مشاور استاندار خوزستان در امور آب با بیان اینکه مقدار انحلال نمک در مخزن سد گتوند سال گذشته به 2 میلیون تن تقلیل یافته است و در صورت تدام این روند در سال آینده می‌توانیم امیداوار باشیم تعادل به مخزن بازگردد، گفت: EC آب خروجی از سد گتوند در سال 95 بهبود چشمگیری داشته که نشان‌دهنده این است که مدیریت انجام شده است.

 دکتر مهدی قمشی در همایش راهکارها و چالش‌های سد گتوند، پنل اول با عنوان "توصیف مشکل" که امروز (سه‌شنبه، دوم خردادماه) در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با بیان اینکه این سد از ششم مردادماه سال 1390 آبگیری شد، اظهار کرد: این سد مخزنی در پایین‌ترین بخش آبراهه کارون قرار دارد. قرار بود پایین‌دست‌ترین سد، کارون یک یا شهید عباسپور باشد و بنا نبود که سد مخزنی دیگری ساخته شود.

وی افزود: قرار بود در این مسیر سه سد جریانی صرفاً برای تولید انرژی ساخته شود که با مشورت وزارت نیرو آن را به یک سد مخزنی کاهش دادند. تصمیم‌گیرندگان به طمع کسب انرژی بیشتر و ذخیره حجم آب بیشتر این گزینه را انتخاب کردند که پنج میلیارد مترمکعب ظرفیت داشته باشد. اگر سد جریانی احداث می‌شد، مشکلات امرزو پیش نمی‌آمد، این سد با وجود تمام اخطارها ششم مرداد سال 90 آبگیری شد.

این عضو هیأت‌علمی گروه آب دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: مشکل این است که حدود چهار تا 9 کیلومتری سد بخش عمده‌ای از سازند گچساران وجود دارد که با آبگیری مخزن این سد، سازند در تماس با آب مخزن قرار می‌گرفت که قرار می‌شد آب مخزن، شور شود. و در خوشبینانه‌ترین حالت احتمال می‌داند که حدود 60 میلیون تن نمک وارد مخزن می‌شود.

قمشی با بیان اینکه آب شور سنگین‌تر است و در لایه‌های پایینی مخزن جا می‌گیرد، گفت: EC یا شوری سطح آب، در عمق 45 متری این سد، پنج هزار و در عمق آن به 160 هزار میکروموس می‌رسد؛ در حالی‌که EC خلیج‌فارس بین 40 تا 45 هزار است.

وی با اشاره به تناژ نمک در آب، گفت: در سال 90 حدود چهار میلیون تن نمک پشت مخزن به‌صورت محلول در آب بود که در سال 91 به 6.2، در سال 94 به 9.1 و در سال 95 به 9.3 میلیون تن رسید؛ همچنین با توجه به ایستگاه هیدرومتری سد گتوند تغییرات EC در سال 80 تا 84 حدود 900 میکروموس بود که در سال 90 به 1314، در سال 93 به 1418، در سال 94 به 1362 و در سال 95 به 1030 رسید، اما اختلاف کاسته‌شده در سال‌های 94 و 95 خارج نشده و پشت مخزن انباشت شده است.

مشاور استاندار خوزستان در امور آب ادامه داد: تغییرات EC لایه سطحی مخزن در سال 90،‌ ششصد، در سال 93 بیش از هزار شده و در سال 95 و 94 کاهش پیدا کرد. زیرا در سال 94، سیلاب‌های خوبی اتفاق افتاد و ورودی آب شیرین به مخزن زیاد بود.

قمشی با اشاره به شوری آب کارون، گفت: EC آب کارون در سال 90 حدود 2 هزار و در سال 92 و 93 متوسط 22 هزار و 700 میکروموس بوده است. ما در بالادست اهواز منابع شورکننده زیادی داریم که باید بررسی شوند. شوری بیش از 2 هزار و 250 تا  سه هزار، شوری بسیار زیادی است. در پایین‌دست سد گتوند، آبراهه‌ای به نام رودخانه شور دشت‌بزرگ با دبی کم و آب شور، قرار دارد؛ همچنین پساب‌های کشت و صنعت و کشاورزی وارد رودخانه کارون می‌شود.

وی در خصوص انواع سناریوهای ارائه‌شده، اظهار کرد: کاهش شوری جریان آب سد گتوند به میزان 400 میکروموس بر سانتی‌متر با درصد تغییرات شوری 30 درصد، حذف یا کنترل ورود رودخانه شور دشت‌بزرگ به کارون با درصد تغییرات پنج درصد، حذف توأم سناریوی اول و دوم با درصد تغییرات 33 درصد، حذف توأم سناریوی اول و دوم و زهکش واحد نیشکر شعیبیه با درصد تغییرات 50 درصد، حذف زهکش‌های کشاورزی به کارون و دز با درصد تغییرات 10 درصد و حذف کلیه زهکش‌های واحد نیشکر با درصد تغییرات شوری 17 درصد، سناریوهای ارائه‌شده هستند.

عضو هیأت‌علمی گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه متوسط شوری در ایستگاه اهواز در سال 84، معادل یک هزار و 445 میکروموس بوده که پس از بهره‌برداری از سد گتوند به 2 هزار و 410 میکروموس رسیده است، گفت: با کاهش خروجی شوری به میزان 400 میکروموس می‌توان 30 درصد شرایط را در اهواز بهبود بخشید.

قمشی عنوان کرد: مقدار انحلال نمک که در سال‌های ابتدایی بهره‌برداری از سد حدود 6 میلیون تن در سال بوده، سال گذشته به 2 میلیون تن تقلیل یافته است و اگر سال آینده این رقم ادامه پیدا کند، می‌توانیم امیداوار باشیم تعادل به مخزن بازگردد؛ همچنین EC آب خروجی از سد گتوند در سال 95 بهبود چشمگیری داشته که نشان‌دهنده این است که مدیریت انجام شده است.

وی ادامه داد: EC لایه سطحی آب مخزن که در سال‌های گذشته روندی افزایشی داشت، در 2 سال اخیر روند کاهشی داشته و همچنین کاهش EC آب خروجی از سد گتوند به حدود یک‌هزار میکروموس، می‌تواند EC آب کارون در مقطع اهواز را حدود 290 میکروموس کاهش دهد. کنترل پساب‌های کشاورزی و نیشکر در حد فاصل گتوند تا اهواز نیز می‌تواند کیفیت آب کارون در مقطع اهواز را حدود 270 میکروموس بهبود ببخشد.