پدر علم کویرشناسی ایران استفاده از مالچ نفتی را غیر موثر دانست و گفت: بهترین راه برای مبارزه با ریزگردها ریگ پاشی است که مسئولان تا کنون برای رد یا اثبات نظریه 'ریگ پاشی' در کانون های ریزگرد اقدامی نکرده اند.

پرویز کردوانی در نشست راهکارهای نوین مبارزه با ریزگردها که به دعوت خانه مطبوعات خوزستان در گیت بوستان اهواز برگزار شد، با اشاره به 11 دلیل برای حذف مالچ نفتی در طرح مقابله با ریزگردها تصریح کرد: هزینه بالا، جلوگیری از هدررفتن سرمایه ملی، افزایش ضریب حرارتی، از بین رفتن جانوران و گیاهان عرصه، ایجاد بوی تعفن، سرطان زایی، اتلاف آب، نفوذ ناپذیر شدن خاک، ممانعت از تردد روی عرصه های مالچ پاشی شده و عمر کوتاه مالچ معایب این ماده می باشند.

وی درباره نظریه پاشیدن ریگ در کانون های ریزگرد که چند سال پیش مطرح کرده است، افزود: پاشیدن ریگ بر روی کانون های گرد و غبار هزینه بسیار کمتری دارد و عوارض جانبی مالچ نفتی را نیز به همراه ندارد، علاوه بر این می توان نقش و نگارهایی روی آن طراحی کرد و به عنوان تفریحگاه مورد استفاده قرار داد.

کردوانی اضافه کرد: تا کنون طرح پاشیدن ریگ بر روی کانون ها حتی به صورت تحقیقات انجام نشده است و لازم است مسئولان برای رد یا اثبات این نظریه حداقل 100 هکتار را به صورت پایلوت اجرا کنند.

وی همچنین از تعطیلی مدارس و ادارات در هنگام بروز گرد و غبار انتقاد کرد و گفت: با تعطیل کردن مدارس و دانشگاه ها مشکلات حل نمی شود بلکه دانش آموزان با قرار گرفتن در این شرایط سخت تقویت می شوند.

کردوانی تاکید کرد: برای مهار کانون های خارجی ریزگرد در حال حاضر هیچ کاری نمی توان انجام داد.

رئیس کمیته بیابان زدایی انجمن محیط زیست ایران در ادامه، ریزگرد را شامل سه دسته رسی، کوارتز و مواد آلی عنوان کرد و افزود: تا 12 سال پیش چیزی به نام ریزگرد در کشور وجود نداشت.

وی گفت: در زمان دولت قبل معتقد بودم که حتی یک ریال پول نباید برای مهار ریزگردها پرداخت شود ولی اکنون شرایط تفاوت کرده به طوری که ریزگردها هر سال بیشتری می شود و اکنون به جز استان های گیلان و مازندران در همه کشور ریزگرد اتفاق می افتد.

وی اضافه کرد: در کشور 90 درصد عامل ریزگرد مربوط به چاه ها و کاهش سفره های آب زیرزمینی است اما در خوزستان عامل ریزگردها خشک شدن تالاب ها و زمین های کشاورزی است که بیشتر آنها در اطراف روستاها قرار دارند.

به گفته وی، در خوزستان چاه های نفت و مشعل ها و پتروشیمی ها مزید بر علت شده است.
کردوانی اظهار کرد: طرح کشاورزی 550 هزار هکتاری کشاورزی نیز یکی از عوامل ریزگردهاست زیرا تمام آب خوزستان را مصرف می کند.

وی با انتقاد از طرح جنگل کاری برای مهار کانون های ریزگرد افزود: وزارت جهاد کشاورزی فراخوان داده که مردم و کاروان های راهیان نور در این طرح همکاری کنند، در حالی که همین تردد افراد بر روی کانون ها باعث افزایش ریزگردها می شود.

کردوانی گفت: قبل از بروز پدیده ریزگردها، و در دهه 40 برای تثبیت ماسه های روان طرح جنگل کاری و پاشیدن مالچ نفتی اجرا شد که سال ها بعد به اشتباه خود در اجرای این طرح ها پی بردیم.

وی اضافه کرد: جنگل هایی که در دهه 40 در خوزستان کاشته شده به دلیل پایین آمدن سفره های آب زیرزمینی در حال خشک شدن است و درصورت ادامه طرح جنگلکاری باید تا ابد آنها را آبیاری کرد.

کردوانی با بیان اینکه اکنون کانون های ریزگرد به مرکز توجه تبدیل شده و همه از تثبیت ماسه زارها غافل شده اند، اظهار کرد: در خوزستان برای تثبیت ماسه های روان تنها راه این است که در فصل پائیز روی آنها بذر علف بپاشیم تا در صورت بارندگی پوشش گیاهی ایجاد شود، در غیر اینصورت با یک نوبت آبیاری می توان آنها را سبز کرد.

*سد گتوند کشاورزی خوزستان را نابود کرد

پدر علم کویرشناسی ظرفیت های خوزستان را به ویژه در بخش کشاورزی در دنیا بی نظیر دانست و گفت: در این استان سالانه می توان سه نوبت ذرت عمل آورد و چغندر قند را در پائیز کاشت و نیشکر تولید کرد.

وی با بیان اینکه ریزگرد، شرجی و سد گتوند مشکلات اساسی خوزستان هستند اظهار کرد: سد گتوند با شور کردن آب کارون، در حال نابود کردن زراعت در خوزستان است و سالانه 30 درصد کشاورزی را در این استان از بین می برد.

کردوانی تصریح کرد: معضل سد گتوند هیچ راه حلی ندارد زیرا امکان تخلیه ذخیره آب شور مخزن وجود ندارد و تخلیه تدریجی آن نیز خاک و کشاورزی خوزستان را نابود می کند.

وی افزود: هتل ها و رستوران ها و ساختمان هایی اطراف این سد ساخته اند که اجازه ورود هیچ شخصی را به آن نمی دهند و من برای دیدن طرح پتوی رسی که روی گنبد نمک اجرا شده بود، ناچار شدم با لباس مبدل به منطقه بروم.

کردوانی تصریح کرد: هوای شرجی خوزستان نیز یکی از معضلات است زیرا بعد از ترکیب با عوامل آلودگی هوا، شرایط کشنده ایجاد می کند.

عضو بنیاد مطالعات شبکه آب خاورمیانه همچنین گفت: برخلاف ادعای مسئولان، عوامل بیابان زایی در کشور به نسبت 10سال گذشته کمتر شده است.

کردوانی اظهار کرد: اکنون مردم برای مصارف خانگی انواع سوخت را جایگزین چوب کرده اند به این ترتیب عوامل بیابانزایی یا تخریب جنگل ها کاهش یافته است.

وی علت این تحلیل های اشتباه را متوجه کارشناسان دانست و افزود: سازمان حفاظت محیط زیست در دهه 50 تاسیس شد اما از آن زمان تا کنون وضع محیط زیست کشور بدتر شده است.

وی گفت: بنگاه آبیاری که بعدها تبدیل به وزارت نیرو شد آنقدر سد ساخته که امروز همه کشور تشنه است و اداره فلاحت که اکنون تبدیل به وزارت جهاد کشاورزی شده بیش از نیمی از نیاز مواد غذایی را از خارج کشور وارد می کند و از زمان تاسیس سازمان جنگل ها آنقدر جنگل تخریب شد که اکنون مجلس مجبور به اعلام ممنوعیت برداشت از جنگل ها شده است و همه این اشتباهات به دلیل آدرس غلطی بوده که برخی کارشناسان داده اند.

از اویل دهه 80 که پدیده ریزگردها و گردو غبار خوزستان را فرا گرفت، تاکنون چندین راهکار برای مقابله با این پدیده مطرح شده است. مالچ پاشی و نهال کاری کانون های شکل گیری گرد و غبار و آبگیری تالاب های خوزستان مهمترین این راهکارها بوده است. در سال های اخیر با شدت گرفتن طوفان های گرد و خاک با منشاء داخلی راهکارهایی همچون پخش مصنوعی سیلاب نیز در برنامه قرار گرفته است.

پروفسور پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی حدود پنج سال پیش نظریه جدیدی برای مقابله با ریزگردها مطرح کرد 'ریگ پاشی' به جای 'مالچ پاشی'. نظریه ای که اگر چه این جغرافیدان برجسته کشور بر عملی بودن آن اصرار دارد اما مدیران هنوز هم به اجرایی کردن آن قانع نشده اند.

مالچ به معنای پوشش است و مالچ نفتی استفاده از مواد نفت مخصوص برای تثبیت شن های روان است.