نماینده اهواز گفت: اگر بخواهیم پدیده گرد و غبار را به طور مناسب مدیریت کنیم باید آن را به صورت ملی ببینیم زیرا اگر گرد و غبار در کشور ما مدیریت نشود، مطمئنا در آینده نزدیک، بسیاری از نقاط کشور را فرا خواهد گرفت.

همایون یوسفی در برنامه تلویزیونی خونه خوبه که عصر سه شنبه 26 بهمن از شبکه سه سیما پخش شد، در خصوص بحران اخیر خوزستان، اظهار کرد: باید تفاوتی میان کانون های ریزگرد قائل شویم زیرا کانون های داخلی منشاء گرد و غبارهایی با شدت و ماندگاری بیشتر هستند، در حالی که کانون های خارجی اغلب موجب ایجاد گرد و غبارهایی با شدت، میزان و ماندگاری کمتر می شوند.

وی در پاسخ به سوال که آیا مالچ پاشی اثری بر جلوگیری از ایجاد طوفان های گرد و غبار دارد و چنین اقداماتی صورت می گیرد؟ گفت: اقداماتی انجام شده ولی این اقدامات به نسبت تغیرات اقلیمی که در کشور اتفاق افتاده، کافی نبوده است. اکنون شاهد هستیم که ایجاد بیابان ها در کشور بسیار سرعت گرفته و کانون های مختلف داخلی در حال رشد است.

نماینده اهواز تصریح کرد: اگر بخواهیم پدیده گرد و غبار را به طور مناسب مدیریت کنیم باید آن را به صورت ملی ببینیم زیرا اگر گرد و غبار در کشور ما مدیریت نشود، مطمئنا در آینده نزدیک، بسیاری از نقاط کشور را فرا خواهد گرفت. در حال حاضر نیز تقریبا 22 استان کشور درگیر این پدیده شده اند.

یوسفی با بیان اینکه دو کانون داخلی و خارجی در ایجاد پدیده گرد و غبار موثر هستند، افزود: برای کنترل کانون های خارجی گرد و غبار نیاز به دیپلماسی فعال خارجی داریم که شاید اکنون جای بحث آن نباشد اما کانون های داخلی را که در دسترس ما هستند، می توانیم مدیریت کنیم و راه های مدیریت این کانون ها نیز در همه جای دنیا مشخص است؛ از جمله پخش سیلاب و آبگیری مناطق، مالچ پاشی و نهال کاری و کاشت مرتع.

وی در پاسخ به این سوال که چرا این راهکارها اجرایی نمی شوند؟ گفت: این موضوع متاسفانه دلایل مختلفی دارد اما قسمت عمده آن این است که در برنامه های زیست محیطی ما نظام جامعی وجود ندارد. یکی از مشکلات پیش روی بشر در قرن 21، مسائل زیست محیطی است.

نماینده اهواز همچنین در خصوص این موضوع که بسیاری از مسئولان هنگامی که می خواهند در حوزه خوزستان روی کار بیایند، در شعارهای خود به رفع مشکل ریزگردها و اتخاذ تدابیری برای حل این مساله اشاره می کنند، به طوری که درباره این موضوع بسیار شنیده ایم اما اقدامی نمی بینیم و آیا وی نیز در شعارهای انتخاباتی خود گفته است که کاری برای کنترل ریزگردها انجام می دهد، با تایید این موضوع گفت: در هر حال مشکل محیط زیست یک مشکل پیش روی بشر در قرن 21 است و از میان مناطق مختلف دنیا، یکی از شکننده ترین محیط های زیست، منطقه خاورمیانه و غرب آسیا و در غرب آسیا نیز کشور ایران، محیط زیست بسیار شکننده ای دارد. در ایران نیاز مناطق جنوب و جنوب غرب از جمله استان خوزستان دارای محیط زیست بسیار شکننده ای هستند. به همین دلیل باید به محیط زیست به عنوان یک اولویت امنیت ملی در آینده کشور نگاه کنیم.

یوسفی با بیان اینکه البته اکنون محیط زیست در نظام برنامه نویسی کشور اولویت پیدا کرده است، افزود: اخیرا در برنامه توسعه ششم که در مجلس نیز به تصویب رسید، محیط زیست به عنوان یکی از محورها دیده شد. اما وقتی در عرصه عمل یعنی در بودجه ریزی و اجرای کار می خواهیم به موضوع بپردازیم، متاسفانه بودجه ها و امکانات مناسب تعلق نمی گیرد که یکی از دلایل آن کمبود منابع است.

وی در پاسخ به اینکه چگونه ممکن است کمبود منابع یکی از علل این مشکلات باشد در حالی که خوزستان روی نفت قرار دارد و بودجه کل کشور را می دهد؟ گفت: در هر حال منابع در کل کشور در حوزه محیط زیست کم است. دوم این که در اجرا شاهد هستیم که زیرساخت ها و انسجام لازم در حوزه کارهای محیط زیستی وجود ندارد و این موجب می شود که کارهای بسیار غیرمنسجم و موازی در حوزه محیط زیست انجام شود.

نماینده اهواز با اشاره به مشکلات خوزستان و گرد و غبار در این استان تصریح کرد: در هر صورت مردم خوزستان از ابتدای دهه 80 شاهد آغاز و شکل گیری این پدیده بوده اند که هر روز هم به شدت آن افزوده می شود. همه هم درباره علل و راهکارهای رفع این مشکل بسیار صحبت کرده ایم ولی به نتیجه واقعی نرسیده است. در هر حال ما باید یک راهکار پیدا کنیم. باید از خودمان بپرسیم که آیا ما در برابر پدیده گرد و غبار مغلوب شده ایم. من به صراحت می گویم مغلوب نشدیم و تجاربی در دنیا وجود دارد که قبلا با این پدیده دست به گریبان بودند اما با مدیریت منسجم و درست توانستند مشکل کشورشان را رفع کنند.

وی گفت: ما در بحث کانون های خارجی چندان انتظار نداریم که اکنون دولت ما برود و کانون های گرد و غبار سوریه، عراق یا عربستان را برای ما مدیریت کند بلکه اگر کانون های داخلی کنترل شوند، برای ما کافی است.

یوسفی درباره اینکه آیا این کانون ها  کنترل می شوند، افزود: کانون های داخلی موجب ایجاد بدترین نوع گرد و غبار می شوند زیرا اولا در ارتفاع کم تشکیل شده و در وهله دوم میزان آلایندگی آنها بسیار زیاد است به طوری که به 10 هزار میکروگرم بر متر مکعب می رسد اما گرد و غبار کانون های خارجی وقتی به استان می رسند، با توجه به طی فاصله زیاد غلظت آنها رقیق می شود و از سوی دیگر در ارتفاع زیاد اتفاق می افتند. به همین دلیل حداکثر غلظت آنها 1000 میکروگرم بر مترمکعب است. بنابراین اولویت بیشتر ما کانون های داخلی است.

وی در پاسخ با این که اکنون در مورد کانون های داخلی چه اقداماتی شده است؟ بیان کرد: طی سنوات گذشته کانون های داخلی در خوزستان شناسایی شدند که این کانون ها عرصه ای به وسعت حدود 350 هزار هکتار در 7 منطقه استان را تشکیل می دهند و اگر این 350 هزار هکتار کنترل شود، حدود 40 تا 50 درصد شدت و میزان گرد و غبار استان کاهش می یابد.

نماینده اهواز درباره اینکه آیا این کانون ها کنترل شده اند؟ گفت: خیر، هنوز کنترل نشده اند. البته سازمان محیط زیست و زمین شناسی کشور و دانشگاه های مختلف به موضوع ورود کرده و طرح تهیه کردند و کار علمی انجام دادند. پیش از این قرار شده بود که 50 هزار هکتار از این کانون ها معادل تقریبا یک هفتم کل کانون های داخلی که کانون های بحرانی تر بودند، با پیش بینی حدود 115 میلیارد تومان اعتبار کنترل شوند.

وی افزود: اما از این رقم حدود 10 درصد آن معادل 15، 16 میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد که این پول باید از سوی دولت تخصیص پیدا می کرد.و مجری آن نیز وزارت کشاورزی بود. اما 10 درصد آن اختصاص یافت و از 50 هزار هکتاری که قرار بود، کنترل شود، تنها 3500 هکتار اجرایی شده است.

یوسفی ادامه داد: متاسفانه در اولویت های خود هیچ وقت محیط زیست را یک اولویت نمی دانیم. در هر صورت به دلیل کمبود منابعی که اختصاص پیدا کرد تنها حدود 3500 هکتار از کانون های داخلی در خوزستان کنترل شد. هر چند معتقدیم که همین 3500 هکتار که در آن اقدام شد نیز کانون های اولویت دار نبودند و نوع کاری که انجام شد نیز مطلوب نبود.

وی با تأکید بر اینکه اگر برای پدیده گرد و غبار فکری نشود در آینده نه چندان دور اکثر استان ها در فلات ایران را در بر خواهد گرفت، عنوان کرد: در این راستا اگر بخواهیم مشکل گرد و غبار را برای کشور حل کنیم باید پدیده گرد و غبار را به صورت ملی ببینم. اگر برای کانون های داخلی در استان خوزستان فکری نشود، فردا این کانون ها به دیگر نقاط کشور تسری پیدا می کنند اما بنا به طرح ها و تحقییقات انجام شده، اگر سیستم منسجمی باشد، قابل کنترل هستند.

نماینده اهواز تصریح کرد: اکنون با همکاری سازمان محیط زیست، زمین شناسی و دانشگاه های مختلف کشور، طرحی برای کنترل کانون های داخلی گرد و غبار خوزستان به هیأت دولت ارائه داده ایم که این طرح به صورت پیش نویس است و قرار شده پس از رفع اشکالات آن در دولت بررسی و پس از تأیید به عنوان یک طرح ملی برای کنترل کانون های داخلی گرد و غبار خوزستان پیگیری شود که اکنون در حال بررسی در سازمان محیط زیست و چند وزارتخانه دیگر است.

وی با بیان اینکه در صورت تصویب این طرح تقریبا طی بازه زمانی پنج ساله این کانون ها با اعتباری حدود 600 میلیارد تومان کنترل می شوند، در پاسخ به این که آن 100 میلیارد تومان را نداند، چگونه می خواهند 600 میلیارد تومان برای این طرح بدهند؟ گفت: این اعتبار سالانه تخصیص می یابد و هر سال حدود صد و چند میلیارد تومان نیاز است که بالاخره این اعتبار پیش بینی شده است. ما در جلسات متعددی که با مسئولان ارشد و تصمیم گیران اصلی کشور داشتیم، نکته ای را به طور اساسی مطرح کردیم و آن اینکه موضوع گرد و غبار خوزستان درون استان حل نمی شود و اگر قرار است حل شود باید به طور ملی دیده شود.

یوسفی گفت: از مسئولان ارشد هم خواسته ایم که طرحی مشابه طرح اجرای دریاچه ارومیه که بسیار موفق بوده است و یک کارگروه ملی برای آن تشکیل شده، به طور مشابه برای گرد و غبار خوزستان تدوین و تدارک دیده شود که این امر دو حسن و مزیت دارد؛ اول این که یک عزم ملی شکل می گیرد و دوم از موازی کاری جلوگیری می شود. حال آن که اکنون تصمیمات و حرف های بسیاری عنوان می شود اما متأسفانه به نتیجه نمی رسد زیرا هم موازی کاری وجود دارد و هم انسجام لازم وجود ندارد.

وی در خصوص مشکل اخیر مردم خوزستان که قطع برق و به دنبال آن قطع آب، تلفن و سایر وسایل ارتباطی اتفاق افتاد، توضیح داد: به هر حال شاهد بودیم که طی سالهای گذشته پدیده گرد و غبار در خوزستان تشدید شده است و از این حیث گرد و غبار در پست های برق نیز اثر گذاشته، به طوری که با بارش کمترین باران و رطوبت در هوا، خاک نشسته روی این پست ها حالت رسانا پیدا می کند و موجب می شود که سیستم برق از مدار خارج شود.

نماینده اهواز ادامه داد: به همین دلیل شاهد بودیم که در بهمن ماه امسال تقریبا به فاصله 15 روز این حادثه دو بار در استان اتفاق افتاد که بار نخست در ماه بهمن ماه برق اهواز به طور کامل قطع شد و به دنبال آن قطعی آب و سیستم مخابرات اتفاق افتاد، ادارات و مدارس تعطیل و تولید نفت مختل شد که ضرر اقتصادی بسیار زیادی برای کشور ایجاد کرد و 15 روز بعد در 23 بهمن این معضل تکرار شد که ریشه همه این مسائل کمبود آب است.

وی تأکید کرد: اگر در خوزستان با پدیده گرد و غبار مواجه هستیم و اگر قطع برق و اختلال در زندگی مردم را می بینیم، علت این است که به خاطر کمبود آب در خوزستان، کانون های گرد و غبار به وجود آمده اند، با وجود این شرایط و وضعیت فعلی مردم خوزستان باز هم عده ای روی بحث های انتقال آب بسیار فشار می آورند. درست است که ما کشور کم آبی هستیم. اکنون 610 دشت آبی در کشور وجود دارد که حدود نیمی از این دشت ها اجازه بهره برداری آب ندارند. علت آن هم این است که در گذشته وزارت نیرو مدیریتی درستی بر دشت های آبی اعمال نکرده و اکنون این دشت ها به وضعیت بحرانی رسیدند. یکی از دشت های آبی بحرانی هم مطمئننا استان خوزستان است ولی با وجود آن که این دشت آبی خوزستان دچار بحران آب است، بحث های انتقال آب مطرح می شود.

یوسفی گفت: بدون شک ما در مباحث انتقال آب تنها نگاه سیاسی داشته ایم، بخشی نگری کردیم و نگاه به آینده استان های مقصد داشتیم. اما نگاه به آینده استان های مبداء در موضوعات انتقال آب وجود نداشته است. اگر بخواهیم بحث آب را در کشور درست مدیریت کنیم، باید به جای مباحث انتقال آب، روی مدیریت منابع آب تمرکز و دقت کنیم زیرا با انتقال آب نه تنها مشکل را حل نکرده ایم بلکه در واقع مشکل را از یک حوضه به حوضه دیگر منتقل کرده ایم.

وی همچنین در بخش دیگری از این برنامه در پاسخ به این سوال که مردمی که به نمایندگان خود رأی داده اند اکنون میخواهند بدانند وضعیت نسبت به سه سال گذشته چه تغییری کرده و آیا با ساختارهای فعلی قرار است آن 600 میلیارد تومان اختصاص یابد، این مساله بازه زمانی مشخصی دارد یا خیر؟ اظهار کرد: در هر صورت وقایع محیط زیست در طولانی مدت اتفاق می افتد. به همین دلیل رفع آن در کوتاه مدت شاید مشکل باشد اما کانون های گرد و غبار خوزستان، قابل کنترل هستند به شرط آن که یک پروژه ملی تعریف شود، یک عزم ملی به دنبال آن باشد و یک کارگروه ملی هم برای آن تشکیل شود.

نماینده اهواز در پاسخ به این که چه کسی باید این فشارها را ایجاد کند که چنین اتفاقی رخ دهد؟ گفت: همه ما داریم فشار می آوریم، اکنون نمایندگان خوزستان دارند به مسئولان فشار می آورند و خود وزارتخانه ها نیز درگیر موضوع هستند. ما هم به عنوان نماینده روی وزارتخانه و سازمان محیط زیست فشار می آوریم که تکلیف این طرح مشخص شود. پس از آن دیگر اجرا با وزارتخانه ها است.

وی با اشاره به در قطعی اخیر آب و برق در استان خوزستان، افزود: طی دو برهه زمانی به فاصله 15 روز، شاهد بودیم که آب و برق به علت گرد و غبار قطع شد، سیستم های مخابراتی از سرویس دهی خارج شدند و علاوه بر آن مردم در خانه هایشان محبوس و ادارات و مداراس هم تعطیل شدند. در کنار آن تولید نفت نیز مختل شد که این امر ضربه اقتصادی بزرگی به کشور وارد می کند زیرا خوزستان 80 درصد نفت کشور را تولید می کند.

یوسفی با بیان این که آیا با مبالغ بسیار کمتر از آن چه در یک روز به اقتصاد کشور زیان وارد شد، نمی توانستیم بحث گرد و غبار خوزستان را کنترل کنیم؟ گفت: از این جهت به نظرم به یک نگاه ملی نسبت به مسائل خوزستان به خصوص در حوزه هایی مانند محیط زیست نیاز داریم، متأسفانه هر چند در نظام برنامه نویسی ما یک نگاه ملی ایجاد شده، اما در نظام بودجه ریزی و تصمیم گیری استان و کشور، این نگاه هنوز ایجاد نشده است.

وی با ارائه توضیحاتی در خصوص قطعی آب و برق اخیر در استان ادامه داد: به هر حال درست است که ما با مشکل گرد و غبار مواجه هستیم اما باید پیش بینی درستی هم از موضوعات داشته باشیم، اصل مبرهن و آشکاری که همه جا می دانند، متأسفانه در این پدیده که اتفاق افتاد، به درستی پیش بینی نشده بود. همه جا می دانند که پست های برق به طور مرتب باید شست وشو داده شوند اما متأسفانه شست و شوی پست ها برق که به طور طبیعی باید دو تا سه بار در سال و در مناطق درگیر با گرد و غبار تا چهار، پنج بار در سال انجام شود، انجام نشده است.

نماینده اهواز درباره اینکه آیا در این خصوص با شرکت برق خوزستان صحبتی داشته و پاسخ آنها را چگونه ارزیابی می کند؟ گفت: ما با وزارت نیرو و ادارات استان به طور کامل در این خصوص صحبت کردیم اما پاسخ آنها برای ما به عنوان نمایندگان و حتی برای خود مردم خیلی قابل توجیه نیست. ما در خصوص این موضوع پیش از این به وزارت نیرو تذکرهای لازم را داده بودیم و مشکلات برق خوزستان را طی جلساتی مطرح کردیم اما متأسفانه توجهی به این تذکرات نشد.

وی عنوان کرد: بر اساس استنباط ما شاید سیستم برق کشور خیلی سیستم برق پایداری نباشد و نیاز به توجه بیشتری داریم. این نگرانی را در خوزستان نیز احساس و آن را به وزارت نیرو منتقل کردیم اما متأسفانه به آن توجهی نشد و اگر این مشکل در خصوص خوزستان رفع نشود، چه بسا به استان های دیگر هم تسری پیدا کند. به همین دلیل امیدواریم این موضوع در سطح کلان ملی هم توجه شود.

یوسفی با اشاره به این که در مشکلات اخیر قطعی برق، جلسات متعددی با مسئولان ارشد کشور و استان برگزار شده است، گفت: شخص رییس جمهور نیز در این موضوع دخالت مستقیم کردند و دستور پیگیری ویژه به معاونان و وزاری مربوطه دادند. وزرای مربوطه نیز به استان تردد کردند و قرار شد پست های برق به طور کامل شست و شو و بعضی از پست ها نیز از حالت سر باز خود به سر بسته تبدیل شوند که گرد و غبار روی آنها تأثیری نداشته باشد.

وی افزود: همچنین بعضی از مقره های پست برق تعویض می شوند. 100 میلیارد تومان اعتبار نیز برای خرید ژنراتور برای اماکن ضروری مانند تصفیه خانه های آب اختصاص پیدا کرد. در حال مطالبه جدی از وزارت و دولت برای رفع تمام این مشکلات هستیم و انتظار داریم که دولت از آن جهت که خوزستان حسب فرمایش امام دین خود را به اسلام ادا کرده و اکنون نیز نقش مهمی در اقتصاد و امنیت کشور دارد و بدون شک خوزستان سد اول دفاعی و امنیتی کشور است، نیاز داریم این مشکل برای مردم استان رفع شود.

نماینده اهواز تأکید کرد: خدای ناکرده اگر در خوزستان مشکلی پیش بیاید در مدت کوتاهی به سایر نقاط کشور نیز تسری پیدا خواهد کرد. بنابراین امیدوارم دولتمردان نیز نگاه ویژه ای به مردم شهرستان خوزستان داشته باشند.

وی عنوان کرد: راه رفع مشکل گرد و غبار خوزستان، تأمین آب برای استان است. اکنون سالانه یک و نیم میلیارد متر مکعب آب از استان خارج می شود و همچنان به دنبال آن هستند که رقم های بسیار بیشتری شاید چند میلیارد مترمکعب دیگر آب از استان خوزستان خارج کنند. من به شما قول می دهم که کل مشکلات محیط زیستی خوزستان را با یک میلیارد مترمکعب آب می توانیم حل کنیم. یعنی هم مشکل گرد و غبار و دیگر مشکلات محیط زیستی در این صورت رفع خواهد شد. به همین دلیل اگر حق آبه های خوزستان تأمین شود، قول می دهم که بسیاری از مشکلات خوزستان رفع خواهد شد. ما باید در موضوعات انتقال آب برای کل کشور تجدید نظر اساسی داشته باشیم.