مجری طرح 'تولید خوراک دام از سرشاخه نیشکر فرآوری شده'، پایین آوردن هزینه های تولید و خوش خوراک بودن محصول تولیدی برای نشخوارکنندگان را از مزایای این طرح تحقیقاتی برشمرد.

رئیس موسسه تحقیقات علوم دامی کشور که با ارائه طرح تولید خوراک دام از سرشاخه نیشکر فرآوری شده در سی امین جشنواره بین المللی خوارزمی موفق به کسب رتبه دوم پژوهش های کاربردی از گروه تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی شد درباره جزییات این طرح تحقیقاتی با خبرنگار علمی ایرنا به گفت و گو نشست.

دکتر مرتضی رضایی که به اتفاق ابوالفضل عباسی، مجتبی زاهدی فر و اسحاق کرد نژاد از 10 سال قبل تاکنون به فعالیت تحقیقاتی روی تولید خوراک دام از سرشاخه نیشکر فرآوری شده پرداخته است، اظهارکرد: ایران یک کشور خشک و نیمه خشک با بارش های آسمانی بسیار اندک و منابع آبی بسیار محدود است، در نتیجه تولید علوفه موردنیاز دام همیشه با مشکلاتی روبه رو بوده و در مواردی افزایش قیمت های آنچنانی درپی داشته است.

وی افزود: خشکسالی همچنین می تواند موجب گرفتاری هایی برای دامدارها و افزایش قیمت محصولات دامی مثل شیر، گوشت و تخم مرغ شود و این کمبود مواد خوراکی درحالی است که ظرفیت تولید خوراک دام در کشور وجود دارد.

رضایی حجم پسماندهای کشاورزی در کشور را حدود 20 میلیون تن در سال ذکر کرد و گفت: پسماند محصولاتی مانند گندم و جو به صورت کاه باقی می ماند که یا استفاده نمی شود یا مورد استفاده بهینه در تغذیه دام قرار نمی گیرد.

وی یادآور شد: بقایای نیشکر شامل سرشاخه، پیت و باگاس و ملاس نیز یکی از پسماندهای کشاورزی است که بخش قابل توجهی از محصول اصلی نیشکر را در برمی گیرد.

رئیس موسسه تحقیقات علوم دامی کشور ادامه داد: سرشاخه، حدود 25 درصد از کل تولید زراعت نیشکر را شامل می شود که در زمان برداشت ساقه این گیاه در مزرعه باقی می ماند و معمولا برای عملیات زراعی ایجاد مزاحمت می کند که در بسیاری مناطق نیشکرکاری برای رفع این مزاحمت، سرشاخه ها را آتش می زنند؛ هرچند این کار در سال های اخیر از طرف سازمان های حمایت کننده محیط زیست مورد انتقاد قرار گرفته است.

به گفته وی سرشاخه نیشکر دارای ارزش غذایی مناسبی بوده به نحوی که پروتئین خام و انرژی زایی آن نسبت به کاه غلات بالاتر است و می توان آن را در ردیف علوفه های متوسط طبقه بندی کرد.

رضایی مساحت نیشکرکاری در ایران را حدود 100هزار تا 120 هزار هکتار ذکر کرد و گفت: هنگام برداشت محصول در مزرعه و تولید شکر در کارخانه، همه قسمت ها به جز ساقه نیشکر بدون استفاده روی زمین می ماند و از چرخه مصرف خارج می شود.

وی ادامه داد: هم اکنون حدود 20 هزار هکتار از زمین های کشت نیشکر در استان خوزستان با استفاده از هاروستر برداشت می شود که هنگام برداشت، سرشاخه و برگ گیاه بر روی زمین انباشته شده و به کمک بیلر قابل برداشت است.

رضایی با استناد به آمار و اطلاعات موجود گفت: در خوزستان، امکان برداشت هشت تن در هکتار سرشاخه نیشکر به وسیله بیلر امکان پذیر بوده و در مجموع اکنون امکان برداشت 160 هزار تن از این ماده غذایی با ارزش در سال میسر است.

وی با بیان اینکه در صورت فرآوری سرشاخه نیشکر به وسیله مواد آلی و شیمیایی، ارزش غذایی آن افزایش می یابد، بیان داشت: در این صورت مقدار پروتئین خام از مقدار 5.4 درصد به 7.98 (در مجموع حدود 48 درصد افزایش) و انرژی قابل متابوبیسم از 1.7 به 1.88 مگاکالری در کیلوگرم (در مجموع 11 درصد افزایش) ارتقا می یابد.

این پژوهشگر به تلاش 10 ساله خود و همکارانش در این طرح تحقیقاتی و ثبت دانش فنی آن به صورت اختراع اشاره کرد و گفت: نوآوری این طرح مربوط به روش برداشت و استفاده از محصول و همچنین طراحی خط تولید صنعتی تبدیل این ضایعات به خوراک دام قابل قبول برای نشخوار کننده است.

وی ادامه داد: در این طرح تحقیقاتی، نزدیک به 10 سال روی انواع دام در شرایط فیزیولوژیک مختلف کار کردیم و اثرات تغذیه ای محصول را روی دام سبک و سنگین مثل گوسفند و بز، گاومیش و گاو بررسی کردیم که نه تنها اثرات منفی نداشت بلکه برای دام ها بسیار خوش خوراک بوده و می تواند به عنوان بخشی از علوفه جیره دام ها قرار گرفته و هزینه تولید را به میزان زیادی پایین آورد.

به گفته رضایی، شرکت جهاد نصر به عنوان خریدار و سرمایه دار وارد این طرح شده و با انتقال دانش فنی به این شرکت، گام نخست پروژه با راه اندازی یک واحد تولید خوراک دام با ظرفیت 40 هزار تن در سال در مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول رقم خورده است و محصول تولید شده در واحدهای دامداری مختلف به مصرف دام می رسد.

وی افزود: گام بعدی طرح نیز برای احداث یک واحد 100 هزار تنی در حال انجام است و همین روزها به اتمام می رسد.