یک جشنواره خیلی خوشحال شد! اکثر نمایشگاه ها و مسابقات عکاسی ، اصلا ملاک مهمی برای ارزش گذاری نیستند، با انتخاب در یک جشنواره یا نمایشگاه نمی توان گفت حتما صاحب اثر، عکاس خوبی است و با رد شدن او هم نمی توان گفت حتما  عکاس بدی است. شاید بهتر باشد بگوییم "مجموعه ای" از انتخاب ها و جوایز مختلف در طول زمان، می تواند تا حدی ارزش کار عکاس را مشخص کند و "مجموعه ای" از شکست ها در جشنواره های مختلف هم تا حدی ناتوانی عکاس دیگری را مشخص می کند. امیدوارم به عدم قطعیت ها و نسبیت ها در جملاتی که استفاده می کنم خوب دقت شود. البته منتخب شدن یا گرفتن جایزه در بعضی از مسابقات جهانی مثل ورلدپرس فوتو، پریکس پیکتت، پولیتزر و ... بعلت داشتن فیلترهای متعدد و سخت گیری های زیاد، می تواند افتخار آمیز باشد، هرچند که از طرف تعدادی از صاحبنظران به همین مسابقات نیز نقدهایی وارد است.

شخص شما چه ملاک هایی را برای قضاوت در نظر می گیرید؟

خب هر داوری می تواند ملاک های خودش را داشته باشد، ولی چند مورد هستند که هم در اکثر مسابقات به آنها توجه می شود و هم خود من به آنها اهمیت می دهم، مثلا رعایت بعضی از اصول کلاسیک، بکر بودن، نگاه خلاقه، تامل برانگیز بودن، زیبایی، جسارت، استفاده خوب از تکنیک و ویرایش، حس خوب و ... البته نه اینکه همه این موارد در همه عکس ها بوده است، این ها ملاک هایی بودند که در واقع شخص خودم بعنوان چارچوب از آنها استفاده می کنم، ضمنا فراموش نشود که هر عکسی که منتخب نمایشگاه می شود لزوما رای سه داور را نگرفته است، ما برای مسابقه 3 داور داشته ایم که یک عکس برای ورود به نمایشگاه فقط دو رای نیاز داشته است.

اشاره کردید به ملاک های زیبایی و حس خوب، این ملاک ها را چطور می توان مشخص کرد؟

سوال بسیار خوبیست، اتفاقا شاید بشود گفت مشکل از همینجا شروع می شود، اینکه در فلسفه هنر به این ها گفته میشود "مفاهیم باز" یعتی مفاهیمی که نمیتوان برای آنها تعریف ثابت و مشخصی ارائه داد، ملاک های زیبایی و حس خوب بین افراد مختلف، متفاوت است و بخاطر همین هم هست که گفته می شود سلیقه در داوری دخیل است، متاسفانه خیلی ها از همین جمله برداشت های اشتباهی می کنند، ولی اگر خوب به ماهیت مفهوم باز برای "زیبایی" و "حس خوب" و اینکه چطور در نهایت باعث دخالت سلیقه می شوند، توجه و فکر شود دیگر انتخاب نشدن در یک مسابقه یا نگرفتن جایزه، ناراحتی هم به همراه نخواهد داشت.

پس علت اعتراض هایی که معمولا بعد از اعلام نتایج مسابقات می شود را در چه می دانید؟

از زمانی که اولین بار در یک مسابقه عکس شرکت کردم همواره کسانی را دیده ام که بعد از اعلام نتایج به روش های مختلف اعتراض کرده اند و این مسئله را آنقدر دیده ام که برایم خیلی عادی شده است، من در طول این چند سال بعد از شرکت در بیشتر از 150 جشنواره استانی، ملی و بین المللی و دنبال کردن بیشتر از 500 جشنواره ، شاید فقط در چهار-پنج مورد از اعتراض ها، دلیل را بی عدالتی دیدم، که البته بی عدالتی هم آنجا با سند (مثلا تبانی، رشوه و ...) اثبات شده بود. ولی در بقیه موارد دلایل دیگری بود ، دلایل اعتراض بسته به شخص می تواند متغیر باشد، ولی معمولا بیشتر در این موارد خلاصه می شود: حسادت، خصومت های شخصی، درگیر شدن در رقابت های کاذب، ناراحتی از عدم انتخاب، بی تجربگی، نداشتن دانش کافی، عدم شناخت دقیق از هنر و فرآیند مسابقات هنری و ... . معمولا هرچقدر عکاس حرفه ای تر باشد نسبت به انتخاب نشدنش یا نگرفتن جایزه، کمتر اعتراض می کند.

چطور می توانید در انتخاب عکس ها، بدون در نظر گرفتن آشنایی ها و رفاقت ها، قضاوت کنید؟

جواب این سوال خیلی ساده است، در مسابقات عکاسی، عکس ها توسط دبیر اجرایی یا اعضای دبیرخانه کدگذاری می شوند و داورها عکس ها را با کد می بینند و مشخص نیست چه عکسی از چه عکاسی است، ما (داوران) بعد از اعلام نتایج متوجه خواهیم شد چه کسانی منتخب شده اند! بعنوان مثال من بعد از اعلام نتایج و دریافت چند پیامک، متوجه شدم چند نفر از عکاس های قدیمی و خوب که اتفاقا از نزدیکترین دوستان من هم هستند در این مسابقه رد شده اند! ضمنا هر یک از داوران فقط یک رای دارد.

سطح کیفی عکس های دریافتی جشنواره را چطور ارزیابی می کنید؟

تقریبا می توانم بگویم از هر رنج کیفیت در این رقابت عکس داشتیم، از عکس های خیلی ضعیف گرفته تا عکس های خیلی قوی. از عکس های یادگاری و سلفی گرفته تا عکس هایی با ایده ها و اجراهای عالی. مرحله اول داوری و حذف عکس های خیلی ضعیف، خیلی آسان بود ولی در مراحل بعدی بخصوص مرحله آخر داوری، کار بسیار سختی داشتیم، متاسفانه ما برای انتخاب عکس ها محدودیت داشتیم، طبق خواسته شورای سیاست گذاری ما فقط 100 عکس را باید برای نمایشگاه انتخاب می کردیم، در صورتی که انتخاب 100 عکس از بین 4593 عکس کار آسانی نبود، بخصوص در مرحله آخر که ما نهایتا به حدود 140 عکس رسیدیم و من خودم شخصا از آن مرحله به بعد با حسرت پیش می رفتم. حسرت حذف عکس هایی که می توانستند در نمایشگاه دیده شوند ولی باید حذف میشدند، حذف حدود  40 عکس آخر، واقعا سخت بود، اما گریزی از داوری سخت گیرانه هم نبود و مجبور بودم تلخی داوری را بچشم. از طرفی بعضی از شرکت کنندگان چندین عکس خوب داشتند که میشد در نمایشگاه ارائه داد ولی قرار شد امتیاز حضور در نمایشگاه را بین افراد بیشتری تقسیم و از هر نفر فقط یک عکس برای نمایشگاه انتخاب کنیم. از طرفی عکس های خیلی خوبی هم داشتیم که بدلایل مسائل عرفی، قادر به انتخابشان برای نمایشگاه نبودیم. لازم است بدانید مطمئنا عکس های دیگری هم بودند که شایستگی حضور در این نمایشگاه را داشتند.

شما چه ملاک هایی را جهت ارزش گذاری برای یک عکاس منصفانه می دانید؟

متاسفانه کم نیستند عکاسانی که صرفا شهرت، لایک های اینستاگرام، تعداد فالورها، نمرات درسی و مسابقات عکاسی را به اشتباه ملاک ارزش گذاری قرار می دهند، در حالی که این ها اصلا ملاک های خوبی برای حکم صادر کردن در مورد یک عکاس نیستند، بهترین ملاک ارزشگذاری برای یک عکاس، عملکرد او در طول زمان است.

توصیه ای برای عکاسان دارید؟

عکس ببینند ، زیاد عکس ببینند، عکس خوب ببینند، جای خوب عکس ببینند، بیشتر عکاسی کنند، مطالعه هم داشته باشند، نمایشگاه ها و مسابقات بعدی در راه است، خود را آماده کنند و البته عکاسی خود را هم فقط معطوف به مسابقات نکنند.

و حرف آخر؟

موسسه باغچه این مسابقه را مثل بقیه فعالیت های خود بدون حمابت مالی نهادهای دولتی برگزار کرد، من و بقیه دوستانم در موسسه باغچه بخاطر علاقه به خوزستان و هنر مشغول فعالیت هستیم، هر درآمدی از کار ما حاصل می شود باز خرج همان فعالیت ها می شود بدون آنکه سهم قابل توجهی از آن برای زندگی شخص مان  بماند، اگر قرار نیست از ما حمایت شود حداقل سنگ جلویمان نندازند! مشکلات مالی و بقیه گرفتاری ها اگر هستند حداقل بی مهری های نهاد های مسئول قوز بالا قوز نشود.