شهرستان شوش یکی از سکونت گاه‌های شناخته شده جهان اسلام است و احتمالا به سال چهار هزار پیش از میلاد پایه گذاری شده است. شوش طبق اسناد باستانی از مهم ترین و با شکوه ترین شهرهای باستان ایران و جهان بوده و فعالیت‌های باستان شناسی در آن ادامه دارد.

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده که هر یک به سهم خود در دیگری تاثیر داشته است، یکی از تمدن بین النهرین و دیگری عیلام بود. قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج فارس و  همسایگی با بین النهرین در پیدایش این وضع ویژه تاثیر بسیاری داشته است‌.

در این بین شهرهایی که از جاذبه‌های گردشگری فراوان به ویژه آثار تاریخی بیشتر برخوردار هستند در اولویت‌های اصلی سفر هموطنان قرار می‌گیرند تا بدین ترتیب علاوه برگذراندن اوقات، یک آشنایی مختصر اما مفید نیز باجاذبه‌های مهم مقصد مورد نظر و تاریخ کشور خود به دست آورد.

شهرستان شوش با اختصاص لقب‌ای همچون کهن شهر ایران، پایتخت تمدن ایران، شهر شهیدان گمنام ظرفیت خود را در زمینه جذب توریست و گردشگر ثابت کرده است.

سفر به شوش

اگر قصد بازدید از شوش را دارید می‌توانید از راه زمینی یا راه آهن به کهن شهر ایران سفر کنید، فراموش نکنید بهترین موقع برای بازدید از این شهر باستانی و تاریخی زمستان و بهار است زیرا در اسفند و فروردین ماه هوای منطقه بسیار مطبوع و دلپذیر دارد.

اماکن دیدنی شوش

امکانی که می‌توان دیدن آنها برای هر گردشگری در شهرستان شوش  جالب و جذاب باشد زیاد هستند که از جمله آنها می‌توان به زیگورات(چغازنبیل)، قلعه شوش، موزه شوش و هفت تپه، حرم حضرت دانیال نبی(ع)، مقبره دعبل خزاعی، کاخ آپادانا، شهر شاهی،کاخ شاوور، ایوان کرخه شوش، زیستگاه گوزن زرد ایرانی(پارک ملی کرخه)، یادمان شهدای فتح‌المبین، یادمان شهدا فکه، رودخانه شاوور، رئدخانه کرخه و تالاب بامدژ اشاره کرد.

در این گزارش چند اثر تاریخی ، مذهبی ، فرهنگی، طبیعی و گردشگری شهرستان شوش به صورت مختصر معرفی می‌شوند.

زیگورات (چغازنبیل)

زیگورات نخستین اثر باستانی ایران است که به ثبت جهانی رسید. زیگورات چغازنبیل در سال ١٩٧٩ میلا‌دی از طرف یونسکو در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

اهمیت این محوطه‌ی تاریخی به عنوان مهم‌ترین اثر به‌جای‌مانده از دوران حکومت ایلامی، قدمت ٣� � � ساله‌ آن همراه با جاذبه‌های طبیعی از جمله عوامل مؤثر در به ثبت‌ رسیدن این مجموعه به عنوان میراث جهانی بودند. فرسایش طبیعی و خسارت‌های ناشی از جنگ ایران و عراق، آسیب‌های فراوانی را متوجه این شهر کهن نمود.

برای جلوگیری از تخریب این منطقه، در سال ١٩٩٨ میلادی، توافقی بین سازمان میراث فرهنگی ایران، یونسکو، بنیاد اعتباری ژاپن و مؤسسه‌ی کراتره فرانسه (مؤسسه‌ی بین‌المللی حفاظت از بناهای خشتی)، برای اجرای طرح مطالعاتی حفاظت و مرمت محوطه‌ی تاریخی چغازنبیل در زمینه‌های مختلف علمی صورت گرفت.

زیگورات چغازنبیل در فاصله حدود 30 کیلومتری شهر شوش و 20 کیلومتری هفت تپه واقع شده است و برای دیدن می توان از مسیر جاده شوش و اهواز و یا هفت تپه اقدام کرد. این معبد توسط اونتاشگال پادشاه عیلامی‌ها در سال 1250 قبل از میلاد ساخته شده و آن را به خدای اینشوشینک اختصاص داده است. 

بنای معبد چند طبقه و ارتفاع آن حدود 25 متر است.این بنا از خشت خام ساخته شده است. 

قلعه (اکروپل) شوش

قلعه شوش که به قلعه اکروپل یا قلعه فرانسوی‌ها نیز شهرت دارد به دست هیئت باستان شناسی فرانسوی در سال 1897 میلادی روی بلندترین نقطه شهر شوش بنا شده است.

این قلعه شباهت بسیار زیادی به زندان باستیل فرانسه دارد که با استفاده از آجرهای به دست آمده از کاخ داریوش و تعدادی از آجرهای منقوش به خط میخی چغازنبیل به دست معماران دزفولی بنا شده است.

   این قلعه بسیار زیبا یکی از منحصر به فردترین آثار تاریخی و دیدنی ایران و استان خوزستان است که روی تپه باستانی شوش و در کنار کاخ آکروپل ساخته شده است. پلان قلعه ذوزنقه شکل است که قاعده کوچک آن در سمت شمال واقع شده است. دور تا دور آن را راهرویی احاطه کرده و ردیف اتاق‌هایی به سمت حیاط، بر گرد آن قرار گرفته‌اند.

موزه شوش

موزه شوش یکی از مکان‌های دیدنی این شهر است که سالیانه تعداد زیادی گردشگر را به خود جلب می‌کند. مساحت این موزه 550 ‏متر مربع است که در میان باغی به وسعت 14,635 ‏متر مربع ساخته شده است. موزه شوش بر سر راه قلعه باستانی شوش و در روبروی بقعه دانیال نبی قرار دارد.

این موزه یکی از مهمترین موزه‌های اشیای ایران باستان است و آثار با ارزشی از دوره‌های مختلف تاریخی در آن قرار دارد.

ساختمان اولیه موزه شوش در سال 1345 هجری شمسی افتتاح شد. در طول 8 سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، موزه تعطیل شد. بازسازی و تعمیرات کلی موزه و افزایش متراژ بنا (اضافه شدن 2 سالن دیگر) از سال 1377 آغاز شد و موزه بعد از مدتی تعطیلی در سال 1385 دوباره افتتاح شد.

اینک این موزه با وجود اشیا متنوع از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوران قاجار در شش سالن آماده بازدید علاقه مندان است.

موزه هفت تپه 

هفت تپه در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش دانیال قرار دارد.

تحقیقات باستان شناسی هفت تپه از سال 1344 خورشیدی توسط دکتر نگهبان باستان شناس توانای ایرانی آغاز شد که تا کنون منجر به کشف آثار با ارزشی همچون مجسمه‌های سفالی و فلزی، آرامگاه، معبد، گورهای دسته جمعی، انواع ظروف سفالی وآلات موسیقی شده است.

تمدن در این منطقه به 600 سال قبل از میلاد بازمی‌گردد ولی آثاری که در انجا از نظر بازدیدکنندگان می‌گذرد مربوط به بخشی از یک شهر ایلامی متعلق به 1500 تا 1300 قبل از میلاد است .

کاخ آپادانا

کاخ آپادانای شوش قصر زمستانی شاهان هخامنشی بوده‌ است.

این کاخ به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی در حدود سال‌های 515_521 پیش از میلاد در شوش (شهر باستانی) روی آثار و بقایای تمدن عیلامی بنا نهاد شد. دیوارهای کاخ از خشت و ستون‌های آن از جنس سنگ است.

شهر شاهی شوش

شهر شاهی مربوط به دوره عیلامیان - دوره هخامنشی است . این اثر در تاریخ 10 مهر 1380 با شمارهٔ ثبت 3982 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ایوان کرخه

شاپور دوم ساسانی(379-309) در 25 کیلومتری غرب شوش بر ساحل راست رودخانه کرخه یک شهر جدید شاهی بنا کرد که در دوران ساسانی از آن به نام 'ایران کردشاپور' نام برده شده یعنی شهری که شاپور ساخته است و امروزه آن را ایوان کرخه می نامند. آثار معماری و شهر سازی ایوان کرخه تاثیر زیادی بر معماری ایران و خارج از ایران داشت.

بنای ایوان کرخه به شماره 47 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حرم حضرت دانیال نبی(ع)

معروف ترین مکان مذهبی در خوزستان بقعه حضرت دانیال نبی (ع) است که در شوش کهن ترین شهر مسکونی جهان قرار دارد و گردشگران بی شماری را به خود جلب می‌کند.

حضرت دانیال نبی (ع) حدود قرن هفت پیش از میلاد به همراه یهودیانی که توسط بابلی‌ها به اسارت گرفته شده بودند به بین النهرین و از آنجا به شوش مهاجرت کرد.

وی یکی از پیامبران صاحب کتاب بنی اسراییل است، دیدار وی با نبوکد (بخت النصر) پادشاه بابل در روایات آمده است.

آرامگاه این پیامبر بزرگ الهی که در کنار رودخانه شاوور بنا شده پذیرای زائران از سراسر کشور و نیز خارج از ایران است.

مقبره دعبل خزاعی

دعبل خزایی که در زمان حکومت عباسیان می زیست شاعر معروف شیعه و مداح اهل بیت(ع) است.

نقل است که امام رضا (ع) پیراهن خویش را به عنوان صله به وی داد. آرامگاه این شاعر معروف عرب در مرکز شهر کنار مجتمع فرهنگی دعبل خزاعی واقع شده است.

یادمان شهدای فتح المبین

در شمال غربی شوش و در غرب رودخانه کرخه، دشت فتح المبین قرار دارد که یادآور حماسه و عملیات پیروزمندانه فتح المبین و شهدای والامقام این منطقه است. این عملیات در تاریخ دوم فروردین ماه سال 1361با رمز یا زهرا (س) و فرماندهی مشترک ارتش و سپاه در این منطقه انجام شد. در این یادمان که در 8 کیلومتری شهر شوش واقع شده ، 8 شهید گمنام آرمیده‌اند.

دشمن بعثی در روزهای اولین جنگ تا پشت رودخانه کرخه پیشروی کرد و بر شهر شوش و جاده اندیمشک – اهواز مسلط شد. رزمندگان اسلام در این جبهه یک خط دفاعی شکل داده و عملیات امام مهدی (عج) را در روزهای پایانی سال 1360 طرح ریزی و با فرماندهی سردار سرلشکر شهید دکتر مجید بقایی به اجرا در آورند. این رزمندگان که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در منطقه را داشتند در این شیارها با سنگرهای کمین دشمن درگیر شده و تعداد زیادی از آنان در این شیارها به شهادت رسیدند.

سایت های 4 و 5 رادار

این منطقه در 18 کیلومتری غرب شهر شوش و در دامنه ارتفاعات ابو صلیبی خات قرار دارد. با اشغال غرب شوش این منطقه به تصرف بعث درآمد. صدامیان برای حملات موشکی و توپخانه به شهرهای شمال خوزستان از این سایت‌ها استفاده می‌کردند.

رزمندگان اسلام برای آزاد سازی این سایت‌ها در عملیات فتح المبین نبرد جانانه‌ای انجام داده و مقاومت سرسختانه عراق را درهم شکستند. بعد از عملیات تعدادی از فرماندهان ارشد عراق که در این منطقه عقب نشینی کرده بودند به دستور صدام اعدام یا زندانی شدند.

 یادمان شهدای فکه

منطقه فکه رملی و سرزمین شنهای روان معروف است.

این منطقه در شمال غرب خوزستان قرار گرفته است. فکه از شمال به دهستان چنانه از توابع شهرستان شوش و از غرب به خط مرزی و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود می‌شود.

فکه از محورهای اصلی تجاوز و حمله ارتش عراق به شمال خوزستان بود.

عراقی‌ها پس از تسخیر فکه میادین مین و موانع فراوانی در این منطقه ایجاد کردند و در عملیات والفجر مقدماتی تعداد زیادی از نیروهای خودی پس از نبردی شجاعانه به علت لو رفتن و تجهیزات فراوان دشمن و میادین مین بسیار در منطقه  شهید، اسیر و مجروح شدند.

این زمین شاهد شهادت فرماندهی چون سردار حسن باقری و سردار سرلشکر مجید بقایی قبل از عملیات والفجر مقدماتی بوده است.

محل فعلی زیارتگاه فکه، محل نگه داشتن شهدا و مجروحین لشکر 27 محمد رسوال الله(ص) بوده که در سال 1371 پیکر مطهر 120 تن از آنها کشف شد.

سال 1372 هنگامی که شهید سید مرتضی آوینی ( سید شهیدان اهل قلم ) به قصد روایت مظلومیت شهدای قتلگاه فکه عازم این محل بود براثر برخورد با مین به شهادت رسید‌.

سردار شهید علی محمودوند فرمانده گروه تفحص لشکر 27 رسوال الله(ص) نیز در روز عید قربان سال 1379 در این منطقه هنگام جستجوی پیکرهای شهیدان به شهادت رسید.

رودخانه شاوور 

رودخانه شاوور در چند کیلومتری شمال‌غرب شهر شوش در کناره شرقی روستای جریه سید احمد از به هم پیوستن چند چشمه به هم تشکیل می‌شود.

رودخانه شاوور از وسط شهر شوش عبور می کند.

 

در اسناد تاریخی از رودخانه شاوور به عنوان یکی از قدیمی‌ترین رودخانه‌های باستانی کشور نامیده شده است.

رودخانه شاوور، در مسیر شمال به جنوب، پس از گذشتن و تقسیم دو شهر شوش به دو بخش شرقی و غربی، به موازات جاده اهواز به اندیمشک و میان دو رودخانه کرخه و دز به حرکت ادامه می‌دهد و سرانجام پس از طی کردن مسافتی هفتاد کیلومتری، به رودخانه دز می‌ریزد.

این رود همچنین یکی از منابع تغذیه کننده تالاب بامدژ است که با طغیان‌های فصلی در نیمه دوم سال تأثیر مهمی بر حیات تالاب مذکور دارد.

رودخانه کرخه

رود کرخه سومین رود بلند ایران پس از کارون و سفیدرود است.

 این رود از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و در شمال خوزستان (پل زال) از به هم پیوستن دو رودخانه زال و سیمره کرخه را در شهرستان اندیمشک تشکیل داده و پس از طی مسیری نزدیک به 755 کیلومتر در جهت جنوب غربی به تالاب هورالعظیم در مرز میان ایران و عراق می‌ریزد.

نام کرخه برگرفته شده از شهری در کوره شوش خوزستان به نام کرخا یا کرخه  ‌است، مقدسی جغرافی‌دان آن را شهری کوچک، پرجمعیت و مطلوب که باغات و قصر داشته معرفی کرده‌ است.

رودخانه کرخه از شمال به سوی جنوب جریان دارد و پس از گذر از شهرستان اندیمشک، از کنار آثار شوش باستان به سوی باختر تغییر مسیر می‌دهد. در چهل کیلومتری شمال اهواز مسیر آن دوباره تغییر کرده و وارد عراق می‌شود. بزرگ‌ترین سد ایران بر روی رود کرخه ساخته شده و سد کرخه که در 15 کیلومتری اندیمشک واقع شده نام دارد.

 تالاب بامدژ

اگر با رود شاوور شوش  همسفر شوید بعد از طی کیلومترها آخرین ایستگاه شما یک تالاب است.

تالاب بامدژ یا حور مزرعه یکی از تالاب‌های پنج گانه و بزرگ استان خوزستان است که عمده آب آن به وسیله رود شاوور که از مرکز شهر شوش می گذرد تامین می شود.

 مساحت تالاب بامدژ در حال حاضر 4 هزار هکتار است  که بخشی از آن در اهواز قرار دارد. 

تالاب بامدژ یکی از مقاصد گردشگران بوم گرد (اکوتوریسم) داخلی و خارجی است چرا که یکی از توقفگاه‌های پرندگان مهاجر از سیبری و شرق آفریقا است.

تا کنون در تالاب بامدژ بیش از 150 گونه پرنده، 20 پستاندار، 10 گونه خزنده و دوزیست مشاهده شده است. گزارش سال 1395 اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان آمار پرواز 55 هزار و 542  پرنده مهاجر را در این تالاب نشان می‌دهد.

موقعیت تالاب بامدژ در فاصله 60 کیلومتری شهرستان شوش واقع شده است.

پارک ملی کرخه

پارک ملی کرخه دارای دو بخش شمالی و جنوبی به مساحت بیش از 7 هزار هکتار است. محل زیست گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری که از جمله سایت گوزن زرد ایرانی در این محدود جنوبی سایت نگهداری می‌شود.

پارک ملی کرخه زیستگاه گوزن زرد ایرانی است.

پارک ملی کرخه در سال 1389 بعنوان پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه طی مصوبه شماره 63 شورای عالی محیط زیست کشور به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

پارک ملی کرخه و منطقه حفاظت شده بخش شمال آن تپه ماهوری و بخش جنوب آن دشتی تشکیل شده است.

رودخانه کرخه از میان آن عبور می‌کند و با پیچ و خم های زیاد به طرف جنوب استان خوزستان راه می‌پیماید.

در این منطقه جنگل‌های زیبایی وجود دارد که از چشم انداز بسیار زیبایی برخوردار است، از محل‌های دیدنی دیگر سرچشمه رودخانه شاوور را می‌توان ذکر کرد.

پارک ملی کرخه در 5 کیلومتری غرب جاده ترانزیتی اهواز – شوش قرار گرفته است. این منطقه شمال از روستای سرخه شیخ عزیز از توابع شهرستان شوش شروع شده و در امتداد جنوبی رودخانه کرخه ضمن در برگرفتن جنگل‌های دو طرف رودخانه ادامه یافته می‌یابد.

شهرستان شوش با جمعیتی بالغ بر دویست هزار نفر و دارای 220 روستا در شمال غربی استان خوزستان قرار دارد، وجود جاذبه‌های تاریخی،طبیعی، مذهبی و گردشگری باعث متمایز شدن این شهرستان نسبت به سایر مناطق مجاور خود شده است.