رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان گفت: مسایل ریزگردها حتی اگر ناشی از منشاءهای داخلی باشند، تنها از مسیر مالچ‌پاشی قابل حل نیست.

احمد نادری در جلسه کارگروه گرد و غبار که امروز (28 دی ماه) در استانداری خوزستان برگزار شد، اظهار کرد:‌ مساله ریزگردها حتی اگر ناشی از منشاءهای داخلی باشد، تنها از مسیر مالچ‌پاشی حل نخواهد شد بلکه باید متناسب با شرایط خاک از نظر بافت، ساختمان، دسترسی به منابع آب و وضعیت جغرافیایی در خصوص این مساله نظر داد.

وی با انتقاد از ارایه تنها 4 طرح در زمینه مهار یا مقابله با ریزگردها در این جلسه تصریح کرد:‌حداقل 60 گروه و شرکت وجود دارد که ادعاهایی نظیر ادعاهای مطرح شده در این جلسه را به صورت مکتوب ارسال کرده‌اند و چرا باید تنها 4 گروه در جلسه امروز طرح‌های خود را ارایه کنند؟

وی عنوان کرد: ‌حدود یک سال و نیم گذشته با همکاری اداره‌کل منابع طبیعی خوزستان پروژه فناوری و تجاری‌سازی روش‌های تثبیت منشا ریزگردها به معاونت علمی و فرهنگی ریاست جمهوری ارایه شد و همچنین محل پایلوت این طرح نیز مشخص شد. این طرح نیاز به یک سرمایه‌گذاری 90 میلیارد تومانی دارد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وعده داده که اگر یک سرمایه‌گذار اولیه از خود استان نسبت در اجرای این طرح همکاری کندف کمک‌ها و حمایت‌هایی را نیز برای اجرای این طرح خواهد داد.

در جلسه امروز کارگروه مقابله با گرد و غبار 4 طرح کاهش ریزگردها و مهار و مقابله با ریزگردها توسط 4 گروه و شرکت مطرح شد.

کاهش ریزگردها از روش مالچ‌پاشی MNF

امید کشمیری، مدیرعامل شرکت صنعت سازه ساتراپ، با ارایه این طرح اظهار کرد:‌ این شرکت طی هفت سال تحقیق و مطالعه توسط یک تیم از اساتید رشته‌های مختلف برای اولین بار در دنیا مالچ طبیعی MNF را اختراع کرد.

وی با بیان این‌که مالچ به معنای پوشش و روکش است، افزود:‌ در سال 93 یک پایلوت مقدماتی را در منطقه تپه روان ورامین ـ گرمسار انجام دادیم تا واکنش مالچ MNF را در این منطقه بررسی کنیم. این منطقه شبیه به تپه‌های سیستان و بلوچستان بود و دائما شاهد وزش بادهای شدید و تغییر شکل تپه‌های شنی و ماسه‌ای بودیم.

مدیرعامل شرکت صنعت سازه ساتراپ عنوان کرد: ‌در سال 94 یک پایلوت دیگر در سطح 11 هزار هکتار در دریاچه ارومیه به اجرا گذاشته شد؛ در این سال 8 شرکت و دانشگاه اقدام به اجرای پایلوت مالچ‌های تولیدی خود در این دریاچه کردند که پس از بارش‌های شدید تنها مالچ تولیدشده توسط شرکت ما از بین نرفت.

کشمیری بیان کرد: طبق گزارش کارشناس منابع طبیعی از نتایج اجرای پایلوت مالچ‌پاشی مالچ طبیعی MNF این محصول در برابر بادهای شدید و در مقابل عوامل جوی گرما،‌ سرما، ‌آب باران مقاوم است و همچنین به صورت صددرصد آب باران را جذب و آن را به اراضی تحت پوشش هدایت می‌کند.

وی افزود: حذف رطوبت خاک اجازه به رویدن گیاه و جوانه عمر بیش از 50 سال عدم خسارت به محیط زیست و جانداران منطقه جذب کمتر گرما نسبت به سایر مالچ‌ها میزان کم مصرف آب و تبدیل نشدن به پودر از ویژگی‌های دیگر مالچ طبیعی MNF طبق گزارش کارشناس منابع طبیعی است.

مدیرعامل شرکت صنعت سازه ساتراپ افزود: ‌امکان کاشت بذر و انوع گیاه همراه با پاشش مالچ MNF وجود دارد یعنی زمانی که این مالچ در درون مخزن جهت پاشیدن قرار می گیرد می توان بذر و دانه را در درون مخزن قرار داد زیرا به علت حفظ رطوبت این مالچ موجب رشد سریع بذر می‌شود همچنین به علت وجود مواد معدنی باعث تقویت گیاه می‌شود.

کاهش گرد و غبار با استفاده از ویناس

مریم محمدی روزبهانی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد اهواز، نیز در این جلسه اظهار کرد:‌ ویناس در خوزستان به عنوان پساب کارخانه جات الکل‌سازی شناخته شده است اما در دنیا به علت ارزش بالای این ماده به هیچ وجه ویناس را پساب ذکر نمی‌کنند.

وی با بیان این‌که ویناس یک نوع مالچ زمینی است، تصریح کرد:‌ خوشبختانه هم در کشور ایران و هم در استان خوزستان ویناس وجود دارد. این ماده را در اصل باید مسئول فرعی کارخانه جات الکل‌سازی دانست . همچنین ویناس حاوی مواد مغذی است و به هیچ وجه آثار سوء زیست محیطی بر خاک، ‌هوا و آب ندارد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد اهواز ادامه داد: به علت چسبندگی بالای ویناس این ماده می‌تواند مانند چسبندگی خاک شود و در نتیجه میزان گرد و غبار را کاهش دهد.

محمدی زوبهانی با تاکید بودن منسوخ بودن تصفیه ویناس در کشورهای توسعه یافته گفت: ویناس در این کشورها در جهت جلوگیری از فرساش خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین طبق آزمایش های پایلوت که در توسط شرکت الکل سازی رازی انجام شد به این نتیجه دست یافتیم که ویناس موجب تثبیت شن‌های روان منطقه و جلوگیری از برخاستن گرد و غبار می‌شود و بنابراین با توجه به افزایش مدت نگاه‌داشت آب در لایه‌های غیرسطحی خاک این ماده می‌تواند به عنوان مالچ جهت تثبیت شن‌های روان اهواز مورد استفاده قرار گیرد.

تولید سیالات نانوتکنولوژی و معدنی برای مهار و مقابله با ریزگردها

زهرا فخروئیان، عضو هیات علمی دانشکده شیمی دانشگاه تهران، اظهار کرد:‌ با استفاده از فناوری نانوتکنولوژی سیالاتی را تولید کردیم و این سیالات در 14 کانون ریزگردهای استان خوزستان و همچنین منطقه جازموریان که مرز استان کرمان و سیستان و بلوچستان است آزمایش کردیم. در تمام این آزمایش‌ها در محصولاتی در این خاک‌ها کاشته شد که به خوبی رشد کردند.

وی با اشاره به آزمایش این سیالات روی ریزگردهای کانون‌های مرزی خوزستان ادامه داد:‌ با به کارگیری تونل باد با سرعت 90 کیلومتر در ساعت تست‌های پایدار و اکولوژی خاک سیال روی سیالات تولیدی انجام شد که همه این تست‌ها حاکی از رشد خوب محصولات کشاورزی و گیاهی در این خاک‌ها پس از ریختن سیالات بود.

وی تصریح کرد: قیمت پیشنهادی برای پوشش هر هکتار از 14 کانون ریزگردهای استان خوزستان توسط این سیالات یک میلیون تا دو میلیون تومان است و همچنین برای هر هکتار از اراضی مرزی این استان این مبلغ از 800 هزارتومان تا یک میلیون تومان است.

مهار کانون‌های ریزگرد با استفاده از نوعی گیاه سریع رشد

همچنین در این جلسه پروژه کاشت نگهداری و بهره‌برداری اراضی بایر و شور و مراتع تخریب شده در کانون‌های ریزگردها با استفاده از گیاه سریع رشد مطرح شد. به گفته ارایه‌کنندگان این طرح با کاشت گیاه مذکور در این اراضی پس دو تا سه سال این اراضی از نظر تولید ریزگردها مهار می‌شوند و پس از شش سال به مرحله از درآمدزایی می‌رسند که می‌توان از محل این درآمدها، طرح را توسعه داد.